نمی توان گفت که این جنگ، جنگی مطلوب یا حتمی خواهد بود اما نشانه ها حاکی از آن است که پاریس نقطه اوجی برای آغاز جنگ تمام عیار با داعش است. از سال ۲۰۱۴ ، بستر برای نبردی همه جانبه در شرق مدیترانه در حال تکوین بوده است. در این مطلب که ترجمه یک مقاله از یک رسانه آمریکایی است، برایتان از دلایلی خواهیم گفت که از نگاه یک روزنامه نگار غربی، جنگی بزرگ و همه جانبه با داعش در راه است

1- فرانسه زخم خورده است

بعد از حوادث ۱۳ نوامبر، «فرانسوا اولاند» رئیس جمهور فرانسه از طریق رادیو و تلویزیون سه روز را عزای ملّی اعلام کرد. او سعی کرد درباره مهم ترین مسائل صحبت کند. با علم به این مسئله که داعش مسئولیت این حملات را به عهده گرفته بود، او این حملات را «اقدامی جنگی» نامید.

سخنرانی او صرفا بازی با کلمات یا لفّاظی نبود. اکنون مدتی است که فرانسه در عملیاتی مشترک برای حملات هوایی علیه پایگاه های داعش در سوریه حضور دارد. دو روز بعد از جار و جنجال های مربوط به انفجارها در پاریس، جنگنده های فرانسوی طوفانی از بمباران خود را بر ضد پناهگاه های سوری این گروه در «رقه» به پا کردند. دوازده هواپیمای جنگی حدود ۲۰ بمب را بر سر کمپ های آموزشی تروریست ها و انبار تجهیزات گروه اسلامی ریختند. با توجه به گزارش های گروهی محلی که بر ضد داعش فعالیت می کنند (و البته با حملات هوایی مخالف هستند) شهر «رقه» به شدت زیر آماج حملات قرار گرفت و ساختمان هایش با خاک یکسان شد.

همه این ها نشان داد که فرانسه می خواهد نقش بیشتری در ائتلافی بر ضد گروه داعش داشته باشد. سایر کشورها هم خواستار اعمال فشار بیشتر در این زمینه هستند. رئیس جمهور ترکیه «رجب طیب اردوغان» اعلام کرد که این حملات نشان داده که دوره گفتگو دیگر به سر آمده است.در ایالات متحده، اعضای جمهوری خواه خواستار حضور هزاران نیروی نظامی آمریکایی در سوریه شدند. در شرایطی که اولاند هنوز ابراز نکرده که فرانسه از «ناتو» درخواست کمک کرده است یا نه، شرایط در پاریس به مانند سایر کشورهای اطراف، تغییر کرده و حالت آماده باش دارد.

2- راه حل قانونی برای نابودی داعش وجود دارد

یکی از بزرگ ترین چالش هایی که طرفداران جنگ با داعش با آن روبرو هستند این است که این جنگ، جنگی غیرقانونی است. قانون بین المللی شدیدا با اِعمال حملات خشونت آمیز بر ضد یک دولتِ دیگر مخالف است حتی اگر دولت مورد نظر (سوریه) قادر به کنترل افراطیون در کشور خود نباشد. از طرفی بیانِ این مسئله که خلافت اعلام شده از جانب دولت های اسلامی دیگر به رسمیت شناخته نمی شود هم دردی را درمان نمی کند.

این بدان معناست که نمی توان گفت جنگ علیه داعش، غیرممکن است. حداقل دو راه وجود دارد که فرانسه را به طور قانونی قادر می سازد تا عملیات نظامی گسترده ای را بر علیه داعش آغاز کند. یکی از این راهها، با استناد به ماده ۵ معاهده واشینگتن است. یکی از قوانین بنیادی «ناتو»، ماده ۵ آن است که باعث می شود حمله به یکی از امضاءکنندگان در قالب حمله به تمامی آن کشورها تلقی شود. این بدان معناست که «کاخ سفید» می تواند به طور قانونی حملات پاریس را در قالب حمله به ایالات متحده هم تلقی کرده و این باعث افزایش احتمال یک اقدام همه جانبه می شود.

