شعارسال: به گفته حسن روحانی رییس‌جمهور پیشین از ۲۷ دی ماه بحث ویروس کرونا در هیات دولت مطرح شده بود و یک ماه بعد یعنی در ۳۰ بهمن وزارت بهداشت مرگ دو نفر بر اثر کرونا در ایران را تایید کرد. این‌ها را روحانی در جلسه اردیبهشت ۹۹ ستاد ملی کرونا با مقام معظم رهبری گفته بود. البته پیش از اعلام رسمی دولت نیز خبر‌هایی مبنی بر شیوع ویروس در کشور منتشر شد و برخی با علائمی بیمار شدند که بعد‌ها مشخص شد نشانه‌های ویروس کرونا بوده است. با این همه از این تاریخ تا وقتی ایران وارد فضای مقابله با ویروس کرونا شود برخی جریان‌های سیاسی به مقاومت در پذیرش این بیماری پرداختند.

آغاز روز‌های تلخ و انکار اصول‌گرایان

درست در روز یک اسفند، وقتی که ورود کرونا به ایران از سوی وزارت بهداشت تایید شده بود، صداوسیما در گزارشی تاکید کرد که کرونا در قم «شایعه» است و مردم می‌توانند به راحتی رفت‌وآمد کنند. این در حالی بود که قرار بود انتخابات در ۲ اسفند برگزار شود که باعث شیوع گسترده بیماری در کشور می‌شد. در همان روز‌ها امیرحسین ثابتی در فعالان رسانه‌ای جریان اصول‌گرا و نزدیک به جبهه پایداری در توییتی آمدن کرونا به ایران را «دروغ» خواند که برای جلوگیری از بیرون رفتن و رای دادن مردم منتشرشده است. اکانت منتسب به علی اکبر رائفی‌پور سخنران اصول‌گرا نیز در در توییتی نوشت: «عجب ویروس هوشمندی است این کرونا! دقیقا روز قبل انتخابات سروکله‌اش در ایران پیدا شده و لابد بزودی خواهند گفت یکی از راه‌های انتقال این ویروس شرکت در صف‌های انتخابات و انگشت در جوهر استامپ زدن است...». برخی دیگر از چهره‌های این جریان نیز تا بعد از انتخابات و وقتی که غبار کرونا روی شهر‌های ایران پوشیده بود آن را انکار می‌کردند. به این ترتیب مبتلایان و درگذشتگان در آخرین ماه سال ۹۸ و پس از آن در سال ۹۹ به شکل فزاینده‌ای بالا می‌رفت. در این مقطع جهان در پی یافتن راهی برای درمان این بیماری و واکسن آن بود. ۱۰ اسفند ماه بود که خبر درگذشت یک نماینده مجلس یازدهم بر اثر ابتلا به کرونا منتشر شد؛ «محمدعلی رمضانی دستک» منتخب مردم آستانه اشرفیه در مجلس یازدهم بود که به علت ابتلا به کرونا فوت کرد. پس از آن «فاطمه رهبر» نماینده مردم تهران در مجالس هفتم و هشتم و نهم و منتخب تهران در مجلس یازدهم نیز ۱۷ اسفند ماه ۹۸ بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت. پس از این چهره‌های مطرح دیگری نیز به علت کرونا جان خود را از دست دادند. از علی انصاریان و مهرداد میناوند بازیکنان فوتبال تا بازگیران سینما مثل عزت‌الله مهرآوران و پرویز پورحسینی به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند. دکتر داود فیرحی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز پس از ابتلا به کرونا درگذشت.

پس افزایش فزاینده آمار مبتلایان و فوتی‌ها، هرچند قرنطینه هرگز اتفاق نیافتاد، اما تعطیلی‌ها روزبه‌روز بیشتر شد، فاصله‌های اجتماعی برقرار شد و ماسک کم‌کم تبدیل به بخشی از پوشش شهروندان شد. البته زمانی زیادی لازم بود تا دولت متقاعد شود که برای مقابله با این ویروس باید به تعطیلی‌های سراسری نیاز است و در این زمان شهروندان یکی پس از دیگری به کرونا مبتلا شدند.

