اگر بخش مسکن پویا شود به غیر از رونق بازار فولاد حداقل 190 شغل دیگر فعال خواهد شد
ما رکورد اکتشافات معدنی را شکستیم. طی دو سال اخیر 240 هزار کیلومتر اکتشافات معدنی انجام شد


بازار محصولات فولادی این روزها مانند سایر حوزهها در رکود به سر میبرد.این بخش برای اینکه از شرایط فعلی خارج شود تنها امیدش به حوزه مسکن و اجرای پروژههای عمرانی است اما از آنجا که دولت به علت کاهش قیمت نفت پولی ندارد که برای تسهیلات بانکی و اجرای پروژههای عمرانی اختصاص دهد این بخش چشم انتظار مانده است.حال به نظر میرسد پس از اجرا شدن بسته دوم حمایتی یعنی ارائه تسهیلات 25 میلیون تومانی خودرو و 10 میلیون تومانی لوازم خانگی نوبت به محصولات فولادی برسد.یعنی دولت برای تحریک تقاضا در این حوزه میخواهد برنامه جدیدی ارائه دهد.اما یکی دیگر از نیازهای صنایع فولادی سرمایه گذاری است.از آنجا که دولت در مضیقه مالی قرار دارد نمیتواند نقش خود را بخوبی ایفا کند به همین جهت به تمام بخشها تکلیف شده است که برای جذب سرمایهگذاران داخلی ، خارجی و توسعه صادرات آستین بالا بزنند.در زمینه صادرات به علت وجود رقبای چینی و سیاستهای تشویقی که دولت چین در نظر گرفته است تولیدکنندگان ایرانی در برابر یک سد قرار گرفتند.لذا نمیتوان بر درآمد صادراتی تکیه زد.ولی در جذب سرمایههای خارجی آنگونه که از ظواهر امر پیداست بعد از لغو تحریمها قراردادهای متعددی امضا خواهدشد. سرمایه گذاران خارجی برای مشارکت در پروژهها، تأمین مالی و انتقال تکنولوژی آمادگی خود را اعلام کردند.در این باره با مهدی کرباسیان رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران گفتوگویی انجام دادیم که در ادامه میآید:

* سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران برای جذب سرمایهگذاران خارجی چه کارهایی انجام داده است و آیا این بخش میتواند ورود سرمایهگذاران خارجی را سرعت ببخشد؟

باید این امر را قبول کرد که ایران پتانسیل و ظرفیت خوبی در همه حوزهها بویژه در بخش معدن، سنگ آهن، ذغال سنگ، طلا، نیکل و مس دارد. از اینرو با توجه به اکتشافهای صورت گرفته کشورمان از نظر ظرفیتهای معدنی در رتبه پانزدهم جهان قرار دارد. البته با عملیاتی شدن طرحهای اکتشاف و ذخایر جدید معدنی، این رتبه به طور قابل توجهی ارتقا خواهد یافت. حال با توجه به سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی، جلوگیری از خام فروشی، رسیدن به نرخ مناسب رشد اقتصادی و قدرت برتر اقتصادی در سال 1404 باید به دو نکته مهم توجه کنیم. یک آنکه نیاز به منابع مالی جدید برای سرمایهگذاری داریم و دوم اینکه باید از تکنولوژی و فناوریهای روز استفاده کرد. به غیر از موارد عنوان شده در بخش معدن زیرساختها کم و بیش پیشرفت خوبی کرده است. به هر ترتیب برای رسیدن به اهداف یاد شده باید جذب سرمایهگذاری خارجی دنبال شود. بزرگترین منبع مالی کشور که درآمدهای نفتی است به علت کاهش قیمت جهانی بشدت کاهش یافته است لذا هیچ بخشی نمیتواند به حمایتهای مالی دولت بسنده کند. طی چند سال اخیر هزینههای زیادی بر دولت تحمیل شده است وعلاوه بر آن طرحهای نیمه تمامی وجود دارد که قطعاً این موارد برای دولت حایز اهمیت است. لذا چارهای جز استفاده از سرمایههای خارجی و بخش خصوصی داخلی نداریم. اگر دولت بنیه مالی خوبی داشت خیلی از برنامههای ایمیدرو به عنوان یک سازمان توسعهای میتوانست با سرعت به سرانجام برسد. حوزه معدن با توجه به ظرفیت و سودآوری که دارد میتواند در جذب سرمایهگذاران موفق عمل کند. در حال حاضر نیز شرکتهای خارجی متعددی به ایران آمدند تا بتوانند همکاریهای خود را شروع کنند. در اوایل فعالیت دولت یازدهم تعداد مذاکرات و ملاقاتها محدود بود اما با توافقهای 1+5 این اقدام رو به افزایش است و باید گفت این روزها مذاکرات جنبه عملیتر به خود گرفته است. اما عملیاتی شدن این طرحها منوط به لغو تحریمها است. در حال حاضر شرکتها از کشورهای مختلف آمادگی دارند که در زمینه سرمایهگذاری مشترک، فناوری تحقیقات و تأمین مالی برخی از طرحها همکاری کنند. این امر نشان میدهد ما در حوزه معدن و صنایع معدنی ظرفیتهای خوبی داریم که برای شرکتهای بزرگ خارجی جذاب است.

