شعار سال: شاید برای خیلی از ما پیش آمده باشد که شنیده باشیم، در «پشت شهرداری» فلان جنس‌های ممنوعه فروخته می‌شوند و اگر پرسیده شود که «پشت شهرداری» کجاست؟ آدرس ضلع شمالی میدان امام خمینی را می‌دهند.

جایی که نه خبری از شهرداری است، و نه ساختمانی که پشت داشته باشد و تنها مغازه‌ها و پاساژ‌هایی دیده می‌شوند که رو به میدان هستند. اما فضای آزاد مقابل این مغازه‌ها دقیقا همان «پشت شهرداری» است. کوچه‌ای چهار متری و باریک که جداره شمالی آن مغازه‌ است و جداره جنوبی آن هم ساختمانی بود که سالهاست حذف شده است.

ساختمانی که در سال ۱۳۲۰ به عنوان ساختمان شهرداری تهران ساخته شده بود، و تا سال ۱۳۴۸ افراد مختلفی به عنوان شهردار تهران در آنجا مستقر شدند.

با تغییر و جابجایی افرادی که مسند شهرداری تهران را به عهده می‌گرفتند، سر در این ساختمان هم تغییر داده می‌شد، طوری که از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۸، سه بار تغییر شکل داد و همین وضع موجب آسیب جدی به این بنا و در نهایت تخریب آن شد.
تبدیل ساختمان شهرداری به خرابه، بستری مناسب برای بزه کاری‌های اجتماعی و فروش امن اجناس ممنوعه در اطراف آن شد.

کم کم برای مقابله با آسیب‌های اجتماعی این ساختمان حذف و زمین آن به خیابان تبدیل شد.

طی سالیان دراز این زمین بار‌ها تغییر کاربری داده است. روزی فضای سبز، روزی ترمینال اتوبوس‌های شرکت واحد، روزی ترمینال تاکسیرانی، روزی خیابانی برای تردد انواع خودرو و حالا دوباره قرار است که بر روی آن «ساختمان شهرداری» ساخته شود. ساختمانی که کار ساخت آن از مدت‌ها پیش آغاز شده و وقتی به اتمام برسد، دوباره آدرس «پشت شهرداری» مفهومی قابل درک پیدا می‌کند.

علاوه بر این یکی از فضا‌های آزاد شهری که در اختیار عموم مردم است، به مکانی حاکمیتی تبدیل می‌شود، که بهره بردار آن شهرداری تهران خواهد بود.

جالب اینجاست که این اتفاق در دورانی رخ می‌دهد که شهرداری تهران داعیه دار انسان محوری و منتقد خودرو محوری و ساخت و ساز در فضا‌های عمومی است.

البته آن طور که اعلام شده قرار است ساختمان بلدیه دارای کاربری فرهنگی باشد و معماری آن در راستای حفظ معماری تهران قدیم، به همان شکل ساخته شود.

رویکرد اول پسندیده است، زیرا نیاز‌های فرهنگی شهر تهران ارضا نشده و یکی از وظایف شهرداری هم خدمات فرهنگی است. اما در شرایطی که شهردرای تهران دارای ۱۹۰۴ ملک در اختیار غیر است که برخی از بهره برداران آن‌ها در تخلفاتی آشکار در حال بهره برداری و درآمد زایی شخصی هستند، آیا رواست که شهرداری، در فضایی که سال‌ها آزاد بوده و این آزاد بودن سال‌ها دخمه‌ای نا امن به نام «پشت شهرداری» را حذف کرده بود، ساخت و ساز کند و دوباره منجر به شکل گیری همان فضا شود.

وقتی شهرداری به قدری ملک دارد که آن‌ها را به غیر واگذار کرده، و تا همین چند ماه پیش هم به خاطر ازدیاد آن‌ها آمار دقیق از املاک واگذار شده به غیر نداشت، چه لزومی دارد که برای خدمات فرهنگی یک فضای آزاد شهری را تبدیل به ساختمان کند.

توجیه دومی که شهرداری تهران برای احیای این ساختمان مطرح کرده، حفظ خاطرات تهران قدیم است. در نگاه اول این سخن زیبا و شاعرانه به نظر می‌رسد، اما با اندکی تامل این سخن بر زبان جاری می‌شود که، حفظ چه چیزی؟ آن ساختمان که خراب شده و چهل سال هم است که اثری از آن نیست! اگر قرار است یک ساختمان با سیما و منظر ساختمانی دیگر ساخته شود، دیگر نام این کار حفظ خاطرات قدیم نیست، بلکه نام آن ساخت ساختمانی جدید است که قطعا با توجه به نیاز‌های فرهنگی و امکانات امروز نوع مصالح به کار رفته و معماری داخلی متفاوت خواهد بود.

سوال دیگر این است که این ساختمان قرار است، خاطرات چه کسانی را زنده کند؟ پاسخ این است که قرار است خاطرات کسانی را زنده شود که در فاصله سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۴۰ شاهد شکوه این ساختمان بوده اند. البته اگر شکوهی بوده باشد، زیرا این ساختمان در همان عمر ۴۰ ساله خود چندین بار سردرش تغییر شکل داده و معلوم نیست که شهرداری تهران از بین سه حالتی که این ساختمان داشته، کدام یک را می‌خواهد بازسازی کند.

طرح بازسازی ساختمان قدیم شهرداری، در سال ۸۳ در کمیسیون ماده ۵ شهرداری مطرح و بررسی شد. سرانجام در سال ۹۴ طرح ساخت این بنا تحت عنوان ساختمان بلدیه یا خانه شهر با همان شکل و نمای ۸۰ سال پیش آغاز شد.

این ساختمان قرار است با ۴۵۰۰ متر مربع سطح اشغال و با ۱۸ هزار متر مربع بنا که دو طبقه زیر زمین و دو طبقه روی زمین است، در چهار طبقه با کاربری فرهنگی ساخته شود.

سالن نمایش با ۳۶۰ نفر ظرفیت، کافه رستوران، شهر کتاب، کافه کتاب و موزه از دیگر امکانات این ساختمان خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: 18 آبان 1399، کد خبر: 7551179،  www.yjc.ir