شعار سال: آیت الله هادوی تهرانی، درباره کرسی‌های درس خارج از نظر کیفی، موضوعی و موضوع شناسی، اظهار کرد: در حوزه مبارکه علمیه سنت تحصیلی بر این است که طلبه ابتدائاً دروسی تحت عنوان مقدمات و سپس دروسی تحت عنوان سطوح و آنگاه دروسی تحت عنوان خارج را شرکت می‌کند. درس خارج در واقع بالاترین سطح آموزشی در حوزه علمیه است که تقریباً معادل تحصیلات تکمیلی در مراکز آموزش عالی است. در واقع در درس‌های خارج، اساتید دروس خارج در یک زمینه‌ای نظرات، دیدگاه ها، مستندات و ادله خود را برای شاگردان عرضه می‌کنند.

آیت الله هادوی تهرانی به اهداف درس خارج اشاره و بیان کرد: هدف درس خارج این است که شاگرد را با شیوه اجتهاد در زمینه‌های فقه، اصول و احیاناً فلسفه، کلام، تاریخ و سایر علوم اسلامی آشنا کنند البته مهم‌ترین زمینه درس‌های خارج در حوزه‌های علمیه فقه و اصول است، ولی در سایر زمینه‌ها هم دروسی همیشه عرضه می‌شده و عرضه می‌شود.

درس خارج نشان دهنده مرز‌های دانش در حوزه‌های علمیه است

آیت الله هادوی تهرانی ادامه داد: درس خارج بالاترین سطح آموزشی در حوزه و نشان دهنده مرز‌های دانش در حوزه‌های علمیه است. با توجه به این ویژگی توقعی که از حوزه‌های علمیه وجود دارد، این است که پاسخگوی نیاز‌های روز باشند و این پاسخگویی اقتضا می‌کند که در دروس خارج که در واقع بالاترین سطح علمی در حوزه است، آخرین مسایلی که جهان اسلام، مردم مسلمان و نظام اسلامی با آن مواجه هستند، در حوزه‌های عقیدتی و فکری، زمینه‌های کلامی و فلسفی، حقوقی، شرعی و فقهی و به تناسب زمینه‌های اصولی که امکان استنباط فقه را برای فقیه فراهم کند، مورد بحث و بررسی قرار گیرد و راه حل‌ها و پاسخ‌هایی مبتنی بر شرع و اسلام برای آن‌ها عرضه شود.

بسیاری از دروس خارج ناظر به مباحث روز هستند

استاد سطح خارج حوزه علمیه با تأکید بر به روز بودن دروس خارج حوزه، گفت: واقعیت قضیه این است که در حوزه علمیه قم به صورت خاص، ده‌ها درس در سطح دروس خارج ناظر به مباحث روز در زمینه‌های مختلف اقتصادی، پزشکی، هنری و علوم روز مانند مباحث IT یا هوش مصنوعی و امثال این‌ها ارایه می‌شود و اینطور نیست که حوزه‌های علمیه به اینگونه مسایل توجه نداشته باشند. گزارشی که مسئولین محترم حوزه‌های علمیه برای بنده داشتند، نشان می‌داد که ده‌ها درس در زمینه‌های مختلف در حال برگزاری است و شاگردان در این دروس شرکت می‌کنند؛ اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت و به اعتقاد من مورد غفلت قرار می‌گیرد، این است که اگر در حوزه‌های علمیه به تولید علم پرداخته شد و علمی در زمینه‌ای که مورد نیاز نظام و جامعه هست، تولید شد، توقع این است که مسئولین نظام و نهاد‌های مرتبط به نظام از این دانش استفاده کنند و تولید این دانش را مورد حمایت قرار دهند؛ اما امروز متأسفانه نه حمایتی نسبت به استاد یا طلبه که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کند، وجود دارد و نه حتی استفاده‌ای از دستاورد‌هایی که در چنین مجالس و درس‌هایی به دست می‌آید، وجود دارد.

برخی نهاد‌ها به دستاورد‌های حوزه بی اعتنا و بی توجه هستند

آیت الله هادوی تهرانی به نمونه‌ای از عدم حمایت برخی نهاد‌ها از دستاورد‌های علمی حوزه اشاره و خاطرنشان کرد: نمونه بارز این عدم حمایت اتفاقی بود که چند سال قبل در موضوع رمز ارز‌ها افتاد؛ بعد از مطرح شدن رمز ارزها، حوزه در اشکال متفاوت و در جلساتی متعدد با حضور شخصیت‌های مختلف به بررسی مساله رمز ارز‌ها پرداختند و دیدگاه‌ها مطرح شد، کارشناسان سطح بالای کشور به حوزه‌ها آمدند و دیدگاه‌های علما را در زمینه رمز ارز‌ها جویا شدند و در جلساتی مباحث به صورت علمی مورد بررسی قرار گرفت، اما کاری که انجام شد، هیچ تناسبی با دستاورد‌هایی که در حوزه بود و نظراتی که علما و دانشمندان در حوزه به آن منتهی شدند، نداشت و در واقع نظام بی اعتنا به آنچه که در حوزه اتفاق افتاد و محصولاتی که در این زمینه تولید شد، در زمینه رمز ارز‌ها تصمیم گیری کرد.