* اگر تحریمها به به صورت کلی برداشته شود پیشبینی شما از میزان جذب سرمایهگذاری خارجی در بخش صنایع معدنی چقدر است؟

در حال حاضر نمیتوان عدد قطعی را گفت ولی در مجموع این بخش بسیار مورد استقبال قرار میگیرد. به عنوان مثال در حوزه فولاد پیشبینی ما رسیدن به ظرفیت تولید 55 میلیون تن است و این رقم با توجه به ذخایر سنگ آهن و قیمت مناسب گاز دور از دسترس نیست. بدین جهت پیشبینی میکنیم حداقل 10 میلیون تن ظرفیت جدید را میتوان با مشارکت خارجی ایجاد کرد. خوشبختانه مقدمات این امر با برخی از کشورها صورت گرفته است. در حوزه مس نیز 400 هزار تن به ظرفیت آن افزوده خواهد شد. در این بخش نیز سرمایهگذاران زیادی برای همکاری ابراز تمایل کردند. بیشترین درخواست برای سرمایهگذاران خارجی در بخش آلومینیوم بوده است. چرا که یکی از امتیازات بزرگ کشور گاز ارزان قیمت است. جذب منابع خارجی در حوزههای عنوان شده خیلی زیاد خواهد بود.

* عنوان کردید مذاکرات شما با طرفهای خارجی بعد از توافق هستهای عملیتر شده است. چه میزان میتوانید سرمایه خارجی به کشور بیاورید؟

