شعار سال: نمایندگان مجلس با بررسی طرح مربوط به شفافیت آرای نمایندگان با یک فوریت آن مخالفت کردند ازاین رو این طرح بایستی به صورت عادی در مجلس بررسی شود. این نوشتار به بررسی جایگاه اصل شفافیت در قانون اساسی ورویکرد مجلس به این موضوع می پردازد.

طرح یک فوریت رأی‌گیری به صورت علنی توسط نمایندگان مجلس ورد قید فوریت:

یک فوریت طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس با امضای 60 نماینده در جلسه علنی روز چهارشنبه 14 شهریور مورد بررسی قرار گرفت که نمایندگان با 59 رأی موافق، 108 رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر در مجلس با آن مخالفت کردند.

قبل از رأی‌گیری درباره فوریت این طرح تعدادی از نمایندگان درخواستی را مطرح کردند مبنی بر اینکه طبق ماده 124 آیین‌نامه، رأی‌گیری به صورت علنی باشد بدان معنا که مشخص شود هر نماینده چه نظری نسبت به این طرح دارد. در این شرایط باید نمایندگان آرای خود را بر روی کاغذ با قید نامشان اعلام کنند. این درخواست به رأی مجلس گذاشته شد که نمایندگان با 57 رأی موافق، 110 رأی مخالفت و هفت رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر در مجلس با آن مخالفت کرد.

متن طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی به شرح زیر است:

تبصره 1- در تمام مواردی که به موجب این قانون رأی‌گیری به عمل می‌آید و مصادیق آن در ماده 121 مشخص گردیده، جهت اطلاع مردم اسامی نمایندگان موافق، مخالفت و ممتنع، منتشر می‌شود. بدین منظور علاوه بر درج اسامی در مشروح مذاکرات، هیأت رئیسه موظف است نسبت به ایجاد سامانه الکترونیکی به طوری که قابلیت دسترسی به آن برای آحاد ملت فراهم باشد اقدام نماید.

تبصره 2- در موارد استثنایی با تقاضای 15 نفر از نمایندگان مجلس و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران، رأی‌گیری به صورت مخفی انجام می‌شود.

ضرورت شفافیت و جلب اعتماد افکارعمومی :

موضوع شفافیت در حوزه‌های مختلف اقتصادی؛ سیاسی … یکی از الزامات اساسی توسعه وپیشرفت کشورها محسوب می‌شود. الزام به شفاف شدن موجب افزایش اعتماد عمومی به اقدامات دستگاه‌ها، کاهش امکان بروز فساد از طریق مسدود شدن راه‌های فساد و افزایش احتمال افشای آن، امکان برخورد سریع و قاطع با متخلفین و از ارکان تحقق حکمرانی خوب است .حلقه مفقوده درزمینه ی مبارزه با فساد، تقویت عنصر «شفافیت» است. یکی از مهم‌ترین مصادیق شفافیت که به واسطه‌ی وظایفی نظیر امور نظارتی و تقنینی تاثیرگذار است، شفافیت مجلس شورای اسلامی است . مجلس به عنوان ناظرو قانونگذار مهم‌ترین نهادی است که می‌تواند در مبارزه با فساد و ناکارآمدی نقش ایفا کند و تحقق این مهم صرفاً از طریق نظارت عمومی بر مجلس و شفافیت آن حاصل خواهد شد.

شفافیت آراء یکی از اصول قانون اساسی است:

اصل 69 قانون اساسی: مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. در شرایط اضطراری، در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس جمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل می‌شود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد.

