شعار سال: درحالی‌که تلویزیون حق پخش سرخابی‌ها را نمی‌دهد استقلال نزدیک به ۲۵۵ میلیارد تومان و پرسپولیس حدود ۱۹۲ میلیارد تومان از بانک‌ها تسهیلات گرفته‌اند.

 در ایران دو چیز پرسپولیس و استقلال معروف است. اول بزرگی و برند این دو تیم پرطرفدار و دوم بی‌پولی همیشگی! در همه جای دنیا فاکتور اول عملا تضمین موفقیت‌های بزرگ اقتصادی و خودکفایی هر مجموعه‌ای خواهد بود. در ایران، اما عدم پرداخت حق پخش تلویزیونی و یک‌سری قوانین دست‌وپا گیر در کنار چاشنی تصمیم و سیاستگذاری‌های غلط سرخابی‌ها را به مرز ورشکستگی رسانده است. آن‌ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود که هوادار را راضی کند و شرایط موفقیت و نتیجه‌گیری باشگاه را فراهم کند، مجبور به قرض گرفتن وام از بانک‌ها در کنار قرارداد اسپانسرینگ و بلیت‌فروشی هستند. فرقی ندارد چه فردی روی صندلی مدیریتی این دو باشگاه نشسته است. همه محکوم خواهند بود به آینده‌فروشی! سیستم پیچیده و دردناکی که گزارش حاضر، به جزئیات دریافت وام‌های بانکی دو باشگاه پرسپولیس و استقلال از بانک شهر و یکی دو بانک دیگر اختصاص دارد.

قبل از اینکه با این اعداد و واقعیت‌ها روبه‌رو شوید، باید توجه داشته باشید که اگر صداوسیما حاضر نشود از محل درآمد چندهزارمیلیاردی خود از پخش مسابقات فوتبال و تولید برنامه‌های ورزشی مربوط به فوتبال ایران، سهم فوتبال را پرداخت کند، اوضاع در آینده با این تورم شدید اقتصادی و افزایش هزینه‌ها برای تیم‌های محبوب شما هواداران فوتبال ایران از این هم بدتر خواهد شد.

از اینجا به بعد با ادامه این روند شما به‌عنوان هوادار به‌خاطر مشکلات اقتصادی باشگاه، هیچ‌وقت رنگ آرامش را در تیم‌های خود نخواهید دید. باور نمی‌کنید؟ جزئیات این گزارش و جدول منتشرشده را با دقت مطالعه کنید.

باشگاهی که هزینه‌هایش بیشتر از درآمدش است، چطور می‌خواهد وام‌های خود را تسویه کند؟ این سیستم تا چه زمانی می‌خواهد ادامه داشته باشد؟

رقابت سرخابی‌ها برای دریافت تسهیلات

اطلاعات به‌دست‌آمده از تسهیلات اعطایی به دو باشگاه پرسپولیس و استقلال حاوی نکات تعجب‌برانگیز زیادی است و نشان می‌دهد رقابت سرخابی‌ها تنها به مستطیل سبز محدود نشده و این دو تیم در دریافت تسهیلات از شبکه بانکی نیز با یکدیگر رقابت تنگاتنگی دارند. به شکلی که بررسی اعداد و ارقام اسنادی که در اختیار «فرهیختگان» قرار دارد نشان می‌دهد که مجموع تسهیلات دریافتی این دو باشگاه ۴۴۷ میلیارد تومان بوده است. همچنین از مجموع تعداد فقرات تسهیلات دریافتی آنها، تعداد ۶ فقره غیرجاری با حجم ۲۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان است. این موضوع نشان می‌دهد سایه سنگین دلایل مختلفی نظیر سوءمدیریت، ساختار مالی ناکارآمد، عدم دسترسی آن‌ها به درآمد حق پخش و ناتوانی در درآمدزایی در زمینه فروش محصولات تجاری به دلیل عدم رعایت کپی‌رایت و... این دو باشگاه را به سمت دریافت منابع از شبکه بانکی سوق داده است. در واقع درآمدزایی این دو مجموعه نیاز به راهبرد مالی و علمی که در اصل با انعقاد قرارداد حق پخش تلویزیونی امکان‌پذیر بوده دارد. نکته قابل‌تامل این است وضعیت استقلال و پرسپولیس بسیار شبیه به سایر شرکت‌های دولتی است. این شباهت از این منظر است که معمولا دولت شرکت‌های با قیمت‌گذاری دستوری دولت، مجبور می‌شوند برای تامین نقدینگی خود اقدام به دریافت تسهیلات بانکی کنند. این موضوع در مورد شرکت‌های حوزه انرژی و تامین اجتماعی به‌خوبی قابل رویت است و در خودروسازی نیز ردپای آن دیده می‌شود. اما در دو باشگاه ورزشی نیز به دلیل عدم پرداخت حق پخش از سوی صداوسیما که حداقل می‌توانست ۴۰ تا ۴۵ درصد از منابع مالی دو باشگاه را تامین کند، این دو باشگاه اقدام به دریافت تسهیلات بانکی می‌کنند. البته سوءمدیریت مالی نیز بخشی از ماجرای دو باشگاه ورزشی است. به عبارتی دیگر، این دو باشگاه درمجموع ۴۴۷ میلیارد تومان به سیستم بانکی بدهکارند.

