شکست مفتضحانه روس‌ها در گیلان

جنگ موسوم به پیله داربن یکی از حماسه‌های مقاومت مردم گیلان در مقابله با اشغالگران است. این جنگ در گیلان به نام جنگ ((گرده داری)) معروف شده بود که مردم گیلان و رشت تا اوایل مشروطه با لذت و افتخار از آن یاد می‌کردند.

شعار سال: جنگ موسوم به پیله داربن یکی از حماسه های مقاومت مردم گیلان در مقابله با اشغالگران است.

اما جنگ پیله داربن چه بود؟

در ۱۵ ربیع الاول ۱۲۲۰ ه ق مصادف با ۱۸۰۵ میلادی ژنرال تسی تسیانف فرمانده ارتش روسیه در جریان جنگ با ایران، یکی از افسران کارکشته خود موسوم به سرهنگ شفت را با ۱۲ کشتی جنگی، مامور تسخیر رشت کرد. کشتی های جنگی روس از طریق مرداب، وارد بندرانزلی شده و در یک حمله برق آسا و غافلگیرکننده این شهر را متصرف شدند نیروهای نظامی روس پس از اشغال کامل انزلی در اول ژوئیه برابر با چهارم ربیع الثانی همان سال پیربازار را نیز به تصرف خود درآورده و در آنجا اقدام به سنگرسازی نموده و در اقدامی ناجوانمردانه شهر رشت و ساکنان بی دفاع و غیرنظامی آن را زیر آتش سنگین توپخانه خود قرار دادند.

چون خبر تصرف انزلی و پیربازار به مردم رشت رسید اهالی رشت درحالیکه با یک دست قرآن و با دست دیگر شمشیر حمل می کردند کفن پوشیده پابرهنه در مساجد و معابر اجتماع نموده و برای جنگ با قوای اشغالگر روس اعلام آمادگی و از حاکم گیلان که میرزا موسی فرزند میرزا محمدرضای گیلانی بود خواستند که اسباب پیکار را دراختیار آنان بگذارد.

میرزا موسی مردم را مسلح نموده و در جنگلهای بین رشت و پیربازار (واقع در روستای کنونی پیله داربن) به کمین نظامیان روس نشستند.(غلامی گیلانی ۱۳۷۹) در این هنگام روسها که بی خبر از کمین مجاهدین گیلانی بودند با خیال راحت قصد عبور از پیله داربن و تصرف رشت را داشتند که خود را در محاصره مجاهدین مصمم گیلانی گرفتار یافتند که از هر طرف به سوی آنها آتش می گشودند.

بنابر گزارش ناسخ التواریخ فقط سرهنگ شفت و عده ای معدود از یارانش از این معرکه جان سالم به در برده به انزلی فرار نموده و با استفاده از کشتی های خود گریختند و بالغ بر ۱۰۰۰ تن از نظامیان روس در پیله داربن قتل عام شدند.

این جنگ در گیلان به نام جنگ ((گرده داری)) معروف شده بود که مردم گیلان و رشت تا اوایل مشروطه با لذت و افتخار از آن یاد می کردند.

محوطه ای که اوج درگیری و جنگ در آن صورت گرفته درکنار جاده پیربازار به رشت در زیر درختی آزاد و تنومند بود و بعد از آن جنگ این منطقه تبدیل به روستای پیله داربن شده و احتمالا شهدای گیلانی این جنگ نیز درجوار آن مدفون شده اند.

باید توجه داشت که پیروزی مردم گیلان بر لشگر روس زمانی بوده که آذربایجان نتوانسته بود در برابر روسها مقاومت کند.

جنگ پیله داربن در زمان جنگ های معروف ایران – روسیه بود که سرانجام در سال ۱۸۱۳ میلادی منجر به عقد عهدنامه ننگین گلستان شد.

اما میرزا موسی که حاکم گیلان درجریان این جنگ بود چه کسی بود؟

((میرزا موسی منجم باشی، برادر کوچک میرزا صادق و همعصر با فتحعلیشاه و عباس میرزا ولیعهد او و نیز محمد شاه قاجار بوده است. وی از رجال معتبر زمان خود و مردی بسیار عاقل و زرنگ و مدبر و کاردان بود و چون غالبا وزیر و پیشگار و نایب الحکومه بود از این جهت به (نایب رشتی) معروف شد که مخفف نایب الحکومه و به مفهوم دیگر قائم مقام است.

در سال ۱۳۲۰ میرزا موسی منجم باشی حاکم گیلان بود که حمله سیسیانف روسی که اهالی آذربایجان و قفقاز او را ششچندر می نامیدند به گیلان انجام گرفت میرزا موسی او را در پیله داربن شکست داد که باعث هزیمت او به باکو شد.