واکسن به ایران می‌رسد

در مرداد ۹۹ روسیه نخستین کشوری بود که مدعی ساخت اولین واکسن کرونا در جهان شد. به گفته علیرضا رییسی معاون وقت وزارت بهداشت در همان مقطع «چیزی حدود ۱۰ الی ۱۲ میلیون دز واکسن» قرارداد به روسیه بسته شد و قرار بود تا پایان سال ۹۹ چیزی حدود یکی دو میلیون دز واکسن از روسیه به ایران برسد. اما این اتفاق رخ نداد و روس به تعهدات خود عمل نکردند و تعداد دز محدودی از واکسن‌های اسپوتنیک در اسفند ۹۹ به ایران رسید و واکسیناسیون به شکل رسمی آغاز شد. در طرف دیگر، اما واکسن‌های چینی گسترده‌تر از دیگر واکسن‌ها به ایران وارد شد. سینوفارم نخستین واکسن تولیدی یک کشور غیرغربی است که تأیید سازمان بهداشت جهانی را دریافت کرده بود. بر اساس گزارش رسمی وزارت بهداشت از ۴۰ میلیون و ۲۹۱ هزار و ۸۹۴ دوز واکسن وارداتی ایران، بیشترین محموله به واکسن سینوفارم از چین با ۲۶ محموله حاوی ۳۱ میلیون و ۶۴۴ هزار و ۶۸۴ دوز اختصاص داشته است. واکسن دیگری که واکسیناسیون در ایران با آن انجام شد آسترازنکا ساخت انگلیس بود.

چند نفر در ایران و جهان جان خود را از دست دادند؟

چهار سال پس از دوران همه‌گیری می‌توان به این سوال پاسخ داد که چند نفر در ایران با ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند؟

نتایج پژوهش محققان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل است که اسفند پارسال منتشر شد نشان می‌دهد که در مقابل آمار رسمی دولت از مرگ‌های کرونایی در فاصله بهمن ۱۳۹۸ تا بهمن ۱۴۰۱ که عدد ۱۳۶۱۶۶ نفر بوده، شمار تخمینی مرگ‌های بر اثر ابتلا به کرونا در کشور در این بازه زمانی ۲۴۰۳۹۰ برآورد می‌شود. از سوی دیگر بنابر گزارش روزنامه اعتماد تابستان سال گذشته محققان مراکز تحقیقاتی کشور تابستان سال گذشته اعلام کردند که در مقابل آمار رسمی ۱۳۶۱۶۶ فوتی کرونا، تعداد مرگ‌های اضافی براساس کم‌شماری ۴ الی ۸ درصدی بین ۲۸۲۳۷۸ مورد تا ۳۶۴۴۱۷ مورد تخمین زده شده و نتایج تحقیق نشان داده که نسبت مرگ‌های گزارش‌شده COVID-۱۹ به کل مرگ‌های اضافی در محاسبات مختلف از ۴۵.۲ درصد تا ۴۹.۴ درصد متغیر بوده است. علی‌اکبر حقدوست، رییس کمیته اپیدمیولوژی ستاد ملی مقابله با کرونا در دولت دوازدهم نیز در همین زمینه به اعتماد گفت که «طبق نتایج برخی تحقیقات انجام‌شده در ایران، تعداد مرگ‌های واقعی کرونا در کشور ۱.۹ برابر گزارش رسمی دولت بوده است.»

آمار‌های غیرواقعی کشور‌ها از فوتی‌های کرونا

غیرواقعی بودن آمار‌های رسمی کرونا، اما فقط محدود به ایران نبود. کمانکه بسیاری از کشور‌های آمار فوتی‌های بسیار بالاتری از ایران داشتند. تاجایی که در سال ۲۰۲۲ وقتی آمار فوتی‌های کرونا در جهان به حدود ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار رسیده بود، مسوولان سازمان بهداشت جهانی بر اساس محاسباتی گفتند که گزارش بسیاری از کشور‌ها درباره مرگ‌های کرونایی غیرواقعی بوده و تعداد فوتی‌های کووید ۱۹ در جهان، حداقل ۳ برابر بیشتر از آمار موجود و حدود ۱۵ میلیون نفر است. در این میان برزیل، مصر، هند، اندونزی، مکزیک، پرو، روسیه، آفریقای جنوبی، ترکیه و ایالات متحده، کشور‌هایی هستند که بیشترین تعداد مرگ اضافی را داشته‌اند و فاصله میان آمار رسمی و آمار واقعی آن‌ها زیاد بوده است. البته آمار مرگ‌های اضافی ممکن است یا گزارش نشده باشد یا دولت‌ها آن را شماری نکرده باشند.

هنوز هم می‌توان ردی از کرونا را در سطح شهر‌ها دید. مثل ماسک‌هایی که برخی نتوانستند از خود جداکنند و همچنان جزئی از پوشش آن‌ها مانده. هرچند این بیماری از جهان رخت بربسته و تبدیل به خاطره شده است.

شعارسال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از سایت فراز، تاریخ انتشار: 2اسفند1402، کدخبر: 71082، www.farazdaily.com