شعار سال: آفریقا به عنوان قاره فرصت‌ها شناخته می‌شود. در حالی که حضور اروپایی‌ها در آنجا به ۶۰۰ سال هم نمی‌رسد روابط ایران با آن سرزمین‌های زرخیز، بیش از هزار سال قبل برقرار بوده است و ایرانیان در ارتباط، تجارت و همکاری دوستانه با مردم آفریقا بودند. زمانی که موجودیتی موسوم به ایالات متحده نبود و حتی استعمار انگلیس هم به وجود نیامده بود.

اما بر خلاف این سبقه دیرینه در دوستی ایرانیان و آفریقایی‌ها، ظهور و بروز ایران در عرصه رسانه‌ای آفریقا بسیار حداقلی است که این روند نیازمند ارتقا و پیشرفت دارد. در همین زمینه گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا سراغ یکی از کارشناسان رسانه از اهالی کنیا رفته تا نظرات او در این رابطه را جویا شود. مشروح این گفتگو در ادامه آمده است.

تمدن سُواحیلی از مهاجرت ایرانی‌ها شکل گرفته است

مبارک هنیا کارشناس رسانه و اهل کشور کنیا با اشاره به ریشه مشترک تمدن سُواحیلی در شرق آفریقا گفت: یکی از نشانه‌های به جا مانده از حضور مثبت ایران در آفریقای قدیم تمدن سُواحیلی است. علت پیدایش آن تمدن به مهاجرت خاندانی موسوم به شیرازی‌ها از ایران به شرق آفریقا صد‌ها سال قبل بازمی گردد. آن‌ها به قاره ما آمدند و در آنجا ماندند و با بومیان آفریقا ازدواج کردند و زندگی جدیدی را پایه ریزی کردند و بخشی از مردم آفریقا شدند در نتیجه تمدن سواحیلی شکل گرفت که زبان این تمدن هنوز در کنیا، تانزانیا و بخشی از مرکز آفریقا تکلم می‌شود.

وی افزود: بر خلاف حضور فرصت طلبانه کشور‌های غربی در آفریقا، ایرانیان برای غارت به آن قاره نرفتند؛ بنابراین ما باید نشان دهیم که ایران از قدیم دوست آفریقا بوده است. این نکته مثبت و سرآغاز یک گفتمان بزرگی است که ایران می‌تواند از آن به عنوان یک دیپلماسی نرم استفاده کند. اکنون هم ایران برای آفریقا حرف برای گفتن دارد.

بر خلاف حضور فرصت طلبانه کشور‌های غربی در آفریقا، ایرانیان برای غارت به آن قاره نرفتند؛ بنابراین ما باید نشان دهیم که ایران از قدیم دوست آفریقا بوده است.

این کارشناس کنیایی ادامه می‌دهد: جوانان آفریقا هوشیار هستند و رفتار ملت‌های دوست و دشمن را درک می‌کنند. از طرف دیگر مردم آفریقا نیازمند برنامه‌هایی با رویکرد مثبت هستند که نشان دهد، آفریقا در حال توسعه سریع است و آن سرزمینی که غربیی‌ها نشان می‌دهند نیست. متاسفانه رسانه‌های آفریقایی در خصوص چالش‌های آن قاره روشنگری نمی‌کنند و به تکرار رهیافت‌های غربی می‌پردازند در نتیجه نیاز‌های مردم این قاره را تامین نمی‌کنند.

هنیا با اشاره به اینکه اکثر رسانه‌های آفریقا و همه شبکه‌های فرامنطقه‌ای که در آن قاره فعالیت می‌کنند، بیشتر به ابعاد سرگرمی می‌پردازند، اظهار کرد: ملت‌های آفریقایی برای آگاهی و تغییر دادن شرایط و به دست گرفتن ثروت‌های خودشان نیازمند رسانه‌های آزاد اندیش هستند و این دقیقا همان علتی است که مردم آفریقا را به تماشای پرس تی وی ترغیب کرده است.

هنیا در خصوص دیدگاه مردم آفریقا نسبت به پرس تی وی تاکید کرد: پرس تی وی در نگاه مردم آفریقا، رسانه‌ای جایگزین است که سخن جدیدی بر اساس حقیقت دارد و افشاگری‌هایی بر مبنای واقعیت انجام می‌دهد. ضمن اینکه هم سو با فرهنگ مردم آفریقا گام بر می‌دارد. دقیقا برعکس ابر رسانه‌های غربی.

برنامه رسانه‌های قدرت‌های بزرگ دنیا برای آفریقا

هنیا در تشریح رسانه‌های بزرگ فراملی که در آفریقا فعالیت چشمگیر دارند، گفت: شبکه سی ان ان دارای دفاتر و خبرنگاران بومی در شهر‌های بزرگ آفریقا مانند ژوهانسبورگ، نایروبی و ... است. شبکه‌های داخلی کشور‌های آفریقایی با آن قرارداد دارند و به بازنشر اخبار و برنامه‌هایش می‌پردازند. برای مثال بعضی شبکه‌ها در شب‌ها آنتن خود را در اختیار سی ان ان قرار می‌دهند. این شبکه از قدیم تاکنون برنامه «سی ان ان آفریقا از درون» را ارائه کرده است که چهار روز در هفته پخش می‌شود و رویکرد سیاسی فرهنگی و هنری دارد. بی بی سی هم برنامه (بی بی سی فوکوس آفریقا) را دارد که با رویکرد سیاسی، فرهنگی و هنری است و توسط خود آفریقاییان تهیه می‌شود آن هم هر روز. همچنین شبکه وی او‌ای آمریکا تقریبا شش برنامه روزانه و هفتگی در موضوعات سیاسی فرهنگی و اقتصادی تولید می‌کند.