تسهیلات ۱۹۲ میلیارد تومانی پرسپولیس

بررسی اطلاعات تسهیلات دریافتی این دو باشگاه نشان می‌دهد که باشگاه پرسپولیس ۱۱ فقره تسهیلات از شبکه بانکی مبلغی در حدود ۱۷۰ میلیارد تومان دریافت کرده که مانده این تسهیلات با وجه التزام به بیش از ۱۸۵ میلیارد تومان می‌رسد. همچنین از میان تسهیلات باشگاه پرسپولیس، ۴ فقره تسهیلات غیرجاری با حجم ۶۹ میلیارد تومان وجود دارد که ۳ فقره تسهیلات معوق با حجمی معادل ۳۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان و یک فقره تسهیلات سررسید گذشته با حجم ۳۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان آن را تشکیل می‌دهد. البته به این ارقام باید وام ۲۲ میلیارد تومانی که باشگاه پرسپولیس از صندوق کارآفرینی امید دریافت کرده را نیز افزود؛ بنابراین مجموع تسهیلات این باشگاه به ۱۹۲ میلیارد تومان می‌رسد.

۲۷ میلیارد تومان وام قرض‌الحسنه برای پرسپولیس!

نکته قابل‌توجه در میان تسهیلات دریافتی باشگاه پرسپولیس، وجود ۵ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه با حجم ۲۷ میلیارد تومان است. به عبارت دیگر این باشگاه در زمانی که بسیاری از مردم با توجه به شرایط اقتصادی در مضیقه دریافت منابع مالی و تسهیلات هستند و همچنین ذات تسهیلات قرض‌الحسنه و نیت سپرده‌گذاران آن، کمک مالی با کمترین میزان دریافت سود است، برای هزینه‌هایی اعم از هزینه‌های جاری، پرداخت دستمزد و... ۲۷ میلیارد تومان از شبکه بانکی دریافتی داشته است. این مهم از آنجا اهمیت دارد که بدانیم منابع قرض‌الحسنه به‌دلیل آنکه سودی به سپرده‌گذاران آن پرداخت نمی‌شود جزء منابع ارزان‌قیمت بانک‌ها بوده و انتظار آن است که هرچند پرداختی‌های قرض‌الحسنه اندک باشد، به افرادی تعلق گیرد که دارای بیشترین نیاز باشند.

