شعار سال؛ هوشمندسازی شهر‌ها به عنوان اصلی مهم در دستیابی به توسعه پایدار شهری، مورد توجه ویژه مدیران و برنامه‌ریزان است. رسیدن به شهر هوشمند در جوامع شهری با تفاوت‌های فرهنگی و سطوح مختلف فناوری با چالش‌هایی همراه بوده است.

یکی از چالش‌های اساسی و مهم در مسیر تحقق شهر هوشمند (Smart City) داشتن شهروندانی هوشمند است. وجود شهروند هوشمند از جمله مهم‌ترین رکن‌های این شهر است. در این راستا با لزوم درک موضوع مهمی روبرو هستیم که شهروند هوشمند کیست و چه وظایفی در قبال شهر خود دارد؟ در این ارتباط با " فریناز مقتدری"، دکترای مطالعات شهری و متخصص هوشمندی شهر‌ها و رفتار شناسی در محیط شهری" گفت‌وگویی را انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:

ویژگی‌های یک شهروند هوشمند چیست؟

بخشی از شهر هوشمند به سبک زندگی شهروندان و بخشی دیگر به مشارکت شهروندان در بالا بردن کیفیت فضا‌های شهر مربوط می‌شود. یکی از مؤلفه‌های اصلی تحقق هوشمندی شهرها، وجود شهروند هوشمند است. شهروند هوشمند بودن بدین معنی نیست که وی حتماً باید حداکثر استفاده را از اپلیکیشن‌ها داشته باشد و از خدمات مجازی استفاده کند و این تنها بخشی از یک شهروند هوشمند بودن را شامل می‌شود. با فناوری‌های جدیدی که وجود دارد شهروندان می‌توانند نقش پررنگ‌تری در ارتقای هوشمندی شهر‌های ما داشته باشند.

همه ما با زندگی در شهر در حال تولید اطلاعات هستیم، چنانچه بتوانیم آن‌ها را هدف‌دار تولید کرده و به درستی استفاده کنیم، مفهوم هوشمندی محقق می‌شود. شهروند هوشمند شهروندی است که از منابعی که در شهر در اختیار دارد، از خدماتی که در شهر به او ارائه می‌شود، به شکل هوشمندانه استفاده کند.

نقش شهروند هوشمند در شهر چیست؟

بخشی از هوشمندی شهر‌ها استفاده هوشمند از منابع انرژی است. زمانی من یک شهروند هوشمند تلقی می‌شوم که به درستی آموزش ببینم، فواید استفاده هوشمند از منابع انرژی را بدانم، نحوه بهره برداری هوشمند از انرژی‌های موجود را بدانم. سپس بیاموزم که چگونه می‌توان در مصرف برق صرفه‌جویی کرد. تحقق این صرفه‌جویی وابسته به الگوی زندگی من به عنوان یک شهروند است، اینکه چه زمانی از وسایل پر مصرف استفاده کنم یا چطور روشنایی خانه‌ام را تنظیم کنم. فناوری امکاناتی را در اختیار من قرار داده است تا بتوانم منابع انرژی را بهتر مدیریت کنم، همانند نورپردازی هوشمند که هم در شهر و هم در منازل قابل استفاده است یا اینکه من به عنوان یک شهروند، هوشمندانه از امکانات گرمایشی و سرمایشی که در اختیار من است، استفاده کنم، اینکه میزان گرما و دمای خانه یا محل کارم را چطور تنظیم کنم، همه مواردی است که موجب می‌شود، "من" به عنوان یک شهروند هوشمند شناخته شوم. در این صورت یک شهروند هوشمند می‌تواند از اپلیکیشن‌ها و سنسور‌هایی استفاده کند که به عملکرد هوشمندانه او در محیط کار، زندگی و محیط شهری کمک کند.

نقش شهروند هوشمند در ارتقای کیفیت محیط شهری چیست؟

یک شهروند هوشمند باید در بالا بردن کیفیت محیط شهری خود مشارکت فعال داشته باشد اینکه یک شهروند تنها از خدمات ارائه شده استفاده کند، کافی نیست. به طور مثال نوع مدیریت پسماند است اینکه مدیریت شهری یا مدیریت پسماند بهترین طرح را در اختیار داشته باشند تا موقعی که شهروندان تفکیک پسماند از مبدأ را به درستی انجام ندهند و از امکانات ارائه شده به درستی استفاده نکنند نتیجه‌ای دربر نخواهد داشت. چنانچه تفکیک در مبدا توسط شهروندان درست انجام شود آن زمان است که مدیریت پسماند شهری معنا و مفهوم پیدا می‌کند و می‌تواند مؤثر باشد. چنانچه یک شهروند بداند پیاده روی خانه‌اش بخشی از کیفیت زندگی او را می‌سازد، تمیز و زیبا بودن آن دیگر تنها وظیفه مدیریت شهری نیست.

شهروند هوشمند باید مشکلات و مسائل شهر را بداند و بتواند آن را به مدیریت شهری منتقل کند. او باید بتواند برای پیدا کردن راهکار‌های درست نیز با مدیریت شهری مشارکت کند بنابراین هم شهروندان باید توجه به رفع مشکلات شهر را وظیفه خود بدانند و هم مدیریت شهری امکانی را در اختیار آنان بگذارد تا بتوانند در اداره امور شهر مشارکت داشته باشند. هم باید شهروندانی هوشمند داشت هم بتوان از سرمایه هوش شهروندی استفاده کرد.

پیاده‌سازی این فرآیند در شهر‌های ما چگونه ممکن می‌شود؟

بخشی بسیار مهم در تحقق شهر هوشمند "آموزش" است. این آموزش صرفاً با برگزاری کلاس‌های درس مدرسه و دانشگاه حاصل نمی‌شود. به طور مثال زمانی که مدیریت شهری از نورپردازی یا سیستم آبیاری هوشمند برای یک محیط شهری، یک خیابان یا یک فضای شهری مشخص استفاده می‌کند و اطلاعات آن از جمله میزان هزینه و صرفه‌جویی در نگهداری از این محیط شهری را به دلیل بکارگیری هوشمندانه نور و منابع آبی با عدد و رقم به شهروندان ارائه می‌دهد، شهروندان متوجه می‌شوند که با این نورپردازی هوشمند مقداری از هزینه‌های نگهداری این محیط شهری کم شده است؛ بنابراین درک می‌کنند که هرچقدر آنان استفاده هوشمندانه‌تری از منابع داشته باشند، هزینه‌ها کمتر خواهد شد. داشتن شهر هوشمند یک چرخه است، من به عنوان یک شهروند باید مطالبات خود را داشته باشم و از طرفی مدیریت شهری باید در پاسخگویی به این مطالبات از شهروند کمک بگیرد و آن‌ها را در ساماندهی امور شهر دخیل کند و آموزش بدهد با انجام طرح‌های بزرگ مقیاس و توسعه اپلیکشین‌های زیاد اگر هم هوشمندی در شهر‌ها محقق شود، با صرف هزینه و زمان بسیار خواهد بود.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایمنا، تاریخ انتشار: 2 آبان۱۳۹۹، کد خبر:۴۵۱۱۷۴، imna.ir