هنیا ادامه داد: کشور دیگر چین است که با شبکه سی جی تی وی به آفریقا پرداخته و دارای دفتر نمایندگی در شهر‌های قاهره، لاگوس و. است. به گفته خودشان، بیش از صد کارمند در سراسر آفریقا دارند و برنامه‌های ویژه این قاره را کارکنان بومی آن تلویزیون تهیه می‌کنند برای مثال برنامه (آفریقا زندگی) در استودیو‌های نایروبی تهیه می‌شود.

علت پیدایش تمدن سُواحیلی به مهاجرت خاندانی موسوم به شیرازی‌ها از ایران به شرق آفریقا صد‌ها سال قبل بازمی گردد. آن‌ها به قاره ما آمدند و در آنجا ماندند و با بومیان آفریقا ازدواج کردند.

این کارشناس رسانه با بیان اینکه علاوه بر آمریکا، انگلیس و چین، اروپا هم در آفریقا فعالیت دارد، تصریح کرد: تلویزیون فرانس ۲۴ برنامه‌های روزانه در خصوص آفریقا دارد. همچنین تلویزیون دویچه وله آلمان به صورت هفتگی یک برنامه ویژه آفریقا دارد هر چند نسبت به بقیه ضعیف‌تر ظاهر شده است. شبکه یورونیوز هم تلویزیون (آفریقا نیوز) را راه اندازی کرده که مختص آفریقاست. بنابراین پرس تی وی دارای رقبای بسیاری قوی است که سرمایه گذاری‌های بسیاری برای فعالیت‌های خود انجام می‌دهند.

چالش‌های ایران برای حضور رسانه‌ای در آفریقا

هنیا ادامه داد: یک چالش بزرگ برای پرس تی وی در آفریقا، فقدان دوربین در آن قاره است به معنی حضور نداشتن در تولید برنامه در آن قاره. با این حساب هفت شبکه چند ملیتی از کشور‌های غربی و چین در قاره آفریقا فعال است و ایران با یک تلویزیون تازه تاسیس هوسا تی وی و یک برنامه آفریقا امروز در پرس تی وی باید به رقابت با آن‌ها بپردازد.

هنیا با اشاره به اینکه آفریقا به عنوان قاره فرصت‌ها شناخته می‌شود عنوان کرد: پرس تی وی باید در آفریقا حضور داشته باشد و برنامه‌هایی که ایران نیاز دارد در خود آفریقا و با نیرو‌های انسانی آن سرزمین‌ها تهیه شود.

به عنوان یک آفریقایی شخصا دوست دارم که مردم این قاره پیشرفت کنند. مثلا بیست سال دیگر مشکلات امروز وجود نداشته باشد. تصور می‌کنم نیروی انسانی لازم وجود دارد، فقط آفریقایی‌ها باید آگاه شوند.

وی افزود: قبلا صداوسیما در ژوهانسبورگ دفتر داشت که فکر می‌کنم باید احیا شود یا در نایروبی یا لاگوس واقعا لازم است که دفتری برای پوشش فعالیت‌های آفریقایی صداوسیما تاسیس شود که نه تنها برای پرس تی وی بلکه سایر بخش‌های برون مرزی هم بتوانند از آن استفاده کنند.

دوست دارم آفریقا با آکسب آگاهی به پیشرفت برسد

این کارشناس رسانه تاکید کرد: به عنوان یک آفریقایی شخصا دوست دارم که مردم این قاره پیشرفت کنند. مثلا بیست سال دیگر مشکلات امروز وجود نداشته باشد. بلکه آفریقاییان هم غذا، هم فناوری برای جهان تولید کنند. تصور می‌کنم نیروی انسانی لازم وجود دارد، فقط آفریقایی‌ها باید اگاه شوند و پرس تی وی می‌تواند غیر مستقیم این پیام را به آن‌ها برساند.

هنیا در خاتمه خاطرنشان کرد: در آفریقا کسانی که برنامه‌های ماهواره‌ای را دریافت می‌کنند می‌توانند بیننده پرس تی وی باشند. همچنین در اکثر کشور‌های این قاره شبکه‌های تلویزیونی خصوصی هستند. مخاطب باید از طریق شرکت‌های خدمات دیجیتالی برنامه‌های این تلویزیون‌ها را دریافت کند. خوشبختانه برخی از شرکت‌های خدمات پخش دیجیتال، شبکه پرس تی وی را به صورت رایگان در فهرست تحت پوشش در ست آپ باکس خود قرار داده اند و از این طریق هم مردم می‌توانند این رسانه را دریافت کنند.

یک چالش بزرگ برای شبکه‌های ایرانی در آفریقا، فقدان دوربین در آن قاره است به معنی حضور نداشتن در تولید برنامه در آن قاره.

آنچنان که این کارشناس رسانه از آفریقا هم اشاره داشته، این برداشت حاصل می‌شود که به علت برخی محدودیت‌ها رسانه‌های ایرانی هنوز نتوانستند، پوشش کاملی برای آفریقا داشته باشند تا همه خانواده‌ها بتوانند آن‌ها را به عنوان رسانه‌ای منتخب نگاه کنند. رفع این امر نیازمند هزینه‌های بسیاری است و البته حل مشکلات تامین مالی ارزی توسط دولت.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از آناپرس، تاریخ انتشار:۲۹ آذر۱۳۹۹، کدخبر: ana.press، ۵۴۹۴۶۲