شعار سال: برخی این اقدام را به سود طرف غربی می‌دانند که در جنگ روسیه و اوکراین طرف کییف را گرفته است، اما ناظران ضمن بعید دانستن این فرضیه اظهار داشتند ترکیه پیش از این در این باره با روسیه به تفاهم رسیده بود و نمی‌توان آن را در چارچوب تشدید تنش میان دو طرف ارزیابی کرد به خصوص که ترکیه از زمان آغاز بحران اوکراین سیاست بی‌طرفی اتخاذ کرده است.

در این میان، زمان اعلام ترکیه در بستن حریم هوایی خود به روی نظامیان روس به مقصد سوریه سوالاتی را مطرح کرده است به خصوص که روسیه اخیرا حملات هوایی خود در مناطق شمال غرب سوریه را تشدید کرده است؛ مناطقی که نیرو‌های ترکیه در آن حضور دارند از سوی دیگر، پس از گذشت چند ماه، تصویر عملیات نظامی روسیه در اوکراین روشن‌تر شده است و نیرو‌های روسی تمرکز نظامی خود را معطوف جنوب اوکراین و تلاش برای تسلط کامل بر منطقه دنباس و قطع ارتباط کییف با دریای سیاه کرده است که به مذاق ترکیه خوش نیامده است.

پشت زمینه اقدام ترکیه

چند روز پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، آنکارا توافق مونترو را اجرایی کرد و مانع از عبور و مرور کشتی‌های نظامی روسیه از دریای سیاه شد و در عین حال اعلام کرد که به کارزار تحریمی علیه مسکو نخواهد پیوست و حریم هوایی خود را هم به روی روسیه نخواهد بست.

از سوی دیگر «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه پیشتر ضمن دعوت به احترام به اراضی اوکراین و وحدت و استقلال این کشور گفت: ما با مراعات موازنه منطقه‌ای و بین‌المللی از منافع ملی خود دست نخواهیم شست از این رو اعلام می‌کنیم که نه به اوکراین و نه به روسیه پشت نخواهیم کرد.

در شرایطی که ناظران اقدام ترکیه در بستن حریم هوایی خود به روی روسیه را اهرم فشاری علیه مسکو می‌دانند، تحلیلگران روسی بعید می‌دانند که ترکیه قصد پیچیده‌ترسازی اوضاع مسکو در اوکراین را داشته باشد.

«عمر قیزیلجیک»، تحلیلگر سیاست خارجی و امنیتی ترکیه در این باره اظهار داشت: دلیل این اقدام ترکیه افزایش فشار بر روسیه برای جدی‌تر گرفتن روند مذاکرات با اوکراین و افزایش نفوذ ترکیه علیه روسیه در سوریه است.

قیزیلجیک به الحره گفت: جنگ اوکراین فرصت جدیدی برای ترکیه و گروه‌های مخالف سوری در مقابله با معادله قدرت در سوریه فراهم می‌کند.

روسیه تحت تحریم‌های اقتصادی شدید درگیر جنگی پرهزینه در اوکراین است، علاوه بر این، در راستای توافق مونترو، ترکیه تنگه بسفور را هم به روی کشتی‌های نظامی مسدود کرده است لذا روسیه قادر به گسیل تجهیزات و اعزام نیروی کمکی به سوریه از طریق دریا نیست.

قیزیلجیک اظهار داشت: توان ارسال تجهیزات گسترده به سوریه از طریق هوایی محدود است و با بسته شدن حریم هوایی ترکیه، روسیه ناچار است از مسیر هوایی طولانی‌تر نظیر آسمان عراق و شرق سوریه استفاده کند که در آنجا ایالات متحده امریکا برتری هوایی دارد.

واکنش روسیه به بسته شدن حریم هوایی ترکیه

تاکنون روسیه هیچ واکنش رسمی به اقدام ترکیه نداشته است، اما طی روز‌های اخیر حملات هوایی خود در مناطق شمال غرب سوریه اعم از ادلب، حومه حلب و لاذقیه را تشدید کرده است.

