شعار سال: عمارت چهار برج ،مزار و بقعه ی آخوند ملا علی ، دروازه عسگر خان ،دروازه شاه پور، دروازه مهاباد، دروازه زنجیر، دروازه ارم ، دروازه نوگچر و.... این اواخر ساختمان هموفیلی ارومیه و شاید در آینده خانه اربابی دیزج سیاوش و یا عمارت افشاری های ارومیه و ...!

همیشه از خودم سوال می کنم این کینه توزی نسبت به گذشته شهر ارومیه از کجا ریشه می گیرد؟ چرا اهالی شهر ارومیه به کل گذشته را از دور تاریخی حیات خود خارج کرده اند؟ چه زود فراموش کردند دهه 60 شمسی و جنگ تحمیلی را، بمباران هارا، لشکر عاشورا را، و به همین سیاق دورتر دورتر تا می رسیم به مساجد ، نقطه کانونی مبارزات خود مردم و اهالی ارومیه. از مسجد سردار بگویم که دوستی عزیز روایت می کرد که وقتی بچه بودم و شرح ساخت و مرمت آن را از زبان دیگران می شنیدم ، وقتی در مورد ساعتش صحبت می کردند، در خیال خود فکر می کردم که ساعت مسجد سردار ،همان ساعت گرینویچ معروف است و زمان دقیق عالم با آن تنظیم می شود و مبداء جغرافیایی نیم روز با آن تعین می شود.

مسجد اعظم ارومیه که در ایامی که گذشت در مورد آن به وفور در لابه لای خاطرات و مصاحبه ها ، صحبت رد وبدل شد و از گنبد و گلوله تانک ارتش طاغوت و مرکزیت جامع آن برای برنامه های انقلاب ، حدیث ها می گویند و گفته اند. ویا مسجد جامع یادگاری از قرن هفتم هجری قمری با تغییرات و مرمتهای بسیار، آرمیده در کنار بازار سر پوشیده ارومیه! این مسجد را از کلسیا بودن تا آتشکده بودن ، روایت کرده اند! اولی به علت مقارنه بنا و مجموعه بازار با قبله وهمچنین مقارنه داشتن کل بافت قدیمی شهر با قبله تحت تاثیرهمین بافت قدیمی ، نمی توان پذیرفت. اما برای دومی شواهد و دلایل پلان ساختی و شباهت آن با بناهای هم عرض پلان این بنا در زمینه تاریخی آثار پیش از اسلام ! بیشتر قابل مطالعه می دانند!

دیگر مساجد ، از مناره تا لطفعلی خان یا علی اشرف و...

شاید بتوان هی از تاریخ و گذشته ارومیه، گفت و گفت و گفت، اما چه فایده وقتی گوش شنوایی و دل دردمندی، سر بلند نمی کند تا حال این شهر را بیند و بپرسد و لا اقل به تفال و کف بینی و جادو وجنبل، آینده آن را پیش خود ترسیم کند و برنامه ریزی!

*بافت قدیمی شهر ارومیه بر روی نقشه ها:

تا اینجا دو یا سه نقشه ی تاریخی از 100 سال گذشته به این سو ، قد و قواره این شهر را نشانمان می¬دهد! یکی نقشه ایست دایره¬ای شکل که متعلق است به دوران قاجار و نه کامل و نه خوانا، دومی و سومی هم تعلق دارند به دوران پهلوی. دومی سال 1312 تحت نظارت بلدیه آن زمان و شهرداری امروز و به دست مهندس مسیو غریبیان ترسیم شده و دیگری سال 1327 و تحت نظارت دایره ی جغرافیایی ارتش و به دست سرگرد انصاری ترسیم گشته است.

نقشه دوم و سوم به فاصله 15 سال تفاوتهای زیادی از اسم و نام محلات و خیابانها و حتی جهت های جغرافیایی نشان می دهند.در شرح نقشه دوم یعنی نقشه ی سال 1312 امده است که : از آنجائیکه تا کنون نقشه ی شهر رضائیه که مطابق اصول هندسی و فنی و حاوی خیابانهای جدید و سایر احداثات باشد ترسیم نشده بود لهذا حسب الامر وازرت جلیله ی داخله تحت توجهات لیا لتین جلیلتین حضرت ساعد الوزراء و حضرت مظفرخان اعلم در موقع ریاست بلدیه ی آقای عبدالعظیم میرزا احمدی توسط مسیو غریبیان مهندس بلدیه تکمیل و ترسیم یافت.مقایس این نقشه یک در4000 است.

نقشه سوم نیز فقط اسم و رسم دایره ی جغرافیایی ارتش و نام راسم آن یعنی سرگرد انصاری و مقایس یک در 5000 را در حاشیه خود دارد.

در نقشه دوم چهار خیابان می بینیم و مرکز شهر را میدان سپه یا مرکز فعلی و در نقشه سوم 6 خیابان می بینیم و مرکزیت همان میدان سپه.

نقشه ها تقریبا همه نقاط دارای مرکزیت و جامعیت را نشانه گذاری کرده اند. امروز که به مدد تکنولوژی و علم ، نقشه های دقیق و ریز بین ترسیم می کنند ، دهها وبلکه صدهها نقشه با موضوعیت های مختلف وجود دارد. اگر در نقشه های امروزی و دیروزی دقت کنیم نکته قابل توجهی است و آن اینکه بافت قدیمی شهر و بنا های اصلی آن در حال آب رفتن هستند ، هی کم و کم وکم می شوند تا عاقبت گم شوند از این دنیایی فانی ! نقشه ها بدلی از شهر هستند ویا وانموده ای آن ؛ و وانموده بنا و ساختمانهای که دیگر نیست اند .یعنی وانموده نیستی آنها و...

وارد مباحث فنی و تاریخی در مورد این بناها نشدم، چرا که به درستی ازپس آن بر نمی آمدم. و این کار را به کسانی واگذار می کنم که می دانم دغدغه مند تر از من هستند و با سواد تر. خواستم شرح مختصری از نبود آنها بدهم که نبودشان یا تقصیر زمان است و تقدیر و یا مقصر خود مایم . کجای شهر باید تکیه گاه من جوان و هم نسلانم و نسل های جدید و جدید تر باشد تا ما آواز اجنبی به گوش مان نخورده ، پناه بگیریم در سایه آن و پرتاب نشویم به قعر تهاجم آن هم از نوع فرهنگی و جنگ نرم آن هم از نوع عمومی .

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از وب سایت خبرگزاری اروم نيوز، تاریخ انتشار: 16 آبان 1394، کد مطلب: 237200:www. uromnews.ir