شعار سال:  بیش از دو دهه است که مقامات غربی، کشور چین را به ارزش‌گذاری مصنوعی یوان، واحد پول این کشور، متهم می‌کنند و آن را عامل توسعه صادرات می‌دانند. در کشور ما نیز همواره در دهه‌های گذشته با امواج افزایش قیمت ارز مواجه بوده‌ایم و آثار سریع تورمی و جو روانی ناشی از آن به‌شکل مصنوعی گریبان اقتصاد داخلی و بازارها را گرفته است؛ مثلاً به محض این‌که دلار50 درصد گران می‌شود به‌سرعت قیمت کالاهای بنجلی که از ماه‌ها قبل با قیمت پایین‌تر وارد شده و ممکن است به اندازه یک‌سال در انبارها موجود باشد دوبرابر می‌شود؛ این درحالی است که دست‌کم نصف کالاها ازجمله نهاده‌های کشاورزی با ارز دولتی وارد می‌شود و به هر حال عامه مردم فقط عوارض این گرانی ارزی را لمس می‌کنند؛ درحالی‌که معمولاً کاهش ارزش پول ملی تا مدتی باید سبب افزون شدن صادرات و نیز افزایش توریسم شود و هم‌اکنون هم ایران در زمره پنج مقصد ارزان توریستی جهان قرار دارد؛ لیکن تورهای گردشگری با ذکر دلایلی از ناموفق بودن نسبی جذب گردشگران خارجی خبر می‌دهند؛ این در حالی است که سالانه 5/4 میلیون توریسم روس از کشور ترکیه بازدید می‌کنند. از سویی گرانی ارز در حال حاضر تبدیل به قاچاق معکوس شده است.

ایرانیان شیفته کسب و کارهای مرتبط با کشاورزی و دام

بسیاری از محققان، منطقه زاگرس و میان‌رودان را مهد و خاستگاه کشاورزی بشر از 12 هزارسال قبل می‌دانند. قنات‌هایی که کیلومترها در دل کویرهای ایران امتداد یافته نشان از اشتیاق هموطنان ایران باستان به کشاورزی و تعاون دارد که اکنون نیز این میراث در میان ایرانیان موجود است. طبق برآوردهای معتبر مردم ایران در زمینه تمایل به کارآفرینی و ریسک‌پذیری کشاورزی و کسب‌وکارهای مرتبط در رتبه پنجم جهانی قرار دارند که این سرمایه‌ای بزرگ است. بسیاری حتی بدون آن‌که به درآمد نهایی کارشان امید داشته باشند به کشت وکار باغداری می‌پردازند و کار خود را تلاشی مقدس و با برکت می‌دانند؛ حتماً کسانی که برای زیارت عتبات به عراق عزیمت کرده‌اند تفاوت‌های دوسوی مرزها را دیده‌اند برخی از مردم داشتن یک باغچه یا مزرعه را که بتوانند با نوه‌ها در آن تفرج و کشت و کار کنند محل کسب روزی خود می‌دانند. هم‌اکنون کشورمان از حیث حجم استخرهای پرورش ماهی در مرتبه پنجم جهان است و حتی در دل کویر یزد هزاران تن ماهی پرورش داده می‌شود، این علاقه و جاذبه موضوعی است که کم‌تر به آن توجه اصولی شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

فقط پنج درصد انتقال سرمایه کافی است

درباره سرمایه هموطنان دوپاسپورتی یا تک‌پاسپورتی مقیم خارج تاکنون حرف‌های بسیاری گفته شده است، عده‌ای دارایی‌های آن‌ها را حتی بالای 10 هزار میلیارد دلار هم عنوان کرده‌اند؛ اما چیزی که مسلم است سرمایه واقعی آماده و در گردش آن‌ها حدود یک تا یک‌ونیم هزار میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. متأسفانه واقعیت آن است که میزان انتقال سرمایه و پول از ایرانی‌های مقیم خارج به داخل کشور در مقایسه با دیگر کشورهای در حال توسعه، مثل پاکستان چندان مناسب نیست. درآمدها و پس‌اندازهای ایرانیان خارج‌نشین اغلب یا در بانک‌های خارج خاک می‌خورد یا سر از کشورهای چون امارات و دبی درمی‌آورد. اگر فقط پنج‌درصد این سرمایه‌ها به کشور بازگردد در میان‌مدت می‌تواند مشکل بیکاری را در کشور حل کرد. بسیاری از فعالان کسب‌وکار بر این باورند که پولی در ایران برخلاف کشورهای غربی آسان‌تر به‌دست می‌آید، مضاف‌بر آن‌که تغییرات قیمت ملک در خارج ناچیز است و اصولاً در آن‌جا اغلب مالکیت املاک معنایی ندارد و بسیاری از خارج‌رفته‌ها به‌دلیل خرید املاک به مرور زمان با بی‌ارزش شدن پول و ثروتشان مواجه شده‌اند؛ لیکن در کشور ما داستان چیز دیگری است. همچنین گرانی ارز باعث ارزانی شدید خدمات درمانی برای ساکنان خارج‌نشین شده و به‌طوری که یک عمل جراحی در یکی از بیمارستان‌های لوکس خصوصی ایران یک‌سوم هزینه آن عمل در اروپا تمام می‌شود. همچنین ایرانیان مقیم خارج از همه حقوق ایرانیان داخل برخوردارند و اولویت‌های خوبی نیز در سال‌های اخیر به آن‌ها داده شده است، مثل دادن کد بورسی ویژه و حتی برای راغب کردن آن‌ها برای آوردن سرمایه به داخل کشور از عباراتی مثل پهن کردن فرش قرمز و امثالهم توسط مسئولان استفاده شده است.

