سه‌شنبه ۱۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 
سالروز تولد دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان؛
برای کاتوزیان توسعه اقتصادی و صنعتی ایران، دغدغه و مسئله اساسی است، اما پیش روی او یک پرسش مهم وجود دارد اینکه «چرا ایرانیان به رغم تغییرات مهم اقتصادی و صنعتی و رفاهی ایجاد شده در دوره پهلوی اول و دوم، خواهان تغییر حکومت شدند و؟». به نظر او پاسخ گویی به این قبیل پرسش‌ها با متدولوژی و روش‌های پژوهشی معمول در اکادمی‌های غربی و اروپایی ممکن نیست. چون تاریخ و تجربه‌های تاریخی اروپا، با ایران متفاوت است.
کد خبر: ۳۶۵۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۹
جامعۀ کوتاه مدت و مخالفانش؛
محمد علی همایون کاتوزیان (متولد ۲۶ آبان ۱۳۲۱ تهران) که در ایران وی را به نام همایون کاتوزیان و در خارج از ایران با کوته‌نوشت نام؛ هما کاتوزیان، می‌شناسند، اقتصاددان، تاریخ‌نگار، کاوشگر علوم سیاسی و منتقد ادبی است. زمینهٔ تحقیق مورد علاقهٔ او مسائل توسعه‌ای مربوط به ایران بوده و تحصیلات رسمی دانشگاهی کاتوزیان در اقتصاد و جامعه‌شناسی است. یکی از نظریات مطرح او، جامعه کلنگی است. بر نظریه جامعه کلنگی محمدعلی همایون کاتوزیان انتقادات زیادی وارد است، ضمن اینکه لایه‌های کاملا واضح و غیر قابل انکاری از حقایق را با رویکردی توسعه گرایانه مطرح می‌کند. قلم کاتوزیان ترکیبی از آسیب شناسی و چالش یابی همراه با جهت دهندگی توسعه‌ای منجر به تقویت ساختار‌ها و ساخت‌های سازمانی- اجتماعی و همچنین تشریح الگو‌های ارتباطی است.
کد خبر: ۳۶۵۰۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۲۱
رحیم‌پور تشریح کرد
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه سال هاست مکاتب غربی، مبانی خود را به نام علوم انسانی به خورد جهان می‌دهند، از نبود حمایت‌های لازم از تولید و ارائه علوم انسانی اسلامی انتقاد کرد.
کد خبر: ۳۶۴۰۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
در گفتگو با احدفرامرز قراملکی؛
اسلام دینی نیست که به علم دست رد بزند؛ بلکه خواهان این است که علم با مفاهیم اخلاقی و دینی همراه باشد تا معنادار گردد. انسان از این مسیر می‌تواند به ابعاد وجودی مختلف خود پاسخ مثبت دهد. مهمترین شگرد اسلام این است که به انسان امروز کمک می‌کند تا به ابعاد فراموش شده‌ی خود، توجه کند و به دیدن توانایی‌های درونی خود پاسخ مثبت بدهد.
کد خبر: ۳۶۳۲۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۸/۰۱
توسعه از دیدگاه رونالد اینگلهارت؛
رونالد اف. اینگلهارت (۵ سپتامبر ۱۹۳۴–۸ مه ۲۰۲۱). دانشمند سیاسی آمریکایی که در زمینه سیاست تطبیقی متخصص بود. وی مدیر پیمایش ارزش‌های جهانی، یک شبکه جهانی از دانشمندان اجتماعی است که در پیمایش‌های ملی، نظر نمونه‌هایی از مردم بیش از ۱۰۰ جامعه را در همه شش قاره مسکونی بررسی کرده‌است که شامل ۹۰ درصد جمعیت جهان می‌شود. اولین موج نظرسنجی برای این طرح در سال ۱۹۸۱ انجام و آخرین موج آن در سال ۲۰۱۹ تکمیل شد. از سال ۲۰۱۰، اینگلهارت همچنین مدیر آزمایشگاه پژوهش‌های اجتماعی تطبیقی در دانشگاه تحقیقات ملی - دانشگاه اقتصاد پلخانف روسیه در مسکو و سن‌پترزبورگ بود. این پژوهشگاه در روسیه و هشت کشور اتحاد جماهیر شوروی سابق نظرسنجی‌هایی را انجام داده‌است و دانشجویان دوره دکترا را در زمینه روش‌های بین‌المللی پژوهش کمی آموزش می‌داد
کد خبر: ۳۶۳۱۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۹
فقه پژوهی و نواندیشی دینی؛
سروش دباغ: اثر پیش رو، متضمنِ جستار‌هایی است که طیِ نه سال گذشته، درباره نسبت میان اخلاق و احکام فقهی اجتماعی نگاشته و در ترازوی اخلاق توزین کرده‌ام.
