شعار سال:آنطور که آمار سازمان بازرسی شهرداری نشان می‌دهد بیشترین سرقت‌ها مربوط به لوله‌های آب فضای سبز بزرگراه‌ها، بوستان‌ها و خیابان‌هاست. سرقت تجهیزات هوشمند کنترل ترافیک نیز طی سال‌های اخیر افزایش یافته است؛ موضوعی که روز دوشنبه هنگام حضور شهردار پایتخت در مرکز کنترل ترافیک تهران نیز مطرح شد.
 
همچنین بنا بر آمار منتشر شده روزانه دست‌کم ۵۰۰ تجهیز شهری سرقت می‌شود که از بین آنها تجهیزات ترافیکی قیمت‌های بسیار گرانی دارند و ماهانه  خسارت‌های چند میلیاردی روی دست شهرداری تهران می‌گذارند. این میزان سرقت اموال شهر البته نه قابل اغماض است و نه می‌توان بی‌تفاوت از کنار گذشت.

اردیبهشت 95 بود که به دنبال سرقت درپوش یک آب‌نما در پارک کوهسار واقع در منطقه 15 تهران یک کودک 4 ساله به نام فاطمه به که در یک لحظه غفلت مادر وارد محیط آب‌نما شده بود داخل آن کشیده شد و به طرز وحشتناکی مثله شد و جان باخت.
 
تحقیقات نشان داد درحالیکه 2،‌3 ماه از سرقت این درپوش می‌گذشت و شورایاری محل نیز مراتب را به شهرداری منطقه اعلام کرده بود با اینهمه تنها واکنش شهرداری این منطقه در آن زمان مکاتبه با پیمانکار و دستور برای مهیاکردن دوباره درپوش آبنما بود، دستوری که بی‌هیچ نظارتی به کناری نهاده شد و پیمانکار بی‌مسئولیت نیز به این دستور اهمیت نداد تا روزی که فاجعه رقم خورد و یک خانواده را داغدار کرد. شاید اگر شهرداری همان زمان نسبت به اجرای دستور حساسیت‌ نشان می‌داد هر گز این اتفاق تلخ رقم نمی‌خورد، از سوی دیگر شاید اگر هرگز این درپوش سرقت نمی‌شد هم هرگز فاطمه  کوچک لا به لای چرخدنده‌های آب‌نما از بین نمی‌رفت.
 
اقتصاد سیاه و تهدید جان شهروندان

محمد کریم آسایش کنشگر و پژوهشگر حوزه شهری  می‌گوید: سرقت تجهیزات شهری موضوع جدیدی نیست، از سال‌ها پیش وجود داشته و مختص تهران هم نیست مثلا دو پل درشهر اهواز به دلیل سرقت پایه‌ها و برخی تجهیزات آن غیرقابل تردد شده است. اما باید پیش از هرچیز به ریشه بروز رفتارهایی مانند سرقت گاردریل، درب فاضلاب، کابل‌های مختلف شهری و ...  پرداخت. چه آنکه طی سال‌های اخیر با فقر روزافزون مواجه بوده‌ایم و به تبع این فقر نیز شاهد آمار قابل توجه رانده‌شدگان اجتماعی، کارتن‌خواب‌ها و افرادی که با  انواع آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد دست به گریبان هستند،‌بوده‌ایم.
 
وی با بیان اینکه اقتصاد سیاه در همین شرایط رشد یافته و خرید و فروش ضایعات یا همین قطعات مربوط به تجهیزات شهری  هم یکی از آنهاست، ادامه می‌دهد: اقتصاد سیاه در بخش رسمی هم وجود دارد آنچنانکه زباله‌گردی و مافیای زباله در میان پیمانکاران و شهرداری‌ها نفوذ داشته و انتفاع مالی دارند. در مطالعه‌ای که در شورای پنجم درباره مدیریت پسماند ارائه شد به این مساله پرداخته شده بود، گزارش‌های مختلفی که توسط سمن‌ها درباره زباله‌گردی ارائه شده بود نیز گویای همین مساله بود که ما در کشور با مافیای زباله مواجه هستیم.
 