هنوز معلوم نیست. در سفر اخیری که به فرانسه و ایتالیا داشتیم با 4شرکت معتبر اروپایی از جمله ماروبینی، فاتا، اسام اس و شیف مذاکره کردیم و یادداشت تفاهم به ارزش حدود 5/6 میلیارد یورو بین طرفین نهایی شد. این موضوع در سفر رئیس جمهوری به اروپا به احتمال زیاد نهایی میشود. بعد از لغو تحریمها قرارداد همکاری با شرکتهای خارجی امضا خواهد شد.از سویی آفریقای جنوبی هم مانند ایران کشوری معدنی است و به همین دلیل در بخش معدن سرمایهگذاری خوبی انجام داده است و ظرفیتهای مناسبی دارد. کشورهایی که ظرفیت نفت و گاز به اندازه ایران ندارند بیشتر به بحث معدن توجه میکنند. از اینرو در زمینه معدن میتوانیم همکاری خوبی با آفریقای جنوبی داشته باشیم و تفاهمنامهای نیز بین مرکز تحقیقات ما و مرکز تحقیقات آفریقا به امضا رسیده است. این موضوع میتواند شروع فعالیتهای وسیعتری در حوزه تکنولوژی، فناوری و پژوهشی باشد قرار است در رابطه با همکاری بویژه در سرمایهگذاریهای مشترک با آفریقای جنوبی اقداماتی را انجام دهیم، بر این اساس کارگروه مشترکی تشکیل خواهد شد. همچنین ایجاد یک شرکت مشترک فولادی را پیشبینی کردیم که 40 درصد سرمایهگذاری آن از طرف ایرانیهاست و محور اصلی آن ایمیدرو خواهد بود و 60 درصد سرمایهگذاری آن از طرف خارجیهاست. البته بدیهی است به محض عملیاتی شدن اگر بخش خصوصی علاقهمند باشد ما حاضریم سهممان را به بخش خصوصی با اولویت واگذار کنیم. همچنین تفاهمنامه 500 میلیون یورویی با یک شرکت معتبر فرانسوی در حوزه آلومینیوم امضا شده است. ایمیدرو اکنون 29 طرح توسعهای با سرمایهگذاری حدود 9 میلیارد دلار در حال اجرا دارد و این سازمان تا سال 2025، در بخش معدن شامل اکتشاف، توسعه طرح و تجهیزات 20 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز خواهد داشت. سازمان توسعه و نوسازی معادن ایران یکی از شرکتهای بینالمللی در حوزه معدن از اکتشاف تا تولید محصولات معدنی است که با کشورهای مختلف از جمله آلمان، ایتالیا، قزاقستان، روسیه، چین، امارات و غیره فعالیت دارد و این سازمان با 17 میلیارد دلار سرمایه گذاری، تاکنون 69 طرح معدن و صنایع معدنی را ساخته و حدود 70 هزار نفر اشتغالزایی ایجاد کرده است.

* چند روز پیش مشاور اقتصادی رئیس جمهوری اعلام کرد که دولت منابع مالی ندارد و تمام بخشها باید برای جذب سرمایهگذاری خارجی و صادرات برنامهریزی کنند. حتی عنوان شد بعد از لغو تحریمها افزایش فروش نفت در حدود 500 هزار بشکه و با قیمت 40 دلار است. ایمیدرو برای صادرات برنامه خاصی دارد؟

موضوع صادرات در حوزه صنایع معدنی از جمله فولاد و مس بسیار پیچیده است چرا که رقبای ما بسیار قوی و بزرگ هستند. ایران در دو بخش فولاد و مس ظرفیت صادراتی بالایی دارد اما چینیها بازار اکثر کشورها را از آن خود کردند. از آنجا که نرخ رشد اقتصادی درچین به کمتر از 7 درصد رسیده است، دولت چین تصمیم گرفت برای آنکه این بخش با افت بیشتری روبهرو نشود امتیاز و جایزه صادراتی برای صادرکنندگان خود در نظر بگیرد. در این رقابت سنگین ایران نمیتواند خوب ظاهر شود لذا در مقطع فعلی نمیتوان برای افزایش صادرات برنامهریزی کرد. البته صادرات هم منوط به افزایش تولید است و رشد تولید زمانی به دست میآید که سرمایهگذاری در حوزه معدن و صنایع معدنی صورت گیرد. با توجه به اینکه ایران در شرایط تحریم بود توانست طی دو سال 93 و 94 رشد خوبی در تولیدات محصولات فولادی داشته باشد.

* بازار مدت طولانی است که در رکود بسر میبرد. برای برون رفت از وضعیت موجود چه کاری میتوان انجام داد؟آیا طرحی که در مورد خودرو و لوازم خانگی درقالب بسته دوم دولت اجرایی شد را میتوان در حوزه صنایع معدنی پیادهسازی کرد؟

