شعار سال: ریژاونیوز به تازگی به سندی تاریخی دست یافته است که وضعیت منطقه ریژاو در سال ۱۲۲۷ هجری شمسی یعنی حدودا ۱۷۰ سال پیش را ترسیم می کند.

این سند گزارش های روزانه نماینده روسیه در ایران است که برای حل اختلافات مرزی میان دولت ایران و عثمانی انتخاب شده است.

در پی اختلافات مرزی میان دولت های ایران و عثمانی در زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار، کلنل چریکف و کلنل ویلیامس به عنوان نمایندگان دولت های روس و انگلیسی به منظور حکمیت انتخاب گردیدند.

نماینده دولت روسیه کلنل چریکف به مدت چهار سال یعنی از سال ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۲ میلادی (۱۲۲۷ تا ۱۲۳۱ هجری شمسی) کمیسر و رئیس کمیسیون مرزهای ایران و عثمانی بود. به همراه وی مسیو گمارف (غمارف) و سه نقشه بردار بودند که نقشه اصلی ایران غربی از روی نقشه های آنان تهیه شده است.

گزارش های روزانه مسیو چریکف پس از فوتش توسط جانشین او، مسیو غمارف در سال ۱۲۵۴ هجری شمسی در سن پطرزبورگ روسیه به چاپ رسید و سال ۱۲۶۶ هجری شمسی توسط «آبکار مسیحی» از روسی به فارسی با عنوان «سیاحتنامه مسیو چریکف» ترجمه گردیده و به ناصرالدین شاه قاجار تقدیم شد.

کلنل چریکف در مسیر خود از دزفول به سمت کرند غرب و از آن جا به سمت قصرشیرین، از ریژاو عبور کرده و توصیف خود از منطقه و مردمان ریژاورا گزارش می کند. در این سند بسیار ارزشمند نکات تاریخی بسیاری درباره منطقه ریژاو (ریجاب) ذکر شده است.

از جمله نکات تاریخی این سند می توان به تحت اجاره بودن ریجاب به خان های بوانیج (بیوه نیج) اشاره کرد. مسیو چریکف در این باره می گوید: «تا زمان محمد علی میرزا ریجاب متعلق به عثمانی بود. میگویند عثمانی ها ریجاب را به طایفهٔ گوران فروختند، و نیز قلعهٔ شاهین را هم به طایفهٔ گلین دادند.» همچنین از دیگر نکات بسیار مهم تاریخی در گزارش های مسیو چریکف، نام قدیم ریجاب است. چریکف در این باره می گوید: «در قدیم الایام ریجاب را دره تنگ می نامیدند»

ریجاب: قریه ای با منظر خوب و خانه های قشنگ

مسیو چریکف در توصیف قریه ریجاب آورده است: «در وقت اتمام پیچ وخم این تنگه، قریهٔ ریجاب نمودار گردید و منظر خیلی خوبی داشت. این قریه صد خانوار سکنه و یک مسجد و یک مناره دارد. خانه های قریهٔ مزبوره خیلی قشنگت، به وضع رعیتی، ساخته شده، لکن خرابه های زیادی دارد. ساکنین آن قریه در فصل تابستان به باغات می روند. بعد، راه به طرف پایین میرود؛ و راه هم طوری است که اطراف آن، دیوارهای مصنوعی ساخته شده است»

باغات ریجاب: در کمال صفا و با میوه های فراوان

مسیو چریکف که به نظر می رسد به شدت مجذوب زیبایی های باغ های ریژاو شده بود می نویسد: « باغات نزدیکی رودخانه در کمال صفا به نظر میآید و منظرهٔ بسیار خوبی دارد» او هم چنین در ادامه می افزاید: «فصل تابستان اینجا خیلی گرما شدت دارد. میوه جات فراوان است. از جمله درخت های سنجد و زردآلو و انگور و غیره فراوان دارد. موهای انگور به طور ارتفاع، با درخت های میوه جات، خود را بالا کشیده و با شاخه های درخت ها تساوی دارد. قطر آن موها شش گره می باشد؛ و درخت انار نیز زیاد دیده میشود»

ساکنین ریجاب: مردمانی با وجاهت زیاد، خوش سیما و همچون اروپایی ها

چریکف درباره ساکنین ریژاو اطلاعاتی کلی گزارش می کند و می نویسد : « ریجاب جزو محالات کرمانشاه می باشد. ساکنین آنجا اهل تسنن هستند» و سپس با حالتی آکنده از شگفتی به توصیف مردمان ریژاو می پردازد و می افزاید: «اهل آنجا وجاهت زیادی دارند، و خیلی خوش سیما و با ترکیب میباشند . اکثری از آن ها را دیدیم که چشم های زاغی داشتند و صورت آنها مثل صورت گورانی نمی ماند؛ و میتوان آن ها را بر حسب ظاهر مانند اهل اروپا دانست. سکنهٔ آنجا در عوض کلاهگیس و عمامه های مولوی کوچکی در سر دارند.»