کد خبر: ۳۶۲۹۸۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۸
دکتر رضا داوری اردکانی؛
رضا داوری اردکانی بیان کرد: در صورتی می‌توان از صلح و اصلاح جهان چشم پوشید که مهر و دوستی و امید یکسره مغلوبِ کین و دشمنی و نومیدی شده باشد. به نظر نمی‌رسد که درگیری‌های جهان و نزاع‌ها و کشمکش‌های درونی آدمیان هرگز به غلبه قطعی کین بر مهر بینجامد. پس امید می‌تواند محفوظ باشد که آدمی در نسبتی که با مبدأ دارد از گذرگاه سخت و تنگنای قهر کنونی بگذرد و به تعبیر حافظ عالمی دیگر و آدمی دیگر پدید آید.
کد خبر: ۳۶۲۸۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۶
یکی از مهمترین مفسران سینما در فرانسه؛
یوسف اسحاق پور، مدرس ایرانی الاصل دانشگاه پاریس پنج و یکی از مهمترین جستارنویسان و مفسران سینما و فلسفه در فرانسه درگذشت.
کد خبر: ۳۶۲۸۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۲۶
آمالیا هولست؛
هولست هنگام نوشتن کتابش از موانع تحصیل زنان به شدت ناامید شده بود و به همین دلیل، کتابش را با نام واقعی خود منتشر کرد. ادعای اصلی کتاب او این است که اهداف عصر روشنگری هرگز حاصل نخواهند شد مگر اینکه مردان بر سر راه ما زنان مانع نسازند بلکه با مهربانی به ما کمک کنند تا در کنار آن‌ها از نردبان بالا رویم.
کد خبر: ۳۶۱۵۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۱۱
فعال سیاسی اصلاح‌طلب؛
جریان اصلاح‌طلبی امروز نیز، برای گریز از دام توتالیتاریسم (درون و برون) باید گسست‌ها، شقاق‌ها، مغاک‌ها و تفاوت‌ها را در درون خود پذیرا باشد، و با امتناع و تخطی مستمر از خود، مجال اهلی و رام‌شدن و اسیر بت و دیکتاتور درون شدن را از خود بستاند.
کد خبر: ۳۶۱۰۵۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۷
جولان تورم و گرانی در جامعه؛
امان الله قرایی مقدم گفت: اکنون جامعه به سمتی رفته که بازار‌های کالا نقش اساسی در تامین معیشت مردم پیدا کرده اند. تورم و گرانی امروز به گونه‌ای شده است که مردم دیگر حتی توانایی خرید کالاهایی همانند تخم مرغ، برنج، مرغ و میوه جات را ندارند.
کد خبر: ۳۶۰۷۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۵
بابک ابراهیمی؛
طبعأ آغاز تعلیم و تربیت از خانواده و آموزش و پرورش است و اگر خانواده‌ها بتوانند بستر خانوادگی را، چون یک مدرسه در آورده چونان مدرسه؛ چه دبستان، چه دانشگاه اداره کنند، فرزندان قوی و خوشبختی در هر جامعه به بار خواهند آورد و جامعه خوشبختی خواهند ساخت و کمتر از بدبختی‌های خودساز خواهند نالید.
کد خبر: ۳۶۰۴۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۷/۰۲
تمدن اسلامی
ما در بخش «تاریخ در ترازو» هم به معرفت تاریخ به معنای عام نظر داریم و هم به تاریخ به مثابه یک رشته (discipline) دانشگاهی در جهان و به طور خاص در ایران توجه داریم. شما یکی از استادان و متفکرانی هستید که درباره رشته خودتان یعنی فلسفه و معرفت در ایران کنونی و در تاریخ گذشته در جهان اسلام، نگاه انتقادی یا به تعبیر رایج امروز، نگاه آسیب شناختی (pathologist) داشته‌اید و از بحران در فلسفه سخن گفته‌اید و از مقام فلسفه در تمدن اسلامی پرسش کرده‌اید و در ربط با زوال و انحطاط تمدن مسلمانان از نقش زوال فلسفه سخن گفته‌اید و اشاره کرده‌اید که در تمدن ایرانی-اسلامی به جای این که فیلسوفان متفکران قوم باشند، گروه‌های دیگری سررشته دار اندیشه شده‌اند. اکنون خدمت شما رسیدیم تا ملاحظات خودتان را اولا راجع به معرفت تاریخ و ثانیا درباره رشته تاریخ به طور خاص در ایران، بفرمایید. نکته مهم دیگر این که خیلی از مسائلی را که اهل تاریخ با آن‌ها درگیرند، فلاسفه مطرح کرده‌اند. یعنی فلاسفه هستند که خیلی از پرسش‌های معرفت شناختی را پیش روی اهل علم گذاشته‌اند و معمولا خود اهل تاریخ کمتر از نظر روش شناختی و معرفت شناختی به این مباحث پرداخته‌اند. قدیم‌ترین پرسشی که راجع به تاریخ داریم، مربوط به فیلسوف بزرگ یونانی ارسطو در کتاب «فن شعر» است. از آن زمان تا‌کنون، همواره کفه ترازوی مباحث فلسفی و معرفتی راجع به تاریخ به نفع فلاسفه سنگینی می‌کند و خود اهل تاریخ بیشتر در این مسائل از فلاسفه پیروی کرده‌اند یا به آن‌ها بی‌اعتنایی کرده اند یا حتی صورت مساله را حذف کرده‌اند و گفته‌اند که این مباحث به ما مربوط نیست. اگر ممکن است در مورد این مباحث نیز نظر خود را بفرمایید.
