جنگلهای هیرکانی دیرینهترین جنگلهای روی زمین هستند. این جنگلها با گستره اندک خود نسبت به کل مساحت جنگلهای جهان، منحصر به فردترین ژنتیک را دارا هستند. چرا که این جنگلها در آخرین یخبندان از پای در نیامدند و به عنوان جنگلهای باستانی تاکنون روی پای خود ایستادند. رویشگاه این جنگلها در ایران است. گستره رویش آن از گلیداغ در استان گلستان تا آستارا در استان گیلان و بخش کوچکی از کشور آذربایجان واقع شده است.
شعار سال: جنگلهای هیرکانی در معرض آسیبهای گوناگونی قرار دارند. عوامل انسانی بزرگترین آسیبها را تاکنون به این جنگلها وارد کرده است.
از جمله آسیبهای آن را میتوان امراض گوناگون که ممکن است طبیعی یا از سوی انسان باشد، قاچاق چوب، تغییر کاربری اراضی و ساخت و سازهای بیرویه، تجمع زبالههای شهری، بیمارستانی و حتی صنعتی برشمرد.
از کل مساحت جنگلهای هیرکانی که در سال ۱۳۴۱ ملی اعلام شده بود، بیش از نیمی از آن به دلایل گوناگون از بین رفته است.
بررسیهای نشان میدهند که در دهههای گذشته بیشترین آسیب به جنگلهای هیرکانی را مصوبات مجلس، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، سازمان محیط، وزارت کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، قاچاقیچان و همدستان آنها رسانیدهاند خروج دام و خالی شدن روستاهای جنگلی از سکنه نیز بهانهای شد تا دست قاچاقچیان چوب باز شده و جنگلها هر چه بیشتر غارت شوند. واگذاری عرصههای جنگلی به اشخاص حقیقی و حقوقی طی چند سال گذشته چهره جنگلها را به نقاط مسکونی تغییر داد، به طوری که شاهد ساخت و ساز برج و ویلا حتی در بالاترین نقاط کوههایی که پوشیده از جنگل هستند نیز هستیم.
با توجه به کاهش سطح جنگلهای هیرکانی به کمتر از نیم از کل سطح، لازم است تا نگاه همه مردم ایران اعم از مقامات، مجلس، آموزش و پرورش، دانشگاهیان، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان محیط زیست، وزارت مسکن و شهرسازی، وزارت نیرو و دیگر دست اندرکارانی که به نحوی کارشان با زمین و جنگلهای هیرکانی مرتبط است عوض شود.
برای تحقق این مهم نیاز به تحول در ساختار درونی و آموزش همگانیست. این سالها آنقدر وضعیت جنگلهای هیرکانی وخیم شد، که دیگر حتی جای قطع یک درخت هم نیست. با این حال صدای ارههای چوببری در فصول مساعد و غیر مساعد سال در شبها قطع نمیشود! قاچاقچیان درخت سالم را میبرند و آنها را نیمههای شب از جنگل خارج و به فروش میرسانند. قدرالسهم همدستان را نیز میپردازند، تا بتوانند باز هم بیشتر جنگلها را نابود کنند.
این طور نیست که فکر کنید نباید از جنگلها بهرهبرداری شود، بلکه برعکس، جنگلها نعمات خدادادی و تجدیدپذیرند که میتوان از آنها به نحو مطلوبی بهرهبرداری کرد؛ بنابراین برای نجات جنگلهای هیرکانی مواردی پیشنهاد میشود:
۱- برداشته شدن نگاه استثمارگرانهای که از سوی مصوبات مجلس و آئیننامههای داخلی سازمانهای مربوطه به جنگلها تحمیل شده و اصلاح بنیادین قوانین. برای تحقق این مهم نیاز به تحول در ساختار درونی و آموزش همگانیست.
۲- آموزش اهمیت کاشت بذر و نهال و حفاظت و برداشت مناسب از آنها توسط کارشناسان سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری به مردم
۳- آموزش زراعت چوب و در اختیار قرار دادن نهال آماده از سوی سازمانهای مربوطه به صورت رایگان به مردم برای کاهش فشار از جنگلهای هیرکانی
۴- خارج کردن جنگلها از دست سازمان اوقاف نیز شاید راه حل مناسبی برای حفظ این جنگلها باشد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از صدای معلم، تاریخ انتشار: ۱۳ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: ۲۰۵۲۹، www.sedayemoallem.ir