راه دوم نادیده گرفتن وضعیت داعش در قالب یک حکومت غیردولتی است. واشینگتن پست ادعا می کند که داعش حداقل هویت شبه دولتی را دارد و این به خاطر حملات و تصرفها و کنترل های موثر آنها در مناطق گسترده ای از سوریه و عراق بوده است. اگر عملکرد این خلافت را به عنوان یک دولت بپذیریم ، آنگاه به طور قانونی می شود تمام حملات تهاجمی آنها را به سادگی پاسخ داد.

3- پوتین مصمم است

حملات پاریس باعث نزدیک تر شدن روابط رهبران آمریکا و روسیه، حداقل در این موضوع شده است. بعد از نشست G۲۰ به دنبال فجایع پاریس، پوتین و اوباما به یک توافق تاریخی بر سر موضع سوریه دست یافتند.

در این مرحله، می توان گفت که این توافق نسبتا سست بوده و تنها بنا به خواسته سازمان ملل برای مذاکره جهت برقراری آتش بس میان دولت «اسد» و شورشیان سوریه (به غیر از داعش) صورت گرفته است. اما به طور نمادین، می توان گفت که این توافق، توافق مهمی بوده است. تاکنون بزرگ ترین نگرانی پوتین این بوده که مبادا ایالات متحده یکی از نیروهای متفقش را کنار گذاشته و یک رژیم طرفدار غرب را بر سر کار بیاورد. از آنجایی که بخش زیادی از این نگرانی به واسطه این توافق کاهش یافت، غرب در وضعیت بهتری قرار دارد تا بخواهد بر پوتین فشار وارد کرده که بخواهد شدیدترین اقدامات را بر علیه داعش اعمال کند.

روسیه امتیازات بارزی در از بین بردن داعش دارد. در واقع داعش ادعا کرده که آنها از بمبی استفاده کردند تا همین اواخر هواپیمای روسی را سرنگون کنند و طی این حادثه ۲۲۴ غیرنظامی کشته شدند. اما این گروه همچنان به طور آشکار برای روسیه شاخ و شانه می کشد. روبرو شدن با چنین تهدید آنی، پوتین را بر آن داشت تا تاکتیک هایش را تغییر داده و جنگی همه جانبه را با خلافت داعش در پیش بگیرد.

4- ترکیه حالا دشمن داعش است

نقش ترکیه در سوریه کمی گیج کننده و نامعلوم است. به گزارش پایش، پیش این برخی اسناد حکایت از حمایت مخفی ترکیه از داعش در جنگ با اسد داشت. اما الان ظاهرا ورق برگشته است. در ماه آگوست، ترکیه شروع کرد به بمباران داعش. پیش از آن، نیروهای کُرد را هدف بمباران قرار داد که به طور گسترده ای با داعش در حال جنگ بودند. نشانه ها حاکی از آن است که «آنکارا» دیگر جدایی طلبان کُرد را به عنوان نخستین تهدید خود نمی شناسد. از اکتبر ۲۰۱۵ ، اردوغان به غرب فشار آورد تا در شمال سوریه، پایگاهی فارغ از نیروهای داعش ایجاد کند.

دلیل این اتفاق به طرز غمناکی بسیار ساده است. در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۵ ،‌ در آنکارا دو مورد حمله انتحاری صورت گرفت و باعث شد تقریبا ۱۰۰ نفر کشته شوند. این حمله، مرگبارترین حمله در تاریخ ترکیه بوده و به نظر می رسد که کار داعش بوده باشد. تنها یک روز بعد از حملات پاریس، یک نظامی مظنون در جنوب غربی ترکیه برای آنکه دستگیر نشود از پنجره آپارتمانی خود را به بیرون پرت کرد. داعش عزم خود را جزم کرده تا همچنان به حملات خود در این کشور ادامه دهد.

تاکنون، امتیازهای ترکیه در سوریه با موضع ضداسد آنکارا وخیمتر شده است. در راستای توافق وین با روسیه، در حال حاضر در منطقه، مسیر برای دخالت مستقیم ترکیه باز خواهد بود. تاکنون اردوغان در ظاهر هم که شده، نسبت به سایر رهبران، اصرار بیشتری بر حملات شدید بر ضد داعش و خلافت آن دارد.

