شعار سال: تحلیل این کارشناس اقتصادی را بخوانید:

این هفته، گواهی سپرده‌های ریالی ۲۰درصدی سررسید می‌شود و من نسبت به تبعات تورمی‌‌شون نگرانم. تو این پست می‌خواهم توضیح بدم چرا؟

عرفاً به پول می‌گیم پول، اما مثل اسکیموها که برای برف چند تا اسم دارند، اقتصاددان ها هم برای پول چند تا اسم دارند: پایه‌پولی، پول، شبه‌پول، نقدینگی. علتش اینه که آثار اقتصادی هر کدوم از اینها متفاوته.

پول مجموع اسکناس‌های تو جیب، و موجودی سپرده‌های جاریه.

شبه‌پول مجموع موجودی سپرده‌های مدت‌داره.

نقدینگی به مجموع «پول و «شبه‌پول می گن.

به این ترتیب پول بیشتر تو اقتصاد می‌گرده، در حالیکه شبه‌پول تو بانک خوابیده. به همین دلیل رشد پول اثر تورمی فوری داره، در حالیکه اثر تورمی رشد شبه‌پول با تاخیر - گاهی چند سال - بروز می‌کنه. نتیجه اینکه اگه کسی به شما گفت قراره یهو پول دو برابر بشه، نگران تورم بشید.

از شنبه ۲۸ بهمن ۹۶، تا پنجشنبه ۱۰ اسفند ۹۶، یعنی دقیقا دو هفته کاری، بانک‌ مرکزی به بانک ها اجازه داد گواهی سپرده ریالی با سود ۲۰درصدی بفروشند، این در حالی بود که پنج ماه پیشتر، نرخ سود سپرده بانکی رو کاهش داده بود.با این کار، بانک مرکزی قصد داشت پول مردم رو جمع کنه تا جلوی افزایش نرخ ارز رو بگیره. اون زمان دلار شده بود ۴۷۰۰ تومن، در حالیکه پنج ماه قبلتر زیر ۴۰۰۰ تومن بود. می‌بینیم که اون سیاست جلوی رشد نرخ ارز رو نگرفت، اما سررسید شدن اون گواهی‌ها در هفته‌های آینده چه تبعاتی خواهد داشت؟

در انتهای هفته اول فروش گواهی سپرده، رییس کل وقت بانک مرکزی اعلام کرد ۱۰۰ هزار میلیارد گواهی سپرده فروخته شده، اما بانک مرکزی هیچگاه کل میزان فروش گواهی سپرده رو اعلام نکرد. هنوز هم مطمئن نیستیم واقعا چقدر گواهی سپرده ۲۰درصدی فروخته شده. تخمین می‌زنیم حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده. این یعنی در دو هفته آینده، ۲۴۰ هزار میلیارد تومان گواهی سپرده و سودش سررسید می‌شه. گواهی سپرده، مثل حساب مدت‌داره. یعنی شبه‌پول به حساب میاد و آثار تورمی فوری نداره. اما وقتی سررسید می‌شه، تبدیل به پول می‌شه. اگه این پول مجددا وارد حساب‌های مدت‌دار نشه، تورم‌زایی‌ش بروز می‌کنه.

شدت تبعات تورمی سررسید گواهی‌های سپرده به چند عامل بستگی داره:

۱- نسبت‌شون به کل میزان پول کنونی. نقدینگی کنونی ۱۸۰۰ هزار میلیارد تومان هست که ۲۵۰ هزار میلیارد تومان از اون پوله و بقیه شبه‌پول.

یعنی در طول دو هفته آینده، پول از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان به ۴۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کنه، مگر اینکه گواهی‌های سررسید شده مجددا تبدیل به شبه‌پول بشن. اگه شبه‌پول نشن، خیلی خیلی خطرناکه!

۲- سهم حقوقی‌ها از مالکیت گواهی‌های سپرده.

بخشی از گواهی‌های سپرده رو شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه‌ها و غیره خریدند، و احتمالا پول سررسید شده رو مجددا سرمایه‌گذاری می‌کنند. بانک‌مرکزی به بانک ها اجازه داده گواهی‌های سپرده رو با سود ۱۸درصد تمدید کنند. اگه حقوقی‌ها با ۱۸درصد تمدید کنند، بازار تکون نمی‌خوره. اما همین هفته پیش سود بازار بدهی و اوراق خزانه (اخزا) ۲۱ تا ۲۲درصد بود. پس احتمالا بجای تمدید گواهی سپرده، اخزا می‌خرند. این یعنی هرکس الان اخزا داره، در هفته‌های آینده سود خوبی می‌کنه.