«رامی الشاعر»، تحلیلگر سیاسی نزدیک به وزارت امور خارجه روسیه بعید دانست که تنشی در روابط روسیه و ترکیه به وجود آمده باشد و به خاطر این تنش، آنکارا حریم هوایی خود را به روی هواپیما‌های حامل نظامیان روس به سوریه بسته باشد.

الشاعر گفت: توافق گذرگاه هوایی از طریق آسمان ترکیه برای تامین نیاز‌های نظامی روسیه در سوریه هر سه ماه تمدید می‌شود و این اتفاق امروز در شرایط بین‌المللی متفاوت به پایان رسید.

این تحلیلگر امور سیاسی اظهار داشت: ترکیه از زمان آغاز جنگ روسیه و اوکراین در معرض فشار‌های بین المللی قرار دارد و این دلیل اصلی اعلام مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در عدم تمدید عبور هواپیما‌های روسیه به مقصد سوریه است، روسیه می‌تواند بی‌نیاز از گذرگاه هوایی ترکیه باشد، اما این امر منجر به افزایش یک و نیم ساعته پرواز برای رسیدن به سوریه می‌شود.

الشاعر تاکید کرد: تصمیم ترکیه تاثیری بر مناسبات دوجانبه مسکو و آنکارا در زمینه‌های مختلف از جمله هماهنگی نظامی در سوریه نخواهد داشت و انتظار می‌رود پوتین و اردوغان به زودی در تماس تلفنی وجود هر گونه تنش را رد کنند.

معمای زمان بسته شدن حریم هوایی ترکیه به روی هواپیما‌های نظامی روسیه

ترکیه تاکنون با تصمیم اتحادیه اروپا در بستن حریم هوایی خود به روی پرواز‌های تجاری از و به روسیه مخالفت کرده است چرا که حضور پررنگ گردشگران روسیه برای اقتصاد ترکیه حائز اهمیت است.

قیزیلجیک درباره زمان این اقدام ترکیه گفت: این امر با توجه به ارزیابی جنگ در اوکراین صورت گرفته است به طوری که روشن شده جنگ در اوکراین ادامه خواهد داشت لذا دولت ترکیه برای تقویت موضع خود در مذاکرات با مسکو این تصمیم را گرفته است به خصوص که نیروی هوایی روسیه اخیرا در آسمان ادلب مانور نظامی برگزار کرده است که آنکارا آن را اقدامی تحریک آمیز قلمداد کرده است.

از سوی دیگر، «طه عودت اوغلو»، پژوهشگر سیاسی ترکیه با مرتبط دانستن بستن حریم هوایی ترکیه با تشدید تنش در شمال سوریه به الحره گفت: جالب توجه است که بستن حریم هوایی با تشدید تنش در سوریه و اقدام نیرو‌های سوری و روسی در نقش توافق کاهش تنش امضا شده با آنکارا و بمباران اماکن تحت نفوذ ارتش ترکیه همزمان بوده است همچنین این اقدام ترکیه تنها چند روز پس از سفر هیاتی از کنگره امریکا و دیدار با مسئولان ترکیه صورت گرفته است و طی آن درباره پرونده‌های حساس از جمله موشک اس ۴۰۰ رایزنی شده است.

این پژوهشگر امور سیاسی گفت: تصمیم ترکیه حاوی پیام‌هایی در جلب توجه ناتو و امریکا است مبنی بر اینکه ترکیه بازیگری اساسی در پرونده‌های منطقه است، از سوی دیگر، این پیام به روسیه مخابره شده است که بازی کردن با کارت شمال سوریه و حرکت دادن مهره‌های شطرنج در شمال این کشور پیامد‌های وخیمی خواهد داشت و اینکه ترکیه یکی از تنفسگاه‌های روسیه پس از تحریم‌های فزاینده غرب است.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از پایگاه خبری شفقنا، تاریخ انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۱، کد خبر: ۱۳۶۰۰۶۷، www.fa.shafaqna.com