شعار سال: دانشگاه علامه طباطبائی که به عنوان نخستین دانشگاه در ایران پیشگام اجرای نظام شفافیت شده است طی هفته‌های اخیر از سامانه شفافیت خود رونمایی کرد. در این سامانه اطلاعات کاملی از قرارداد‌های پژوهشی، منابع انسانی، سفر‌های خارجی، آیین‌نامه‌ها و مقررات، بودجه، اطلاعات قراردادها، تفاهم‌نامه‌ها و سالنامه آماری دانشگاه در معرض دید عموم قرار گرفته است. همچنین به منظور اعمال نظارت عمومی بر عملکرد دانشگاه علامه طباطبائی، بخش سوت زنی سامانه شفافیت به عنوان پل ارتباطی برای گزارش موارد احتمالی تخلف در دانشگاه پیش بینی شده است.

اجرای نظام شفافیت در دانشگاه‌ها چه اهمیتی دارد و مزایای آن چیست؟

در این باره دکتر سید مهدی طاهری دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی  با بیان اینکه شفافیت در دانشگاه تأثیر به سزایی در ارتقای کیفیت دانشگاه دارد، گفت: «دانشگاه محیطی است که فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، دانشجویی و اجرایی خود را بر پایه عقلانیت و اصول علمی دنبال می‌کند. زمانی که عقلانیت، اصول و معیار‌های علمی مطرح است، انتظار می‌رود فضا کاملاً شفاف باشد تا بتوان درست تصمیم‌گیری کرد و فعالیت‌ها را مبتنی بر خِرَد انجام داد.»

وی با اشاره به اینکه شفافیت باعث افزایش اعتبار و پیشرفت می‌شود، افزود: «در برونداد‌های علمی دانشگاه مانند دوره‌های آموزشی، پایان‌نامه‌ها، مقالات و دیگر گزارش‌ها که حاصل فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها است و به عنوان خروجی‌های آموزشی و پژوهشی یک دانشگاه محسوب می‌شوند، انتظار می‌رود این خروجی‌ها بر پایه داده‌ها و مفاهیم درست و معتبر تولید شده باشند که این امر به نوبه خود، شکلی از شفافیت را نشان می‌دهد.»

وجود شفافیت، کیفیت فرایند‌ها و خدمات دانشگاه‌ها را افزایش می‌دهد
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اگر شفافیت نباشد نمی‌توان به برونداد‌ها و دستاورد‌های دانشگاه‌ها اعتماد نمود. وجود شفافیت باعث اطمینان و اعتبار می‌شود و همین‌طور به سبب آن کیفیت فرایند‌ها و خدمات دانشگاه‌ها هم افزایش پیدا می‌کنند.»

عواملی که مانع از اجرای نظام شفافیت در دانشگاه‌ها می‌شود
طاهری با تأکید بر اینکه شفافیت مقوله مهمی است که همه دانشگاه‌ها به سمت آن حرکت نکرده‌اند، تصریح کرد: «شاید یکی از دلایل آن را بتوان نداشتن توجه کافی به این موضوع دانست. اما عواملی مانند کسری بودجه و دیگر اشکال پشتیبانی‌ها نیز تاثیرگذار بوده‌اند. به عنوان نمونه، کسری بودجه دانشگاه‌ها در برهه‌ای از زمان سبب شد که برخی از دانشگاه‌ها نتوانند برنامه‌هایی که مدنظر دارند را به موقع و کامل اجرا کنند؛ بنابراین یک حالت بلاتکلیفی به وجود آمده بود و همین باعث شد که امکان شفاف بودن برای جلوگیری از کاهش انگیزه‌ها فراهم نشود.»

وی با بیان اینکه شفافیت زمانی اتفاق می‌افتد که دانشگاه‌ها رویکرد آکادمیک و علمی خود را دنبال کنند، گفت: «وقتی دانشگاهی بر پایه شفافیت، ضوابط، مقررات، اصول و معیار‌های تعیین شده حرکت کند، بدیهی است که می‌تواند گزارش فعالیت‌های خود را نیز به صورت شفاف بازتاب نماید.»


تشویق دانشگاه علامه طباطبائی از سوی سازمان‌های نظارتی
این استاد دانشگاه ادامه داد: «دانشگاه علامه طباطبائی در چند سال اخیر تحول بسیار زیادی را تجربه نموده است و این به دلیل پویایی و اجرای برنامه‌های متناسب با نیاز دانشگاه بوده که از سمت مدیریت دنبال شده است.»