اما ممکنه حقوقی‌ها بخواهند بخشی از پول رو هم در طلا، ارز، ملک، یا سهام سرمایه‌گذاری کنند. اگه سهم حقوقی‌ها از ۲۴۰ هزار میلیارد تومان زیاد باشه، چنین سرمایه‌گذاری باعث رشد محسوس قیمت طلا، ارز، ملک و سهام می‌شه.

۳- سهم مردم عادی از مالکیت گواهی‌های سپرده.

کسانی که سال پیش گواهی سپرده خریدند و ۲۰درصد سود کردند، نسبت به کسانی که سکه طلا خریدند و ۲۳۰درصد سود کردند، خیلی ضرر کردند. آیا حالا با سود ۱۸درصد تمدید می‌کنند؟ نمی‌دونیم.

در دو سال گذشته، نقدینگی با سرعت ۲۲درصد در سال رشد کرده و احتمالا سال آینده هم دست کم ۲۲درصد رشد می‌کنه. در این صورت سود ۱۸درصدی به صرفه نیست.

سهم مردم عادی از مالکیت گواهی‌ها، و احساس‌شون نسبت به سپرده‌گذاری بانکی، روی نحوه حرکت این پول در هفته‌های آینده خیلی اثر می‌گذاره.

بانک مرکزی چکار می‌تونه بکنه؟

تا اینجا تنها تدبیرش تمدید با نرخ ۱۸درصد بوده.

ممکنه در هفته‌های آینده، بانک‌مرکزی عرضه ارز رو افزایش بده. دو سه هفته پیش هم که دلار و سکه قدری کشید بالا، بانک‌مرکزی اینقدر ارز فروخت تا دلار برگرده زیر ۱۲ هزار تومن.

منتها ۲۴۰ هزار میلیارد تومان خیلی پوله. معادل ۲۰ میلیارد دلاره! حتی اگه فقط ۱۰درصد این پول بشه تقاضای ارزی، و بانک‌مرکزی بخواهد اینقدر ارز تزریق کنه که دلار زیر ۱۲ هزار تومن بمونه، باز مثل تابستون ذخیره ارزی ته می‌کشه و بازار بحرانی می‌شه. امیدوارم بانک‌مرکزی در اسفند ماه از ذخایر ارزی‌‌مون صیانت کنه، حتی اگه به قیمت افزایش نرخ ارز تموم بشه.

من حدس می‌زنم در نهایت بانک‌مرکزی سود ۱۸درصد رو اینقدر افزایش بده تا همه این ۲۴۰ هزار میلیارد تومان رو باز تو بانکها قفل کنه. البته این کار فقط مشکل رو یک سال دیگه عقب می‌اندازه.

خلاصه:

۱- امروز کل پول موجود در اقتصاد حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان هست.

۲- در دو هفته آینده ۲۴۰ هزار میلیارد تومان شبه‌پول تبدیل به پول می‌شه، و در نتیجه موجودی پول رو تقریبا دو برابر می‌کنه.

۳- دو برابر شدن پول، برای تورم، ارز و طلا، مسکن، و کلا همه بازارها خطر بالقوه‌ای‌ست.

۴- لزوما این خطر بالقوه، به تمامی بالفعل نمی‌شه چون:

- اولا با سود ۱۸درصدی، بانک‌مرکزی بخشی از این پول رو مجدداً شبه‌پول خواهد کرد.

- ثانیا حقوقی‌ها بخشی از این پول رو به سمت بازار بدهی و اخزا می‌برند، تا جایی که سود اخزا برسه به ۱۸درصد.

- ثالثا مردمی که بجای طلا گواهی سپرده خریده بودند خیلی ضرر کردند و ممکنه دیگه به سپرده مدت‌دار اعتماد نکنند. یعنی پول‌شون رو باز شبه‌پول نکنند. اما از طرف دیگه، ممکنه سهم مردم از مالکیت گواهی سپرده کم باشه.

۵- امیدوارم بانک‌مرکزی ذخایر ارزی رو خرج مقابله با این سیل ۲۴۰ هزار میلیارد تومانی نکنه

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت دنیای بانک، تاریخ 26 بهمن 97، کد مطلب: 1947698: www.donyayebank.ir