این پژوهشگر حوزه شهری با اشاره به اینکه اقتصادی سیاه باعث افزایش تقاضای موارد مختلف مانند  موضوع ضایعات و سرقت تجهیزات شهری در میان برخی آسیب‌دیدگان اجتماعی می‌شود، عنوان کرد: رانده‌شدگان تلاش می‌کنند از طریق ورود به این اقتصاد سیاه بقای خود را تامین کنند، مثلا معتادان برای تامین هزینه مواد مورد نیاز وارد همین اقتصاد می‌شوند، افراد بی‌خانمان هم از گروه‌هایی هستند که به شدت برای این اقتصاد سیاه فعالیت می‌کنند که یکی از دلایل آن اسکان‌نایابی است یعنی ما روندی از بی‌خانمان‌شدگی را طی سال‌های اخیر داشته‌ایم.  در واقع برخی افراد برای بقای خود راهی جز سرقت اموال شهر و فروش آن ندارند.
 
آسایش با یادآوری مطالعاتی که همراه با همکاران خود در سال 95 درخصوص طرح ساماندهی سکونت‌گاه‌های غیررسمی شهر تهران انجام داده است، می‌گوید: در همین تحقیق موضوعاتی نیز درخصوص بررسی ابعاد فقر در تهران مطرح شد. ما با 51 محله دارای فقر مطلق و 9 محله فقیر با ضریب 5 درصد تقریب و انحراف معیار مواجه بودیم.  طی تحقیقات خود از یک طرف با ابعاد فقر و مشکلات شهروندان کم درآمد در این محلات مواجه بودیم و از سوی دیگر با ارتباطاتی که با سازمان‌های مختلف شهرداری داشتیم به مساله عدم اراده برای پرداختن به ریشه‌های این مساله در میان شهروندان کم درآمد رسیدیم.
 
ارتباط شورش تهیدستان با سرقت تجهیزات شهری

وی می‌افزاید: هنگامی که گستره فقر شهری، شهروندزدایی از کم درآمدها و فقدان عزم دولت و شهرداری‌ها را می‌دیدیم، در گفتگوهایمان مدام تکرار می‌شد؛ «شورش خواهد آمد ». یک بعد این شورش تهیدستان و حاشیه‌ها در آبان 98 خود را نشان داد اما بعد دیگری از این شورش، شورشی مستمر است که بی‌خانمان‌ها،‌رانده‌شدگان و تهیدستان اجرا می‌کنند یعنی بروز و ایجاد آسیب‌هایی مانند سرقت تجهیزات شهری و ناامنی. مدتی پیش تعدادی از کودکان کار در رشت در یک مصاحبه گفته بودند که ما به انتقام فکر می‌کنیم. این وضعیتی که برای کودکان رشت ایجاد شده در تهران نسبت به رشت حادتر است که علت آن گستره فقر شهری تهران و خشونت بالایی است که در این شهر وجود دارد.
 
این پژوهشگر حوزه شهری با اشاره به اینکه در محله‌ای مانند دروازه غار با پدیده‌ شرط‌بندی بر سر جدال کودکان کار مواجه هستیم، به این معنی که در چنین محلاتی این کودکان را به جان هم انداخته و سر برد و باخت آنها قمار می‌کنند. اواخر سال 95 دکتر راغفر نسبت سائوپائولویی شدن کشور هشدار داد سائوپائولویی شدن به این معناست که یک بخش‌هایی از شهر ثروتمندان به صورت حفاظت شده در شهر تردد می‌کنند و باقی شهر در یک وضعیت ناامنی و فقر رها شده‌اند.
 
آسایش هشدار می‌دهد که این شرایط پیامد سیاست‌های اقتصادی و شهری مستقیم و غیرمستقیم و ناشی از قصور و بی‌توجهی و رهاسازی مسئولان از یک سو و سیاست‌های اجتماعی نادرست همراه با طرد و ایجاد حس عدم تعلق نسبت به جامعه است،‌ احساسی که در نتیجه رفتارهای نامناسب با کودکان کار و معتادان متجاهر و ... توسط شهرداری‌ها، بهزیستی و نیروی انتظامی طی سال‌ها انجام شده است.
 
به گفته او مادامی که به ریشه رفتارهایی همچون سرقت تجهیزات شهری پرداخته نشده و معتادان یا کودکان کار را لکه ننگ بدانند این وضعیت همچنان باقی می‌ماند.
 