آیت الله هادوی تهرانی بیان کرد: امروز اگر یک موضوع تخصصی در مجلس شورای اسلامی یا در دولت یا در قوه قضاییه مطرح هست و توقع است که حوزه‌های علمیه پاسخگو باشند، از سوی دیگر توقع هست که مجلس شورای اسلامی یا دولت یا قوه قضاییه نیز از تولید چنین بحثی اولاً حمایت و ثانیاً بهره برداری کنند، نه اینکه توقع داشته باشند حوزه اظهار نظر کند و پس از آن اگر خواستند و مایل بودند و با نظرات آن‌ها سازگاری داشت، از نظرات حوزه بهره ببرند و اگر نظر حوزه با نظرشان سازگار نبود، آن را کنار بگذارند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه افزود: طبعاً وقتی با مباحث علمی حوزه‌های علمیه با بی اعتنایی و بی توجهی برخورد می‌شود، نمی‌توان توقع داشت که حوزه به صورت بسیار جدی‌تر از اینکه تاکنون اقدام کرده و در مباحث مختلف پاسخگو بوده، به مسایل ورود کند. آن هم حوزه‌ای که اکثریت طلاب و حتی مدرسین و علمای آن به شدت تحت فشار اقتصادی هستند و هیچ گونه حمایتی از سوی مجموعه‌های مختلف نمی‌شوند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه عنوان کرد: به اعتقاد من کم کاری جدی از ناحیه کسانی است که امکانات در اختیار آنهاست و به جای اینکه به علما و دانشمندان حوزوی اعتماد کنند، خودشان به ایجاد مراکز تحقیقاتی اقدام می‌کنند و در این مراکز از سطوح بسیار پایین علمی استفاده می‌کنند و قصد دارند در زمینه‌هایی که مورد نیازشان هست به دیدگاه‌های دینی و شرعی و اسلامی دست پیدا کنند. در حالی که باید از دیدگاه‌های علمای بزرگ و محققان حوزه استفاه کرد، البته نمی‌توان توقع داشت که آن‌ها به صورت یک کارمند برای یک مجموعه خاص عمل کنند بلکه باید به عنوان یک عالم دینی به آن‌ها توجه شود و کار آنان مورد اعتنا قرار گیرد و از علم و حضورشان استفاه شود. در این صورت قطعاً میزان فعالیت حوزه در این زمینه توسعه پیدا می‌کند و اگر طلاب که در این زمینه‌ها فعالیت می‌کنند، حمایت مالی و معنوی شوند، آن زمان قطعاً شاهد شکوفایی بیشتر در این زمینه‌ها خواهیم بود.

آیت الله هادوی تهرانی گفت: امیدواریم به جای اینکه مسئولین محترم دائم انگشت اتهام و نقص را متوجه حوزه کنند و توقعاتی از حوزه داشته باشند، دستاورد‌های حوزه را بررسی کنند تا آگاه شوند که حوزه بسیاری از این توقعات را برآورده کرده، اما به آن‌ها توجهی نشده است. بیایند و ببینند که حوزویان چه کردند و در حال حاضر چه می‌کنند و از آنچه تولید شده و می‌شود، استفاده کنند و از آنچه ضرورت دارد تا تولید شود یا مورد استفاده قرار گیرد، حمایت کنند تا ما شاهد باشیم که بسیاری از مسایل نظام یا حتی همه مسایل نظام و مورد نیاز برای همه افراد جامعه چه در سطوح اجرایی و چه در سطوح قانونگذاری، چه در سطوح قضاییه، امنیتی، هنری و تبلیغی به صورتی کاملاً علمی توسط مجموعه‌های حوزوی پاسخ داده می‌شود. من امیدوارم این مساله مورد توجه جدی مجموعه‌های مختلف کشور قرار گیرد.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از شفقنا، تاریخ انتشار: ۱۵ آذر ۱۴۰۰، کدخبر:۱۲۷۴۲۶۹، fa.shafaqna.com