استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: صِرف اینکه اثری بارها چاپ و منتشر شود و عدهای هم آن را بخوانند و حتی در رسانههای رسمی اشارهای به آن شده و مورد تبلیغ قرار گیرد کافی نیست چراکه مرحوم علامه حکیمی اندیشمندی همانند شهید مطهری بود که آثار و تألیفات ایشان میتواند زیربنای تصمیمات بزرگ ساختاری در کشور قرار بگیرد.
شعارسال: حجتالاسلام والمسلمین ناصر نقویان، استاد حوزه و دانشگاه، به بیان نکاتی درباره مرحوم علامه محمدرضا حکیمی و جایگاه عدالت در آثار ایشان پرداخت و اظهار کرد: معتقدم علامه حکیمی به گردن همه ملت ایران و ادب، فرهنگ و تدین در این سرزمین حق دارند. خداوند ایشان را رحمت کند که درگذشت ایشان ضایعه بزرگی برای حوزههای علمیه، دانشگاهها و ملت ما است. شخصیتی بودند که از سالها پیش همه همتشان را به تعبیر حضرت امام (ره) برای استخراج حقایق اسلام ناب از متون دینی گذاشته بودند و با نگاه نافذ و قلم روان و بسیار شیوایی که داشتند، توانسته بودند در عرصههای مختلف از شناخت خداوند گرفته تا امام شناسی، آثار ارزندهای ارائه دهند و بیشترین وقت خود را نیز صرف مسئله عدالت اجتماعی کردند.
نگاه جامع علامه حکیمی
وی افزود: مجموعه موسوعه «الحیاة» ایشان در زمینه عدالت اجتماعی کاری ارزنده است. بیشترین چیزی که در این سالها علامه حکیمی را رنج میداد فقر و محرومیت مسلمانان و شاید مهمتر از آن، نبودن عدالت اجتماعی در حکومتی بود که داعیهدار پیاده کردن احکام اسلام است؛ مهمترین وظیفه یک حکومت در اسلام، اجرای عدالت است و اگر عدالت نباشد بقیه چیزها به مسئلهای ظاهری، پوسته و قشری تبدیل خواهد شد.
نقویان تصریح کرد: حکومت اسلامی باید حقوق شهروندی را در بالاترین میزان خود رعایت کند و مرحوم علامه محمدرضا حکیمی بر این موضوع بسیار پا میفشردند لذا چندان روی خوشی به نوع حاکمیت در کشور ما نشان نمیدادند. حداقل بنده سراغ ندارم که ایشان به طور دربست از نظام دفاع کرده باشد، بلکه مرتباً نگاه انتقادی داشتند و قلم و آثار ایشان هم میراثی گرانبهاست که برای ملت باقی مانده است.
وی یادآور شد: استاد حکیمی با دید وسیعی که داشتند باعث شدند شخصی همانند مرحوم دکتر شریعتی ایشان را به عنوان وصی خود انتخاب کرده و به تنها کسی که اجازه دخل و تصرف در آثار خود را داده بود، مرحوم حکیمی بود. از سوی دیگر طیف سنتی حوزه، همانند برخی آقایانی که امروز در مشهد هستند برای ایشان بسیار احترام قائل بودند. اینها بیانگر این است که مرحوم علامه حکیمی، نگاهی جامع و گسترده دارند و با این نگاه جامع میتوانند الگویی از اسلامشناسی درست به جامعه ارائه دهند.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: ما متأسف و متأثریم هم به خاطر از دست دادن ایشان و هم به خاطر کمتوجهی به آثاری که علامه حکیمی نگاشته بودند. صرف اینکه اثری بارها چاپ و منتشر شود و عدهای هم آن را بخوانند و حتی در رسانههای رسمی هم اشارهای به آن شده و مورد ترویج و تبلیغ قرار گیرد، کافی نیست چراکه وی اندیشمندی همانند شهید مطهری بود که آثار و تألیفات او میتواند زیربنای تصمیمات بزرگ ساختاری در کشور قرار بگیرد.