این اصل از قانون اساسی جلوه ای از احکام مترقی قانون اساسی برای شفافیت در حکومت داری و پیشگیری از مفاسد اقتصادی است. اگر شفافیت در مجلس شورای اسلامی محقق بشود، این نهاد بعنوان قوه‌ی ناظر بر عملکرد سایر قوا و ریل‌گذار حرکت کشور، با تسری این نگاه در قانون، سایر نهادها را نیز وادار به شفافیت خواهد کرد.در واقع لازم است مجلس شفاف شود و کلید حل مشکلات کشور را در شفافیت ببیند. طبیعتا مجلس هم زمانی می‌تواند از سایر ارگان‌ها مطالبه شفافیت کند که شفافیت را از خود شروع کرده باشد. با توجه به اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی علاوه بر دیدارهای عمومی که در دفتر کار خود در مجلس دارند، هر هفته نیز می‌بایست به حوزه انتخابیه خود سفر کرده و با مردم به صورت مستقیم دیدار و گفتگو کنند. ازاینرو با بدنه افکار عمومی بیشتر سرکار دارند از طرفی حق موکلین وعموم است و مردم باید بدانندکه وکلا و نماینده شهرشان به چه کسی رای داده‌اند و نماینده‌ها هم باید بدانند که آرای آن ها در معرض دید و قضاوت مردم قرار می‌گیرد. نکته‌ی دیگری که باید ذکر کرد این است که ساده و عامه فهم بودن شاخص‌های شفافیت در مجلس، توجه به این موضوع را منحصر به فرد می‌کند بی‌تردید اگر در مجلس شورای اسلامی شفافیت آراء حاکم شود، راه برای بسیاری از معاملات_پشت_پرده بسته خواهد شد. با حاکم شدن شفافیت آراء در مجلس، نمایندگان ملزم خواهند شد که در رای‌گیری‌ها حاضر شوند و دقت عمل لازم را داشته باشند. نتیجه چنین شرایطی آن است که نماینده مجبور خواهد شد به گونه‌ای رای دهد که به نفع مردم باشد. بنابراین باتوجه به نکات گفته شده می‌توان به اهمیت شفافیت در مجلس پی‌برد.درواقع، شفافیت با فساد رابطه‌ ای وارونه دارد، به این معنی که هر جا شفافیت بیشتر باشد فساد کمتر است. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشانگر آن است که با ایجاد سازوکار و نیز نظام مند ساختن جریان شفافیت، فساد به میزان قابل‌ توجهی کاهش ‌یافته و مسیر توسعه هموار می‌شود.

رسوب فساد براثر فقدان شفافیت در جامعه، پیامدهای ناگوار و هزینه‌های بسیاری را ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها کاهش اعتماد عمومی، تضعیف سرمایه اجتماعی واختلال درفرآیند توسعه است.ازاین‌رو باید همه دستگاه‌ها و نهادهای نظارتی با تمام وجود برای مقابله با آفت ویرانگر فساد به عرصه آیند تا مجالی برای فاسدان باقی نماند؛ در این میان قوه مقننه به‌عنوان مهمترین وجه مردم‌سالاری می‌توانند با شفاف‌سازی نقش برجسته‌ای ایفا کنند. براین اساس قوانین موضوعه مجلس این تضمین را می‌دهد که فساد پنهان نمی‌ماند درواقع مجلس به‌مثابه چشمان تیزبین جامعه نقش نظارتی و نمایندگان افکار عمومی و عصاره فضایل ملت را دارند؛ به هر میزان که مجلس به رسالت خود توجه بیشتری داشته باشند جامعه سالم‌تر خواهد بود و جایی برای رخ‌نمایی فساد و مفسدان باقی نمی‌ماند.

بنابراین وضع قوانین در پرتو شفافیت موجب ایجاد اعتماد عمومی ؛تقویت مشروعیت و مقبولیت نظام سیاسی بر مطلوبیت و کارآمدی خواهد شد. ازاینرو موضوع شفافیت باید به مطالبه عمومی تبدیل شود؛ مطالبه مردم می‌تواند به اجرایی شدن شفافیت کمک نماید. رد فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان درمجلس به استناد شرایط حساس کشور و یا معذوریت ومصلحت برای افکار عمومی مبهم است.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار 15 شهریور 97، کد مطلب: 83024196، www.irna.ir