شعارسال: نشست «فقه پویا، روایت حداقلی و حداکثری» ۱۵ اسفند در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در این نشست حجت الاسلام داود مهدوی زادگان به ایراد سخنرانی پرداخت.

وی گفت: امام خمینی (ره) در سوم اسفند سال ۶۷ نامه ای خطاب به علما و روحانیون نوشتند که به منشور روحانیت معروف شد. در این نامه امام (ره) مسایل مهم و زیادی را مطرح کردند. یکی از این مسایل فقه پویا است که ایشان می فرمایند فقه را به همان شیوه سنتی و فقه جواهری معتقد هستم و تخلف از آن را جایز نمی دانم و این به این معنا نیست که فقه ما فقه پویا نیست بلکه فقه جواهری همان فقه پویاست. متأسفانه بعد از ۴ دهه گذشت از حکومت فقهی شاهد هستیم که برخی از طرفداران این رویکرد دیگر به فقه پویا اعتقادی ندارند.

مهدوی زادگان در ادامه عنوان کرد: تفاوت دانشگاه با پژوهشگاه در این است که در دانشگاه مسایل مدام تکرار می شود اما اگر این کار در پژوهشگاه انجام شود گفته خواهد شد که این پژوهشگاه پویا نیست. در فقه هم همین مسأله را داریم و فقه ایستا و فقه پویا داریم. یا می توانیم بگوییم فقه پیرو و فقه پیشرو. فقه پیرو در واقع از مسایل جامعه پیروی می کند و جلوتر حرکت نمی کند. اما فقه پیشرو پا را فراتر از مسایل جامعه می گذارد و سعی در پرداختن به مسایل آتی دارد. فقه پویا برای اولین بار توسط مرحوم نراقی در بحث ولایت فقیه مطرح می شود. نهضت مشروطه را نیز می توان حرکتی برای رسیدن به فقه پویا دانست. همچنن کتاب عروه الوثقی در این زمینه قابل توجه است.

وی افزود: اگر جامعه ای عرفی شد مرجعیت مردم نیز تغییر خواهد کرد و افراد برای حل مسایل شان به فقها مراجعه نخواهند کرد. در فقه پویا دو رویکرد حداقلی و حداکثری مطرح است. در رویکرد حداقلی فقه وارد حکومت می شود اما تحول در درون خود را احساس نمی کند. در این فقه موضوع فقه همان فرد است و به احکام فردی نگاه می کند نه فراتر از فرد. اما رویکرد حداکثری موضوع فقه را تنها فرد نمی داند بلکه به احکام تکلیفی جامعه مستقل از فرد نیز توجه دارد. همچنین به احکام فقهی دولت نیز توجه دارد. اختلاف بین رویکرد حداکثری و حداقلی از همان ابتدای انقلاب شکل گرفت. نگاه حداقلی به تدریج به سمت عرفی شدن فقه حرکت خواهد کرد.

مهدوی زادگان سپس گفت: امام خمینی در بحث حکمرانی فقه با ۳ نزاع مواجه بود. یکی نزاع فقه پویا با نظام و حکومت جهانی. دوم نزاع با متحجرین. سوم نزاع میان رویکرد حداقلی و حداکثری در فقه. این ۳ نزاع در منشور روحانیت کاملاً خود را نشان می دهد. امام (ره) می فرمود: مجتهد باید به مسایل سیاسی زمان خود احاطه داشته باشد. یا در جایی دیگر می فرمایند: حکومت در نظر مجتهد واقعی فلسفه عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است. یعنی ایشان حکومت را موضوع فقه می داند. به عقیده بنده فقه پویا به تحول در موضوع فقه نیاز دارد. یعنی موضوع فقه باید از فرد فراتر رفته و با جامعه و حکومت گسترش پیدا کند. چون فقه فردی نمی تواند بار حکومت را بر دوش بکشد طرفداران آن از حرف های گذشته خود دارند عقب نشینی می کنند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 27اسفند1396 ، کدخبر: 4254400: www.mehrnews.com