تسهیلات ۲۵۵ میلیارد تومانی استقلال

البته مساله دریافت تسهیلات بانکی تنها به پرسپولیس محدود نشده و تیم رقیب آن یعنی استقلال هم در عرصه دریافت تسهیلات حضور دارد. مجموع دریافتی باشگاه استقلال به ۱۵۰ میلیارد تومان می‌رسد که تقریبا نزدیک به تسهیلات دریافتی پرسپولیس است، اما اگر پرسپولیس تسهیلات ۱۷۰ میلیارد تومانی را در ۱۱ فقره دریافت کرده، دریافت ۱۵۰ میلیارد تومان تسهیلات استقلال در دو فقره ۵۰ و ۱۰۰ میلیارد تومانی صورت گرفته است. البته ذکر این نکته لازم است که هر دو فقره تسهیلات دریافتی این باشگاه در فقره غیرجاری (سررسید گذشته) و مانده بدهی کل تسهیلات آن با احتساب وجه التزام به ۱۴۳ میلیارد تومان می‌رسد. اما آمار‌های دیگری نیز نشان می‌دهد استقلال علاوه‌بر تسهیلات مذکور، ارقام دیگری نیز برای تسویه مطالبات مربیان و بازیکنان خارجی دریافت کرده است. این ارقام شامل ۱ میلیون و ۵۷۵ هزار یورو برای تسویه بدهی استراماچونی، ۱۳۰ هزار دلار بابت پرداخت مطالبات لئوناردو پادوانی، یک میلیون درهم برای پرداخت مطالبات باشگاه الاهلی و ۵ میلیارد تومان نیز برای پرداخت مطالبات سیداحمد موسوی؛ بنابراین مجموع تسهیلات ریالی و ارزی این باشگاه با میانگین نرخ ۵۰ هزار تومانی برای دلار و یورو و ۱۴ هزار تومانی برای درهم، به ۱۰۵ میلیارد تومان می‌رسد. به عبارتی، مجموع تسهیلات دریافتی (ارزی و ریالی) ۲۵۵ میلیارد تومان می‌رسد.

چرا سرخابی‌ها بدهکار شدند؟

خوب است حال که نگاهی به تسهیلات دریافتی دو تیم پایتخت‌نشین داشته‌ایم که اتفاقا وضعیت خوبی را نشان نمی‌دهد (از دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه توسط پرسپولیس تا تسهیلات تماما غیرجاری استقلال) به یکی از مهم‌ترین منابع مالی باشگاه‌های فوتبال دنیا بپردازیم که می‌تواند سهم بسزایی در فاصله‌گیری این دو باشگاه از رفتار مالی خطرناک داشته باشد چراکه نگاهی به سبد درآمدی باشگاه‌های بزرگ نشان می‌دهد در این باشگاه‌ها بخش عمده‌ای از درآمد از حق پخش تلویزیونی و تبلیغات محیطی، فروش بازیکن و امثال آن است که برخلاف آن، در ایران باشگاه‌های ورزشی تنها به بخش کوچکی از این درآمد دسترسی دارند و عمده آن عاید صداوسیما می‌شود. براساس پژوهشی که در مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «شیوه‌های درآمدزایی باشگاه‌های حرفه‌ای ورزش ایران (با تاکید بر رشته فوتبال)» انجام شده، بررسی‌ها نشان می‌دهد منابع درآمدی باشگاه‌های برتر جهان طی سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۸ شامل سه بخش عمده ۱- درآمد‌های روز مسابقه، ۲- امور تجاری و ۳- حق‌پخش رسانه‌ای بوده است. طبق این گزارش، به‌طور متوسط ۴۰ درصد از درآمد باشگاه‌های پردرآمد جهان حاصل از فعالیت‌های تجاری، ۴۳ درصد از طریق فعالیت‌های رسانه‌ای و فروش حق‌پخش مسابقات ورزشی و ۱۷ درصد نیز در پی فعالیت‌های روز مسابقه از طریق فروش بلیت و اقلام باشگاه حاصل شده است. نتایج تحقیقات و پژوهش‌ها نشان می‌دهد برخلاف رویه مذکور در جهان، ورزش ایران از حامیان مالی، بلیت‌فروشی و تبلیغات (البته به‌صورت غیراستاندارد) بهره‌مند می‌شود و از مابقی منابع درآمدی بی‌بهره است. گرچه رئیس سازمان خصوصی‌سازی چندین‌بار اعلام کرده اتفاقات خوبی برای برخورداری باشگاه‌ها از حق‌پخش تلویزیونی در سال ۱۴۰۲ رخ خواهد داد، اما با مقاومت‌هایی که صداوسیما دارد بعید است شاهد اتفاق مثبت در این زمینه باشیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۹ اردیبهشت ۱۴۰۲، کدخبر: ۱۴۸۴۳۲۴، www.mashreghnews.ir