رکود در صنایع معدنی خیلی حساس است و اگر برای این بخش برنامهای تدوین نشود خیلی از صنایع با مشکلات جدی روبهرو میشوند. در شرایط فعلی حوزه فولاد با رکود عمیقی مواجه شده است. در این باره پیشنهادهایی به سازمان مدیریت و برنامهریزی دادیم. لذا این انتظار وجود دارد که دولت پس از اجرا شدن کامل بسته دوم راهکار اساسی اتخاذ کند. پرداخت تسهیلات به این بخش مانند خودرو و لوازم خانگی میتواند به رونق بازار کمک کند. به عنوان مثال میتوان پرداخت تسهیلات را به سمت مسکن برد. اگر بخش مسکن پویا شود به غیر از رونق بازار فولاد حداقل 190 شغل دیگر فعال خواهد شد. این امر حتی میتواند به رفع کاهش نرخ بیکاری در کشور هم کمک کند. به نظر میرسد دولت در برنامههای بعدی خود راهکارهای دیگری را اتخاذ خواهد کرد.

* چه پیشنهادهایی به سازمان مدیریت و برنامهریزی داده شده است؟

پیشنهادهای ما برای محصولات فولاد، مس و حمایت از تقاضا است. سیاستی که دولت در حوزه خودرو و لوزام خانگی پیش گرفته قابل تعمیم به صنایع فولادی هم هست. این بخش از حوزه خودرو مهمتر است.

* یکی از انتقادهای شما کم کاری دولتهای پیشین درباره اکتشافات معدنی بود. قرار بود در دوره جدید برخی از کاستیها جبران شود. از اینرو طی چند وقت اخیر برای اکتشافات معدنی چه کارهایی انجام دادهاید؟

چندین سال بود که به اکتشافات معدنی بیتوجهی شده بود لذا برای جبران این نقیصه برنامه جامعی تدوین شد و اکنون با جرأت میتوانم بگویم که ما رکورد اکتشافات معدنی را شکستیم. طی دو سال اخیر 240 هزار کیلومتر اکتشافات معدنی انجام شد. این رقم 4/2 برابر دورههای گذشته است. یک رکورد بزرگ برای دولت یازدهم است. در مراحل بعدی اکتشاف قرار است با مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی حرکت کنیم . برای سرمایهگذاران بخش اکتشاف مشوقهایی نظیر انعقاد قرارداد اشتراکگذاری ذخایر معدن پس از اکتشاف، مشارکت ایمیدرو به عنوان سهامدار، اعطای بیمه ریسک اکتشاف توسط دولت و نیز قانون تشویق و حمایت پوشش در نظر گرفته شده و برای بخش صنایع معدنی علاوه بر موارد یاد شده، مشوقهای دیگری همچون انعقاد قرارداد بلند مدت برای قیمتهای پایین انرژی، حمایت از شرکای محلی با وام از «صندوق نفت ایران»، تخصیص زمین، معافیت از مالیات و نیز دسترسی به مواد اولیه معادن تدوین شده است. از اینرو با توجه به حمایتهای مناسب مطمئناً تا 50درصد به ظرفیت اکتشافی قطعی اضافه خواهد شد.

ذخایر قطعی معادن ایران 37 میلیارد تن است که ارزش آن به بیش از 700 میلیارد دلار میرسد. این ذخایر شامل طلا، زغال سنگ، سنگ آهن، مس، سرب، روی، کروم، باریت، نمک، سنگ گچ، مولیبدن، طلا و عناصر نادر خاکی است. میزان ذخایر قطعی سنگ آهن 7/2 میلیارد تن (یکدرصد جهانی)، مس 6/2 میلیارد تن (4 درصد جهانی)، روی11 میلیون تن (4 درصد جهانی)، طلا 250 تن (5/0 درصد جهانی) و بوکسیت 16/1 میلیارد تن (97/4 درصد جهانی) است. همچنین از نظر رتبه بندی بینالمللی، در برخی حوزههای صنایع معدنی رتبه ایران در بخش فولاد 14، سیمان رتبه4، مس رتبه 20، آلومینیوم رتبه 19و سنگ آهن رتبه 9 است.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از روزنامه ايران، سال بيست و يكم، شماره 6082 ، پنج شنبه 28 آبان 1394، صفحه 6