شعار سال: جِرِمی بِنتام فیلسوف انگلیسی مشهور قرن هجدهم، جمله معروفی دارد:
” درد و لذت بر انسان حکومت می کند و تمامی اعمالی که فرد انجام می دهد، تمامی آنچه که می گوید و تمامی آن چه که به آن می اندیشد، تحت تاثیر درد و لذت قرار دارد.”
تحقیقات دانشمندان علوم اعصاب، همین نظریه را تایید می کند. به همین دلیل هم وقتی شما می خواهید به کسی انگیزه بدهید، یا می بایست استنباطی از پیش بینی لذت را برای وی فراهم کنید ( مواردی همچون ارتقای شغلی، بازخورد مثبت، شناخته شدن در گروه و …) و یا اینکه هشداری از دردهای ناشی از تنبیه (مواردی مانند کاهش رتبه سازمانی، بازخورد منفی، تحقیر در برابر جمع و …) را یادآور شوید.
اما نکته ای که همواره در هاله ای از ابهام قرار دارد، آن است که کدام یک و چه زمانی می بایست مورد استفاده قرار گیرد؟ چماق یا هویج؟!

مطالعه موردی
در همین راستا مطالعه ای در بیمارستان دولتی نیویورک انجام شد که نتایج آن می تواند جالب توجه باشد. از لحاظ رعایت اصول بهداشتی ، شسته شدن دست های کادر بیمارستانی پیش از انجام تزریق در محیط های درمانی بسیار مهم است و نقش مؤثری در پیشگیری از گسترش بیماری ها دارد. کارکنان بیمارستان ها بارها و بارها از این موضوع مطلع شده اند و علائم هشدار دهنده درمورد پیامدهای دست های غیر بهداشتی اغلب در کنار دستگاه های ژل ضدعفونی قرار می گیرند. با این حال دوربین های نظارتی نصب شده بر هر دستشویی و ضدعفونی کننده دست در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان نیویورک نشان داد که فقط 10 درصد از کارکنان بیمارستان قبل و بعد از ورود به اتاق بیمار دست ها را پاکسازی کردند. این به رغم این واقعیت است که کارکنان می دانستند که اعمال آنها توسط دوربین ها ثبت و ضبط می شوند.
پژوهشگران تصمیم گرفتند یک مداخله انجام دهند. برای همین منظور یک بورد الکترونیکی در راهروی بخش بیمارستان تعبیه شد که به کارکنان "بازخورد فوری” از کارشان می داد. به این صورت که هربار یک نفر از کارکنان دست هایش را می شست، پیامی با عنوان "Good Job” روی صفحه نمایان می شد و امتیاز بهداشت عمومی شیفت هم متناسب با آن افزایش می یافت. میزان پاسخگویی به شدت افزایش یافت و طی چهار هفته تقریبا از 10٪ به 90٪ رسیده بود، ونتیجه آن در بخش دیگری از بیمارستان نیز تکرار شد.
اثر مثبت استفاده از بورد الکترونیکی به این دلیل بود که به جای استفاده از تهدید گسترش بیماری (چماق)، از راهبرد مثبت (هویج) استفاده شد.
علوم اعصاب در این زمینه پیشنهاد می دهد، هنگامی که می خواهید افراد را به انجام کاری برانگیزانید یا تشویق کنید (به عنوان مثال نیاز به حضور کارکنان بیش از ساعات کاری متداول، افزایش میزان تولید بیش از ظرفیت موجود و...)، پاداش بسیار اثربخش تر از مجازات نتیجه خواهد داد. اما اگر می خواهید افراد را از انجام اعمالی بازدارید (به عنوان مثال عدم افشای اطلاعات طبقه بندی شده سازمان، عدم بهره برداری شخصی از منابع سازمانی و …) سیاست های تنبیهی مؤثرتر خواهد بود.
وقتی مغز ما انتظار پاداش دارد، یک سیگنال "go” از سوی نورون های بخش میانی مغز صادر می شوند که ما را تحت هدایت و کنترل در راستای انجام آن عمل در می آورند. در مقابل برای مواردی که بد هستند، مغز ما یک سیگنال "no go” صادر می کند که معنای آن انجام ندادن فعالیت مورد نظر است. ولی نکته در اینجاست که نشانه های "نرو” گاهی اوقات موجب انجماد ما می شوند. درست مانند گوزنی که در برابر پروژکتورهای روشن یک اتومبیل خشکش می زند و بی حرکت می ایستد.

یک آزمایش
در یک آزمایش دیگر، دانشمندان شرایط را به گونه ای طراحی کردند که به ازای فشردن یک دکمه یک دلار پاداش به فرد تعلق گیرد (پیش بینی پاداش) و به ازای فشردن یک دکمه دیگر یک دلار از حساب فرد کسر شود (پیش بینی تنبیه). جالب اینجا بود که در پاره ای از موارد، افراد به صورت غریزی و بدون اراده دکمه ای که یک دلار کسر می شد (دکمه ای که درواقع نباید می فشردند) را می فشردند.

نتیجه‌گیری
البته در تعمیم نتایج چنین پژوهش هایی می بایست با احتیاط عمل کرد، ولی در عین حال می توان نتیجه گرفت، ایجاد پیش بینی های مثبت در دیگران (به عنوان نمونه، اطلاع رسانی هفتگی یا ماهیانه کارآمد ترین کارمند در وب سایت شرکت) ممکن است در ایجاد انگیزه برای اقدامات مثبت ،موثر تر از این باشد که افراد را به دلیل عملکرد ضعیف به کاهش رتبه سازمانی و یا کاهش در پرداخت ها تهدید کنیم.
البته دلیل دیگری نیز وجود دارد که "هشدارها” اغلب تاثیر محدودی دارند. مغز انسان اغلب اطلاعات مثبت را بهتر از اطلاعات منفی کدگذاری می کند. چرا که افراد اغلب با یک رویکرد خوش بینانه اطلاعات مثبت را بیش از اطلاعات منفی به خود مرتبط می دانند.

البته دلیل دیگری نیز وجود دارد که "هشدارها” اغلب تاثیر محدودی دارند. مغز انسان اغلب اطلاعات مثبت را بهتر از اطلاعات منفی کدگذاری می کند. چرا که افراد اغلب با یک رویکرد خوش بینانه اطلاعات مثبت را بیش از اطلاعات منفی به خود مرتبط می دانند.
در انتها نتایج تحقیقات نشان می دهد که برای اثرگذاری بیشتر بر کارکنان، بهتر است به جای ترساندن افراد در خصوص مجازات های انجام ندادن کاری، از پاداش های محتمل برای ترغیب افراد به انجام اعمال مثبت در سازمان اقدام کنیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت مدیران تدبیر، تاریخ -، کد مطلب: 287: www.modiremali.com