شعار سال: کاهش میزان بارندگی می‌تواند عامل مهمی برای وقوع زلزله و فرونشست‌زمین باشد و در کشوری، چون ایران که در کمربند خشک‌سالی زمین قرار دارد این خطر صد چندان خواهد بود. طبق تحقیقات انجام شده در سال‌هایی که کشور‌های آسیای شرقی و آمریکا با کمبود بارش روبه‌رو می‌شوند خطر بروز زلزله افزایش میابد، ولی این موضوع نمی‌تواند در وقوع زلزله‌های بزرگ تاثیر چندانی داشته باشد یا حداقل تاکنون محققان زمین‎ شناسی با اطمینان در این مورد سخن نگفته‌اند، ولی بررسی‌ها نشان داده هرچند کم آبی و کاهش بارش باران نمی‎تواند عامل وقوع زلزله‌های بالای ۴ ریشتر باشد، ولی در لرزه‌های پایین ۴ درصد کاملا تاثیر گذار خواهد بود. از سوی دیگر خطری که می‌تواند وقوع زلزله را افزایش دهد استخراج بی‌رویه آب‌های زیر زمینی است. استخراج منابع زیرزمینی یا همان پمپ آب‌های زیر زمینی نه‌تن‌ها باعث افزایش زلزله‌های کوچک می‌شود بلکه درصد رخ دادن زلزله‌های خانه‌خراب کن را هم افزایش می‌دهد. در این خصوص با مدیرگروه زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله شناسی ایران گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

مهدی زارع، زمین شناس و مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه زلزله شناسی ایران با اشاره به کاهش بارش باران و خشک‌سالی که در سال جاری ایران را تهدید می‌کند و ارتباط این موضوع با وقوع خطر وقوع زلزله می‌گوید: «خشک‌سالی و کاهش میانگن باران در وقوع زلزله می‌تواند تاثیر زیادی داشته باشد، زیرا این عامل طبیعی می‌تواند باعث تحریک گسل‌های زلزله خیز بشود و همین موضوع می‌تواند نگرانی وقوع زلزله را در سال‌هایی که بارش باران کم است بیشتر کند.»

 

 

خشک‌سالی می‌تواند درصد وقوع زلزله‌های کوچک و زیر ۴ ریشتر را افزایش دهد

او با اشاره به تحقیقات صورت گرفته در خصوص کاهش میزان بارش باران و وقوع زلزله ادامه می‌دهد: «تحقیقات انجام شده در کشور‌های آسیای شرقی و آمریکا نشان می‌دهد که می‌توانیم ارتباطی بین خشک‌سالی و افزایش وقوع زلزله پیدا کنیم، ولی اختلاف نظر بر روی بزرگی یا کوچکی زلزله‌ها است. طبق برآورده‌های انجام شده خشک‌سالی یا کاهش بارش باران تنها می‌تواند درصد وقوع زلزله‌های کوچک و زیر ۴ ریشتر را افزایش دهد البته برخی معتقدند که این عامل باعث رخ‌دادن زلزله‌های بزرگ هم می‌شود.»

این زلزله شناس ایرانی در مورد وضعیت کنونی مناطق زلزله خیر ایران اضافه می‌کند: «در حال حاضر نمودار هواشناسی کاهش میزان بارندگی را نشان می‌دهد به‌خصوص در منطقه کاسپین یعنی قسمت شمالی رشته کو‌ه‌های البرز، که باعث افزایش نگرانی‌ها شده است. باتوجه به اینکه در فصل بهار منتظر بارش باران هستیم، ولی تاکنون شاهد میانگین بارشی پایین‌تریم و این تحقیقات می‌رساند در سال جاری باید منتظر زلزله‌ها و یا پس لرزه‌هایی باشم، ولی بزرگی یا کوچکی آن را نمی‌توان پیش بینی کرد ممکن است پس از چند پس لرزه کوچک زلزله بزرگی رخ دهد.»

 

زلزله‌ها در مناطق مرتفع البرز که سکونتی آنجا نیست اتفاق افتاده است

زارع در پاسخ به این سوال که وضعیت دیگر مناطق کشور چگونه است ادامه می‌دهد: «شاهد وضعیت نامناسبی در منطقه بالایی و پایینی البرز هستیم و آمار‌ها از تعجب برانگیر بودن وضعیت بارش در این منطقه زلزله‌خیر حکایت دارد. طبق اطلاعات به دست آمده زلزله‌ها در مناطق مرتفع البرز که سکونتی آنجا نیست اتفاق افتاده است که باتوجه به نقشه‌ها زنگ خطر زلزله در مناطق شرقی، غربی و مرکزی البرز به صدا در آمده است.»

او در مورد خطر وقوع زلزله در تهران اضافه می‌کند: «استان تهران در منطقه جنوبی دامنه البرز واقع است که نمی‌توان این منطقه را از دایره قرمز زلزله جدا کرد. می‌توانیم بگوییم که تهران هم به دلیل کاهش بارندگی و خشک‌سالی در وضعیت هشدار زلزله قرار دارد حداقل در بروز زلزله‌های زیر ۴ ریشتر نگران کننده است.»

زارع با استناد به تحقیقات جدید دانشجویان مرکز پژوهشگاه زلزله‌شناسی ایران به پمپ بی‌رویه آب در استان‌ها تهران و البرز اشاره می‌کند و می‌گوید: «تحقیقات جدید دانشجویان نشان داده است که به دلیل افزایش چشمگیر استخراج آب‌های زیر زمینی یا همان پمپ آب‌های زیر زمینی در استان‌های تهران و البرز در آینده نزدیک وضعیت را بحرانی خواهد کرد، زیرا این موضوعات درصد فورنشت‌زمین و وقوع زلزله را بالا می‎برد. پمپ آب‌های زیر زمینی می‌‎تواند گسل‌های این منطقه که جزو مناطق زلزله‌خیز محسوب می‌شوند را تحریک کند.»

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از فراز، تاریخ انتشار: ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰، کد خبر: - www.faraz.ir