5- داعش با هر کسی وارد جنگ می شود

در اینجا سوالی مطرح می شود: حزب الله، ایران، حماس، ترکیه، آمریکا، فرانسه و سایر قدرت هایی که در اطراف سوریه و عراق هستند چه منافع مشترکی دارند؟ جواب این است که همه آنها در حال حاضر یک دشمن مشترک دارند و آن «داعش» است.

در نیمه دوم سال ۲۰۱۵ و طی چند ماه اخیر، داعش تقریبا با هرکسی روی زمین شروع به جنگیدن کرده است. یک روز قبل از حملات پاریس، داعش بازاری را در بیروت منفجر کرد و طی آن ۴۴ نفر کشته شدند. در نتیجه این اتفاق، حزب الله «جنگی طولانی» علیه داعش را اعلام کرده و تصمیم قطعی گرفت تا قوای خود را در سوریه مستحکم و قوی تر کند. البته چند ماه قبل از آن هم، داعش اعلام کرده بود که بر ضد حماس می جنگد و سوگند خورد تا نوار غزه را از دست آنها بازپس بگیرد. همچنین جمهوری اسلامی ایران را هم تهدید کرده و در تابستان ۲۰۱۵ حملات انتحاری ای را هم در عربستان سعودی انجام داد. با در نظر داشتن این مسئله که داعش گروه های مختلفی را هدف قرار داده است، بنابراین جنگ با آنها گریزناپذیر بوده حتی اگر در نهایت غرب بخواهد تصمیم بگیرد که دخالتی در آن نداشته باشد.این مسئله که داعش تصمیم به جنگ با تمام کشورها و گروه ها دارد واقعا بی معنی و به نوعی خودکشی محسوب می شود، مانند زمانی که ارتش جمهوری خواه ایرلند سیستم تمرینات مشترکی را با نیروهای مسلح انقلابی کلمبیا رهبری می کرد. این موضوعی است که فقط از دست یک گروه بی خرد که آرزوی خودکشی و از بین بردن افرادش را دارد, بر می آید. حتی القاعده هم در حال حاضر در حال حمله و از بین بردن پایگاه های داعش است. این مسئله باعث ایجاد این سوال می شود که: داعش دقیقا چه می خواهد؟

6- داعش خواستار جنگ است

وقتی اولاند حملات پاریس را «اقدامی جنگی» نامید، صد در صد و از ته دل این حرف را زد. داعش درصدد گرفتن انتقام یا ایجاد ترس در دل غربی ها برای ترک خانه هایشان نیست. برخلافِ بن لادن، آنها خواستار امتیاز سیاسی خاصی در ازای خشونت خود نیستند. آنها طالب آغاز جنگی آخرالزمانی و منطقه ای هستند.

از سال ۲۰۱۴ اطلاعات زیادی درباره این گروه به دست آورده ایم،یعنی زمانی که داعش شدیدا به نخستین حملات هوایی ایالات متحده پاسخ داد و با این کار به طور عمومی اوباما را گوشمالی داد، چون آنها به دنبال جنگ زمینی بودند نه هوایی. به جای آنکه این دولت از حملات نظامیان آمریکا بترسد، به استقبال نظامیان رفت. دکتر پِتر نئومن، رئیس بخش بین المللی مطالعات بنیادگرایی در گفتگویی با BBC ادعا کرد که این اتفاق، داستان آنها را از آلت ملعبه سازی موجه و قانونی نشان خواهد داد. آنها نیروهای مهاجم را در قالب آغاز یک جهاد ترسیم کرده و در تلاشند تا نشان دهند غربی ها با هر مسلمانی روی زمین مخالفند. مادامی که آنها این نگرانی را داشته باشند، جنگ یک ضربه تبلیغاتی تلقی خواهد شد.

داعش صراحتا معتقد است که آنها درصددند تا فرجام جهان را رقم بزنند. هدف اصلی داستان آنها تخریب است، نبردی نهایی که با از جان گذشتگی آن را آغاز کرده اند. آنها طالب جنگ بوده و از هر ابزاری برای انجام آن استفاده می کنند.