توصیف رودخانه الوند: بسیار گوارا و مملو از ماهی قزل آلا

کلنل چریکف در ادامه گزارشات خود از ریژاو درباره رودخانه الوند می گوید: «ما شنیده بودیم که آب رودخانهٔ الوند در نزدیکی چشمه های جاریه، برای خوردن نافع نیست. لکن قدری که راه طی نموده و از زیر سنگ ها جاری می شود، به واسطهٔ بعد مسافت بسیار گوارا می شود. آب رودخانه جرم زیادی دارد» او در ادامه می افزاید: «رنگ آب خیلی صاف میباشد، خاصه در وقتی که خورشید میتابد. چنان به نظر می آید که رنگ آب مایل به سبزی است. در آن رودخانه از جنس ماهی قزل آلاوفور دارد؛ لکن در رودخانهٔ کرند ماهی جنسی دیگری می باشد.»

ابودجانه یا مقبره موسوم به «پیر»؟

نکته بسیار حائز اهمیت در گزارش های مسیو چریکف، اشاره وی به مکانی است که از قرار معلوم اکنون با نام «مقبره ابودجانه» در ریژاو شناخته می شود. وی در بیان راه های مواصلاتی ریژاو به دشت ذهاب از راهی می گوید که از مکانی موسوم به «پیر» گذشته و به بابایادگار ختم می شود و از آن جا می توان به دشت ذهاب وارد شد. چریکف در توصیف این مکان می گوید: «پیر مرقوم در محلی که خیلی مرتفع بود، واقع شده است، و به نظر جلوه و شکوه زیادی دارد. حول و حوش پیر قبور زیادی می باشد، و چند عدد از این سنگ های قبور را به طور مرسومی ایرانیان، مانند ستون علم کرده واداشته بودند، و این وضع را ایرانی ها دارند. به همین وضع مرقومه یا این که سنگ یا پارچه را در روی قبور وامی دارند، یا اینکه از آجر همچو هیکلی را ترتیب داده سفید کاری مینمایند. چندین درخت های کهن، از چنار و بلوط و غیره، پیر را در زیر سایهٔ خود پناه داده بودند. این قسم درخت ها که در نزدیکی امامزاده ها واقع است، آنها را به واسطهٔ شرافت محلی یک نوع احترام می نمایند، و شاخه ای که از آن درخت ها خشک شده و میریزد و یا اینکه از بی آبی، درخت خشک می شود، احدی آنها را دست نمیزند.» چریکف در ادامه توصبف خود از این مکان می افزاید: «درخت های توت را که تازه در آنجا کاشته بودند، بسیار باصفا و منظر خوشی داشت. از این جا، از روی دره و تپه، در سه ساعت مسافت؛ قریهٔ زرده به قریه زرده میرسد.»

این توصیف به حد بسیار زیادی شبیه به مقبره ابودجانه و قبرستان تاریخی آن می باشد. بنا به گزارش هایچریکف به نظر می رسد که پژوهشگران به اشتباه این مقبره را منتسب به "ابودجانه” دانسته اند و این مقبره متعلق به یکی از بزرگان ریژاو موسوم به «پیر» است. البته نمی توان این ادعا را به طور کامل رد یا تأیید کرد اما آن چه حائز اهمیت است تحقیق و بررسی بیشتر در منابع تاریخی معتبری چون گزارش های مسیو چریکف روسی می باشد تا نکات تاریخی مبهم روشن گردند. نگارنده مسئولیت این امر را بر عهده متخصصان مربوطه گزاشته و از اظهار نظر غیرکارشناسانه خودداری می نماید.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی ایژاو نیوز، تاریخ انتشار 3 اردیبهشت 96، کد مطلب:: www.rejawnews.ir