به گفته این کنشگر حوزه شهری یکی دیگر از مواردی که باعث ایجاد صدمه به شهروندان در نتیجه سرقت تجهیزات شهری می‌شود،  رویه شهرداری در خصوص نگهداشت شهر و حفظ استانداردهای شهری است. وقتی شهری ساخته می‌شود که حتی یک پیاده‌روی مناسب برای همه گروه‌های اجتماعی مانند افراد دارای معلولیت،‌زنان و کودکان وجود داشته باشد نمی‌توان احساس تعلق به شهر و نگهداشت آن را در شهروندان ایجاد کرد. آموزش شهروندی برای نگهداشت شهر از سوی شهروندان در کشور ما ضعیف است.
 
وی با اشاره به اینکه تبلیغات سازمان زیباسازی شهر تهران  را بر اساس مستندات ارائه شده در سایت آن مورد بررسی قرار داده است،‌ می‌گوید: من در این بررسی متوجه شدم بیشتر این تبلیغات در راستای وظایف این سازمان نبوده و بیشتر متوجه مسائل مذهبی و سیاسی است که متولیان خاص خود را دارد اما مساله آموزش شهروندی که از وظایف خاص شهرداری است در این تبلیغات بسیار کمرنگ و ضعیف بود. وقتی شهروندانی مسئول پرورش نمی‌دهیم مساله نظارت شهروندان برای حفاظت از لوازم شهری برای جلوگیری از سرقت هم انجام نمی‌شود. 
 
قصور مدیریت شهری و سرقت اموال شهر

شهرداری احساس تعلق شهروندان را که باعث کمک به نگهداشت شهر می‌شود تضعیف کرده است،‌ آسایش با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: در محله اراج تصویری از اراج قدیم نقاشی شد، شورایاران این محله تعریف کردند که در مراسم چهارشنبه‌سوری یک دیوار سالم در این محله باقی نمی‌ماند اما هیچکس به دیوار نقاشی شده آسیب نمی‌زند علت این مساله احساس هویت جوانان این محل به دلیل وجود این دیوارنگاره است. اما وقتی در شهرمان همواره با تخریب خاطرات و تعلق خاطرات شهروندان مواجهیم اراده شهروندان برای نگهداشت شهر تضعیف می‌شود. بنابراین وقتی نظارت مردمی کاهش می‌یابد در موضوع سرقت اموال شهر هم تاثیر گذار است.
 
وی درباره تبعات این سرقت‌ها در شهر می‌گوید: وقتی این رفتارها زیاد می‌شود باعث بروز اختلالاتی در شهر می‌شود. مثلا وقتی دریچه فاضلاب یا سایر موارد مرتبط به مبلمان شهری آسیب می‌بینند شهروندان و به‌ویژه افراد دارای معلولیت، سالمندان و گروه‌های با نیازهای خاص با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند، یا با سرقت گاردریل‌ها میزان تصادفات افزایش می‌یابد. همچنین هزینه‌های بیشتری به شهر تحمیل می‌شود. مثلادر سال 90 مشاهده کردیم که درب و پنجره سرای محله یکی از مناطق تهران را سرقت کرده‌اند وقتی سرای محله که برای رفاه مردم است با نا امنی مواجه باشد شهروندان به آن رجوع نمی‌کنند و خدماتی هم دریافت نمی‌کنند.
 
آسایش خاطرنشان می‌کند: وقتی از سرقت اموال شهری  صحبت می‌کنیم  قصور مدیریت شهری در ابعاد مختلفی شهری،‌اجتماعی ، اقتصادی شهری ، سیاست‌های شهری و حوزه فرهنگی کاملا نمایان است قصوری که این مساله را دامن زده و تقویت می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهیم این وضعیت طی زمان تغییر کند نیازمند تغییر در همه  ابعاد هستیم به این معنی که مدیریت شهری باید به وظایف خود در حوزه شهری و محلی عمل کند، در حالیکه طرح‌های اشتباه مدیریت شهری و همچنین بسیاری از عدم اجرای تکالیف مدیریت شهری در حوزه اقتصاد شهری باعث گسترش فقر شهری و افزایش بیکاری شهری شده است که تبعات خود را در چنین بزه‌هایی نشان می‌دهد. آنچنان که تجربه خاک سفید بر افزایش آسیب‌های اجتماعی تاثیر بسیاری داشته است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری  سلامت نیوز، تاریخ انتشار:  29 آذز 1400، کدخبر: ، www.salamatnews.com،332876