100 هزار مترمربع زمین مرغوب کشاورزی در ایران فقط40 هزار دلار

پیش از این گفته شد که ایرانیان علاقه خاصی به کسب‌وکارهای مرتبط با کشاورزی، دام و صنایع غذایی دارند و با توجه به افزایش قیمت شدید ارز و تا حدودی افزایش قیمت املاک، بسیاری ایرانیان خارج‌نشین تمایل به خرید ملک و آپارتمان در ایران دارند تا از این طریق ارزش پولی خود را حفظ کنند. طبعاً خرید املاک و خانه‌های شهری در تهران به سرمایه بالاتری نیاز دارد؛ اما بسیاری از مناطق و قطب‌های کشاورزی و دامی کشور هنوز مثل شهرها دچار افزایش قیمت نشده‌اند؛ ضمن این‌که با سرمایه‌های متوسط می‌توان خریدهای مناسبی انجام داد؛ مثلاً هفت تا 10 هکتار باغ یا زمین زراعی نسبتاً مناسب در بسیاری نقاط که بعضاً ممکن است نقش ویلایی را هم داشته باشد هنوز با حدود 300 تا600 میلیون تومان قابل خرید است یا بسیاری از مرغداری‌ها، گلخانه‌ها و حتی کارخانه‌های متوسط با چنین مبالغی معامله می‌شود که می‌تواند جذاب باشد. طبعاً تشویق و بسترسازی برای چنین خریدهایی در بسیاری از نقاط کم‌تر توسعه‌یافته می‌تواند تحرک‌آفرین باشد و بسیاری از واحدهای بهره‌برداری کم فعال را رونق دهد. حتی ممکن است برخی شهرک‌های جدید کشاورزی فقط مختص سرمایه‌گذاران خارجی باشد. ضمن این‌که همان‌طور که ذکر شد تنها چند کشور مثل ایران وجود دارد که مالکیت کامل ملکی وجود دارد، ضمن این‌که بسیاری از بانک‌های خصوصی هستند که به‌دلیل انباشت نقدینگی آمادگی دارند در قبال وثیقه ملکی شهری وام‌های آزاد خوبی پرداخت کنند (با سود بالای 28درصد). محمودحجتی نجف‌آبادی، وزیر جهاد کشاورزی، شخصی مخترع یا مثلاً صاحب تحصیلات فوق دکتری نیست، اما او در دوران 10 ساله وزارتش توانسته رکوردهای جالبی داشته باشد، از سه نوبت خودکفایی گندم تا موارد دیگر. اما یکی از کارهای شاخص دوران صدارت وی مذاکرات پس از برجام بود که بیش از 20 ملاقات بین وزیر ایرانی و مقامات مرتبط خارجی انجام شد و حتی هیئت‌های متعددی با محوریت سرمایه‌گذاری به قطب‌های کشاورزی کشور عزیمت کردند، اما واقعیت این است که در زمینه موضوع مهم تأمین مالی بخش تاکنون سمینار مهمی برگزار نشده است و ظاهراً فقط در زمان تصدی رمضان‌نژاد، رئیس مرکز روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی، همایشی باعنوان تأمین مالی توسط نظام مهندسی کشاورزی تهران برگزار شد؛ لیکن قطعاً تشکیل نشست‌هایی با موضوع جذب سرمایه ایرانیان خارج در کشاورزی بسیار مفید خواهد بود. در رابطه با این موضوع مهم یکی از ابزارهای مهم توجه به جاذبه‌های اقوام و طوایف است، بدین شکل که قومیت‌ها و ساکنان بومی بخش‌های مختلف کشور مثل کردها، لرها و سایرین تلاش کنند تا هم‌ولایتی‌های خود را که مقیم خارج هستند جهت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، باغ و گلخانه و دام نواحی جغرافیایی مربوطه در ایران تشویق کنند که در این راستا برگزاری نشست‌ها و دورهمی‌هایی در داخل یا خارج کشور توسط تشکل‌های قومی و ناحیه‌ای سودمند خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 26 آبان 97، کد مطلب: 57794، www.sabzineh.org