7- حملات بیشتری در کار خواهد بود

داعش به هیچ وجه حملاتی بی منظور و تصادفی انجام نمی دهد. اقدامات آنها برنامه ریزی شده است تا بتوانند حداکثر تبلیغات را به منظور نزدیک تر شدن به اهدافشان انجام دهند. برای اطمینان از وقوع این مسئله، آنها بر اساس قوانین بسیار خاصی عمل می کنند.

همانطور که ابوبکر ناجی حدود یک دهه قبل گفته بود، این جریان،جریان «کنترل وحشیگری یا ناهنجاری» نام دارد. این رساله به جنگجویان می گوید تا بر اهداف نرم تمرکز کنند، اهدافی مانند همان چیزهایی که در پاریس رخ داد. این رساله به آنها می گوید تا جوانان و نوجوانان را به خدمت گمارده و از شورشگری آنها استفاده کنند. به فرمانده ها می گوید تا ایالات متحده را وادار کنند دست از جنگ روانی و رسانه ای برداشته و به جنگ تن به تن روی بیاورند.

مادامی که به این آخرین هدفشان برسند، حملات در ادامه نمایش نامه های این رساله ادامه خواهد داشت. نکته ای که اولین بار در مجله ای وابسته به داعش به صراحت عنوان شد این بود اهداف حملات داعش، وارد آوردن فشار به دسته بزرگی از مسلمانان است تا بتواند آنها را ملزم سازند که بین اسلام و جامعه غربی یکی را انتخاب کنند؛ در آن هنگام است که جنگ آغاز خواهد شد.

8- حملات هوایی دیگر جواب نمی دهد

در آگوست سال ۲۰۱۴ ، ایالات متحده، عملیات هوایی خود را علیه داعش آغاز کرد. از آن زمان تاکنون، ائتلاف با محوریت آمریکایی باعث شد تا حدود ۵۰۰۰ حمله هوایی بر ضد خلافت داعش انجام شده و در این میان ۱۰۰۰۰ نفر از جنگجویان کشته شدند. بنا به هر معیار و مقیاسی، این مسئله نوعی جریان مرگبار بر ضد گروه تروریستی قلمداد می شود. اما شواهد چیز دیگری می گویند. در آگوست سال ۲۰۱۵ ، آژانسهای خبری آمریکا اعلام کردند که داعش بعد از یک سال حمله هوایی نسبت به قبل ضعیف تر نشده است.

البته نمی توان گفت که حملات هوایی در کل بی ثمر بوده است. اگرچه داعش ضعیف تر نشده، اما قوی تر هم نشده است. وقتی حملات هوایی آغاز شد، داعش در آستانه تصرف کامل عراق بود. از آن زمان به بعد، قلمرو آنها تقریبا ثابت مانده و شاید کمی کوچک تر هم شد. بمباران روس ها هم ( که به نظر قوی تر و جسورانه تر صورت گرفت) در ماه های اخیر به این گروه فشار زیادی وارد کرد.

از سوی دیگر، داعش به هیچ وجه در آستانه فروپاشی نبوده و بی شک تأثیر آن در منطقه بیشتر شده است. تا همین اواخر، این باور وجود داشت که این گروه هیچ قابلیتی برای انجام حملاتی در خارج از حوزه خاورمیانه ندارد. پاریس نشان داد که میزان دسترسی آنها از آنچه ما فکر می کردیم گسترده تر بوده است، حتی بعد از ۱۵ ماه تحمل بمباران. اگرچه حملات هوایی باعث تعلیق قلمرو تحت محاصره آنها در عراق خواهد شد، اما تأثیر این نوع عملیات نظامی کاملا کم می شود.

9- عملیات زمینی تنها گزینه ای است که جواب می دهد

در عراق، ائتلافی از کمونیست های کُرد و جنگجویان ایزدی باعث شد تا بتوانند شهر سنجار را از دست داعش پس بگیرند. با پشتیبانی نیروی هوایی تقریبا ۱۰۰۰۰ نظامی در شهری که ۱۵ ماه در تصرف داعش بود، به پیش رفتند. ظرف چند ساعت، شاخه محلی داعش بعد از مقاومتی نمادین سقوط کرد.