کد خبر: ۳۶۰۲۵۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۳۱
دیدگاه‌های پوپر در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی از سوی دو طیف فکری مورد انتقاد جدی قرار گرفت. نخست متفکرین شیعه که نفی اتوپیا و ترسیم جامعه ایده‌آل از سوی پوپر را با نفی مهدویت و ظهور منجی عالم بشریت، یکسان تلقی می‌کردند و دوم هایدگریست‌های ایرانی نظیر احمد فردید و رضاداوری اردکانی که تفکر پوپر را دفاعیه‌ای جانبدارانه از سرمایه‌داری و لیبرال دموکراسی حاکم بر کشور‌های غربی می‌دانستند.
کد خبر: ۳۵۹۸۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۸
یوسف نوظهور:
اسم کارل پوپر در حافظه تاریخی و فرهنگی کشور ما، از دهه ۶۰ عنوان شد. اگر نوشته‌ها، کتاب‌ها و مقالات قبل از دهه ۶۰ را بررسی کنید، نامی از پوپر نمی‌یابید. در این دهه است که این فیلسوف در ایران مطرح می‌شود. در آن برهه از زمان، کتاب "جامعه باز و دشمنان آن" به زبان فارسی ترجمه و منتشر شد.
کد خبر: ۳۵۹۶۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۷
سارا شریعتی؛
«چرا باید علوم انسانی بخوانیم؟»؛ این، عنوان پرسشی بود که سارا شریعتی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در پنجمین نشست از سلسله نشست‌های «عصر علوم انسانی» که به همت دبیرستان تخصصی علوم انسانی شرف‌الدین برگزار می‌شود به آن پرداخت.
کد خبر: ۳۵۹۴۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۲۸
علی دینی ترکمانی؛
مارکس در کتاب «هجدهم برومر لویی بناپارت» در تحلیل کودتای برادرزاده ناپلئون و انحلال پارلمان گفته بود «تاریخ دو بار تکرار می‌شود. بار اول به‌صورت تراژدی و بار دوم به‌صورت کمدی.»
کد خبر: ۳۵۸۲۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۶
سینمای ایران؛
نکته‌ای اصغر فرهادی در مصاحبه خود بیان کرد. او گفت من در سرزمینی زندگی می‌کنم که مردم شعر می‌فروشند. او به فال‌فروشی کودکان کار، وجه رمانتیزه شده فرهنگی می‌دهد؛ ولی کسی که شعر می‌فروشد، چیز دیگری برای فروش ندارد. یعنی ارزان‌ترین چیز ممکن را می‌فروشد که کاغذ است. این یعنی فرهادی فقر را در این نمی‌بیند، بلکه فرهنگ را می‌بیند. طبقه پایین وقتی می‌خواهد ری‌کد شود (کدگذاری مجدد Recoding)، باز از منظر و چشم‌انداز مرکز ری‌کد می‌شود؛ ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مردم شعر می‌خرند...
کد خبر: ۳۵۷۶۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۱۲
زمانی برای مهاجران باقی نماند؛
شهرام خسروی، عضو هیئت علمی گروه انسان‌شناسی دانشگاه استکهلم سوئد در این یادداشت به مسئله‌ی بیرون راندن مهاجران و با تاکید بر ریشه‌های الهیاتی قوانین اخراج در کشورها، به مسئله «زمان»، این سرمایه‌ی ربوده شده از مهاجران می‌پردازد.
کد خبر: ۳۵۷۲۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۹
توصیه‌های تاریخی هگل؛
هگل به دنبال نقد رابطه و مناسبات میان حکومت و شهروندان جدید بود به این معنا که اطاعت بنده بی قدرت و نامستقل از ارباب و حاکم با قدرت، فرجام و دوامی خوبی نخواهد داشت و زمانی یک سیستم اخلاقی و با ثبات است که انسان‌های مستقل و آزاد، از آن اطاعت کنند.
کد خبر: ۳۵۶۹۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۶/۰۷