اندیشههای حکیمی وارد کتب درسی شود
نقویان بیان کرد: در جلد پنجم «الحیاة» جملهای راجع به امیرالمؤمنین (ع) نقل میکند که به مردم کوفه فرمود: «امروز کسی در کوفه نیست که از سه نعمت شامل؛ آب آشامیدنی سالم، نان گندم و سرپناه برخوردار نباشد.» اینها سه عنصری هستند که امروزه بسیاری از مردم کشور از آن محروم هستند. حکومت چهار و نیم ساله حضرت علی (ع) نشان داد که این مرد علاوه بر آخرت مردم، چقدر به دنیای آنها فکر میکرد، لذا اگر کسی گمان کند که حکومت دینی فقط متکفل درست کردن عاقبت و آخرت است و کاری به دنیای مردم ندارد، قطعاً فکر وی اشتباه است و این فکر با افکار شخصیتی همانند آقای حکیمی سازگاری ندارد.
وی افزود: به همین جهت درخواست میکنیم از مسئولان و به خصوص آنهایی که میخواهند مبانی فکری جامعه را تغییر دهند، اقدامی انجام دهند تا آموزش و پرورش گروهی را موظف کند که در کتابهای ایشان بگردند و آنچه میتواند برای دانشآموزان ما مفید باشد، استخراج کنند و با قلمی روان و شیوا و درخور فهم دانشآموزان، آنها را وارد کتابهای آموزش دینی کنند. دانشگاههای ما نیز بایستی منابع درسی را با بسیاری از نکاتی که علامه حکیمی بیان کردهاند روزآمد کنند تا مورد استفاده جوانان دانشگاهی قرار بگیرد.
این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: رسانهها میتوانند نظرات مرحوم علامه حکیمی را به بحث و گفتگو و مناظره بگذارند. وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی و دفتر تبلیغات هم باید در این زمینه اقداماتی انجام دهند. البته معتقد نیستیم که ایشان و سایر شخصیتها مصون از خطا بودهاند، بلکه هر کسی ممکن است در زندگی خود اشتباهاتی داشته باشد، اما شخصیتی همانند علامه حکیمی قطعاً از آنهایی است که راه درست و مسیر فرهنگ اسلامی را نشان داده و به مراتب از اشتباهات احتمالی، باارزشتر و والاتر است و مطالب ایشان برای عموم مردم به قول مولانا «شربت اندر شربت اندر شربت» است.
جایگاه «الحیاة» در میان آثار دینی
وی درباره جایگاه «الحیاة» در میان آثارِ علمیِ دینی امروز گفت: تا آنجا که بنده برخی از مجلدات این کتاب را به تناسب نیازهایی که پیدا میکردم، مطالعه کردهام باید بگویم که واقعاً «الحیاة» یک موسوعه و دایرةالمعارفی است که با نگاه زیرساختی و ریشهای که مرحوم حکیمی داشتند، نگاشته شده است. ایشان تلاش نکردهاند چند حدیث را از جایی بگیرند و همانند بسیاری از کتابهای روایی یا حتی غیرروایی ما با برخی توضیحات مختصر، به جای دیگری منتقل کنند بلکه علامه حکیمی همانند یک مرزبانی که چشمهای وی باید به دقت هر جنبندهای را در افق بنگرد تا یک نیروی مزاحم و عنصر مختلکننده وارد سرزمین نشود، دست به کارهای علمی میزد.
حجتالاسلام نقویان اظهار کرد: وقتی حدیثی به دست علامه حکیمی میرسید میتوانست در یک ساختار و سیستم فکری آن را قرار دهد و این کار هرکسی نیست چراکه خیلیها برخی از مطالب را همانند تکجزیرههای جدا از هم بیان میکنند، اما از دل آن یک ساختار و نگاه سیستماتیک بیرون کشیدن کار بسیار سختی بود که ایشان توانست در این زمینه موسوعه و مجموعه «الحیاة» را بنگارد. از این جهت «الحیاة» مجموعهای ارزشمند و ماندگار است.
وی در پایان گفت: اگر «بحارالانوار» مجموعهای به هم ریخته و از هم گسیخته و دارای احادیث سست و ضعیف است، اما همه تلاش علامه حکیمی در موسوعه «الحیاة» این بوده که احادیث ناب و سره را جدا کند و در یک نگاه ساختاری، با موضوعبندیهای مختص خودش ارائه دهد. خود اسم الحیاة نیز بدین معنی است که برای زندگی سعادتمند ارائه شده است.
شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایکنا، تاریخ انتشار: ۱ شهریور ۱۴۰۰، کدخبر: ۳۹۹۲۵۷۴، iqna.ir