شعار سال: بر اساس سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ کل جمعیت کشور در سال ١٣٩۵ به ٧٩ میلیون و ٩٢۶ هزار و ٢٧٠ نفر رسید که نسبت به سال ١٣٩٠ نزدیک به ۴ میلیون و ٧٧۶ هزار نفر افزایش یافته که نرخ رشد جمعیت در حدود ۱٫۲۴ درصد مثبت طی این ۵ سال داشته است . از این تعداد جمعیت در حدود ۲۰ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۶۲۵ نفر در مناطق روستایی کشور ساکن بوده که در حدود ۲۵٫۹ درصد جمعیت کل کشور را شامل می شوند . به عبارت دیگر میزان شهرنشینی جمعیت کشور در حدود ۷۴ درصد و روستانشینی ۲۵٫۹ درصد و ۰٫۱ درصد هم غیر ساکن (عشایر ) بوده اند . ارقام نشان می دهد که نسبت به سال ۱۳۹۰ در سال ۱۳۹۵ نرخ شهرنشینی از ۷۱٫۴ درصد به ۷۴ درصد افزایش یافته است .

جمعیت روستایی کشور طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ (طی ۵ سال) در حدود ۷۱۶۱۵۸ نفر کاهش داشته که نرخ رشد منفی ۰٫۷۳ درصد را دارد . در خصوص کاهش جمعیت روستایی توجه به این نکته قابل تامل است که بخشی از این کاهش به دلیل تغییر روستا به شهر است . بر اساس اطلاعات سرشماری سال ۱۳۹۵ طی ۵ ساله از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ در حدود ۱۰۶ شهر به مجموع شهرهای کشور اضافه شده است . این تغییر مناطق روستایی به شهر یکی از دلایل کاهش جمعیت روستایی است .

بر اساس اطلاعات سرشماری سال ۱۳۹۵ در میان استانهای کشور بر حسب جمعیت هر استان بیشترین سهم جمعیت روستایی به ترتیب مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ۵۱٫۴ درصد سهم ، گلستان با ۴۶٫۶ درصد سهم و هرمزگان با ۴۵٫۲ درصد سهم است . در مقابل سه استان قم با ۴٫۸ درصد ، تهران با ۶٫۱ درصد و البرز با ۷٫۴ درصد کمترین جمعیت روستایی را از مجموع جمعیت استان خود داشته اند .

از سوی دیگر اطلاعات نشان می دهد که از مجموع جمعیت روستایی کشور بیشترین سهم جمعیت روستایی به ترتیب مربوط به خراسان رضوی با ۸٫۴ درصد سهم ، فارس با ۶٫۹ درصد سهم و سیستان وبلوجستان با ۶٫۸ درصد سهم می باشند . کمترین سهم به ترتیب مربوط به استان قم با ۰٫۳ درصد سهم ، سمنان با ۰٫۷ درصد سهم و یزد با ۰٫۸ درصد سهم است .

بررسی آماری طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ نشان می دهد که بیشترین کاهش در جمعیت روستایی به ترتیب در استان خوزستان با ۱۴۹ هزار نفر(درصد تغییرات منفی ۱۱٫۵ درصد ) ، کرمانشاه با ۱۰۷ هزار نفر (درصد تغییرات منفی ۱۸٫۳ درصد ) و اصفهان با ۹۸ هزار نفر(درصد تغییرات منفی ۱۳٫۸ درصد) بوده است. در این میان اطلاعات نشان می دهد که در برخی استانها، افزایش جمعیت روستایی اتفاق افتاده است به طوری که در استانهای سیستان وبلوچستان ، کرمان ، خراسان رضوی ، خراسان جنوبی ، هرمزگان، قم ، کهگیلویه وبویراحمد و گلستان افزیش جمعیت روستایی طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ را تجربه نموده اند . بیشترین افزایش جمعیت روستایی طی این دوره به ترتیب مربوط به استانهای سیستان وبلوچستان با ۱۴۰ هزار نفر (درصد تغییرات مثبت ۱۰٫۹ درصد)، کرمان با ۶۰ هزار نفر(درصد تغییرات مثبت ۴٫۸ درصد) و خراسان رضوی با ۵۱ هزار نفر(درصد تغییرات مثبت ۳ درصد)، افزایش می باشد.

بررسی روند جمعیت روستایی کشور چند نکته را گوشزد می نماید : ۱) سهم استانهای کشور از جمعیت روستایی کشور متفاوت است و از این رو از بعد توسعه روستایی پایدار نگاه برنامه ریزی منطقه ای را طلب می کند . ۲) بخشی از کاهش جمعیت روستایی به دلیل تغییر تقسیمات سیاسی کشور و تغییر روستا به شهر است که توجه به این نکته در تحلیل جمعیتی روستایی کشور نیازمند پایش اطلاعات و خارج نمودن جمعیت تغییر وضعیت داده شده از روستایی به شهری از جمعیت روستایی است تا بتوان به طور واقعی ، تغییر جمعیت روستایی و نرخ رشد آن را تحلیل نمود. ۳) برخی از استانهای کشور با افزایش جمعیت روستایی طی دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ روبرو شده اند که بررسی دلایل افزایش جمعیت نیازمند تحقیق و مطالعه علمی است که آیا مهاجرت معکوس اتفاق افتاده یا به دلایل دیگری مرتبط می شود .

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت چاوش ، انتشار 1تیر 97، کدمطلب: 6264 ، www.chawosh.org