طاهری با بیان اینکه دانشگاه علامه طباطبائی در این مدت مبتنی بر الگوی حکمرانی آکادمیک حرکت کرده است، عنوان کرد: «این دانشگاه سعی کرده تمامی فعالیت‌های خود را مبتنی بر اصول اخلاق حرفه‌ای و علمی و نیز قوانین و مقررات انجام دهد و همین امر باعث شده بخش‌های مختلف دانشگاه از سوی سازمان‌های نظارتی تشویق و تحسین شوند.»

در اداره دانشگاه‌ها نباید سلایق شخصی لحاظ شوند
وی با اشاره به اینکه در اداره دانشگاه‌ها نباید سلایق شخصی لحاظ شوند، اظهار کرد: «دانشگاه علامه طباطبائی توانسته با مشارکت علمی و اتخاذ رویکرد مدیریت مشارکتی که بهترین سبک مدیریتی است و همین‌طور استفاده از خِرَد جمعی، فعالیت‌های خود را به‌درستی انجام دهد و در اینجا سلیقه‌های شخصی وجود ندارد و این رویکرد مدیریت گرامی دانشگاه، ستودنی است.»


در دانشگاه علامه طباطبائی قانون برای همه یکسان است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه دانشگاه علامه طباطبائی شیوه‌نامه‌هایی در زمینه‌های مختلف آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و دیگر زمینه‌ها تدوین کرده که همه باید بر اساس آن حرکت کنند، گفت: «در این دانشگاه قانون برای همه یکسان است و وقتی هدف درست و مشخص باشد، دانشگاه به راحتی می‌تواند سفر‌های خارجی، آیین‌نامه‌ها و مقررات، بودجه، تفاهم‌نامه‌ها و مواردی از این دست را منعکس کند، چون مشکلی از این جهت ندارد.»

وی ادامه داد: «به عنوان مثال، در دانشگاه علامه هر سفر خارجی منوط به این است که در شورا‌های مرتبط (سطح گروه، دانشکده و دانشگاه) و سپس در هیأت رئیسه و حتی گاهی هیأت امنا بررسی شود و بعد از تائید، اجازه سفر داده می‌شود.»

در اجرای ایده سوت زنی نیاز به فرهنگ سازی است
طاهری با اشاره به اینکه در سامانه شفافیت بخشی برای گزارش تخلف‌ها به وجود آمده که دولت جدید هم به این موضوع توجه دارد، تصریح کرد: «اگر بخواهیم مانع فساد و اعمال سلیقه‌های شخصی در نظام مدیریتی شویم باید تخلف‌ها گزارش داده شوند. البته نیاز است که فرهنگ‌سازی صورت بگیرد و این موضوع در یک چارچوب و فضای مناسب مطرح شود تا باعث سوءتفاهم نگردد.»

سوت زنی باعث افزایش دقت در عملکرد می‌شود
این استاد دانشگاه افزود: «بخش گزارش تخلف‌ها با عنوان سوت زنی، فضایی را ایجاد می‌کند که باعث می‌شود، تصور کنیم کار‌ها و رفتار‌های ما توسط دیگران رصد و نظارت می‌شود و به سبب آن دقت بیشتری در عملکرد خواهیم داشت. این موضوع نشان‌دهنده آن است که دانشگاه در مسیر درستی حرکت می‌کند و اقدام ارزشمندی است.»

سامانه شفافیت برای سایر دانشگاه‌ها الگو خواهد شد
وی با بیان اینکه سامانه شفافیت دانشگاه علامه یک تجربه بسیار مناسبی است که برای دیگر دانشگاه‌ها هم الگو خواهد شد، گفت: «موفقیت‌های دانشگاه علامه در همه زمینه‌های فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، دانشجویی، اجرایی و جز آن‌ها بوده و تحول عمیقی که در این دانشگاه شکل گرفته باعث شده که جزء ۱۰ دانشگاه برتر قرار بگیرد.»

طاهری اظهار کرد: «همان‌طور که خیلی از فعالیت‌های دانشگاه علامه الگوی برخی از دانشگاه‌ها بوده است، این سامانه هم مورد استقبال قرار خواهد گرفت و دیگر دانشگاه‌ها هم از آن استفاده خواهند کرد. بدون تردید، اگر این سامانه و رویکرد در همه دانشگاه‌ها ایجاد شود، بر جامعه علمی تأثیر عمیقی خواهد داشت.»

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از عطنا، تاریخ انتشار: ۲۹ شهریور ۱۴۰۰، کد خبر: ۳۰۳۰۴۸، www.atna.ir