این شکست برای گروه تروریستی، بسیار در هم کوبنده بود. سنجار و اطراف آن، مسیر بین رقه در سوریه و موصل در عراق و تحت حکومت داعش بود. از دست دادن راحت این شهر چیز جز شرمساری برای داعش به همراه نداشت. این شکست باعث پررنگ شدن حقیقتی دشوار و آزاردهنده درباره نبرد با داعش به جا گذاشت. وقتی نیروهای زمینی درگیر ماجرا شدند، اتفاقات آنگونه که مد نظر داعش بود پیش نرفت.

در حال حاضر نیروهای کرد در تلاش برای آزادسازی موصل هستند و سازمان ملل منتظر است که در صورت سقوط و شکست آنها، دوباره موجی از آوارگان به راه بیافتند. اگر موصل آزاد شود، این گروه تروریستی احتمالا باید به سوریه بازگردد.

وقتی این اتفاق بیافتد، هیچکس نمی تواند پیش بینی کند که چه اتفاقی بعد از آن خواهد افتاد. نیروهای کرد قلمرو خود را آزاد می کنند و احتمالا به دنبال داعش در تمام سوریه خواهند بود اما با بی ثمر بودن حملات هوایی، نیاز به نیروهای زمینی در انواع و اشکال مختلف شدیدا حس خواهد شد.

11- وضعیت کنونی ثابت نمی ماند

در اواخر سپتامبر ۲۰۱۵ ، ژنرال مارتین دمپسی، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا ابراز داشت که موقعیت داعش در سوریه به بن بست رسیده است. از آن زمان تاکنون، این مسئله کاملا آشکار شده که چقدر حق با اوست. عراق به آرامی نیروهای داعش را بیرون خواهد کرد، اما در سوریه، آنها همچنان پابرجا خواهند بود.

در همین ماه نوامبر، رهبران غربی به طور گسترده ای این حقیقت را پذیرفتند، با آنکه تمایلی به پذیرش آن نداشتند. اما حملات پاریس- به اضافه سقوط هواپیمای روسی توسط داعش- همه چیز را عوض کرد. این دیگر یک جنگ منطقه ای محسوب نمی شود که تا زمان پیدا شدن یک راه حل ادامه یابد. این جنگ، جنگی منطقه ای است که منجر به مرگ و میر و ویرانی در سرتاسر جهان شده است. اگر وضعیت ادامه یابد، مرگ های بی دلیل دیگری در کار خواهد بود.

شاید دشوار به نظر برسد که بخواهیم بگوییم کار درست در حال حاضر چیست. به جز تعداد محدودی از نیروهای ویژه، به نظر می رسد که کاخ سفید علاقه بیشتری به مسلح کردن کُردها و مشارکت اطلاعاتی دارد تا آنکه بخواهد بر نیروهای زمینی تأکید ورزد. (به جز یک سری گروه های ویژه). اوباما نگران این مسئله است که جنگی دیگر در یک کشور دیگر از خاورمیانه ممکن است ایالات متحده را در باتلاقی بیاندازد که نتواند از درون آن خود را نجات دهد. از سوی دیگر، اگر هیچ اقدامی هم انجام ندهد ممکن است به وضعیت نویل چمبرلین نخستین نخست وزیر بریتانیا دچار شود.

مشکل اینجاست که هیچکس راه حل قطعی را نمی داند. شاید راه حل این باشد که نیروهای آمریکایی در نهایت به تهدیدهای داعش خاتمه دهند و نیروهای زمینی خودشان را به خاورمیانه اعزام کنند و یا شاید راه حل دیگر,‌ ائتلاف بزرگ روسیه با کشورهایی مانند ایران علیه داعش باشد. به طور خلاصه، باید بگوییم که نمی دانیم. اما این وضعیت دوامی نخواهد داشت و جنگی بزرگ علیه داعش در راه خواهد بود.

با اندكي اضافه و تلخيص برگرفته از وب سایت خبرگزاری پایش، تاریخ انتشار: 9 آذر 1394، کد خبر: 98495، www.payeshonline.com