شعار سال :با نزدیک شدن به ایام نوروز و آغاز تعطیلات، بازار طبیعت‌گردی‌ها داغ‌تر از هر زمان دیگری می‌شود. بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند پس از یک‌سال کار و فعالیت در شهرهای بزرگ و پرجمعیت، چند روزی را میهمان طبیعت باشند؛ اما گردشگری‌های غیرمسئولانه گاهی هزینه‌های سنگینی روی دوش طبیعت می‌گذارد. یک استاد جهانگردی در ادامه به نکات ساده برای کاهش خسارت به طبیعت در روزهای تعطیل اشاره کرده است.

راحله اسدی‌نیا،  استاد مدیریت جهانگردی، با اشاره این‌که سفرهای گروهی، آموزش‌های محیط‌زیستی به‌همراه دارد، اظهار کرد: در گروه‌های طبیعت‌گردی سرگروه‌هایی هستند که آموزش دیده‌اند و می‌توانند آن‌ها را به طبیعت‌گردان آموزش دهند هنگامی‌که سفرهای طبیعت‌گردی به‌صورت گروهی انجام می‌شود طبیعت از زباله به‌دور می‌ماند؛ چراکه افراد وقتی در گروه قرار می‌گیرند به‌صورت ناخودآگاه اقدامات حفاظت از محیط‌زیست را از یکدیگر تقلید می‌کنند و بدین ترتیب از آلودگی رودخانه‌ها، آبشارها و آسیب‌‌رساندن به پوشش گیاهی و جانوری منطقه جلوگیری می‌کنند. وی با تأکید بر این‌که تورهای طبیعت‌گردی می‌توانند سفرهای نوروزی را به‌سمت برنامه‌های آموزشی حفاظت از محیط‌زیست ببرند، تصریح کرد: بهتر است که تورهای طبیعت‌گردی در کنار تفریح، زمانی را برای جمع‌آوری زباله‌ها از جنگل یا از کنار سواحل و آشنا کردن کودکان با مفاهیم حفاظت از محیط‌زیست اختصاص دهند. خیلی اوقات هنگامی‌که خانواده‌ها به‌صورت تکی یا خانوادگی سفر می‌کنند ممکن است در جمع خود اقداماتی انجام دهند که به طبیعت آسیب بزنند. این استاد مدیریت جهانگردی ادامه داد: متأسفانه در جامعه ما گاهی اوقات مقابله با مسائل اجتماعی و فرهنگی وجود دارد و برخی افراد این‌گونه بیان می‌کنند که نهادهای جامعه به ما خدماتی ارائه نمی‌دهند، پس ما هم به محیط‌زیست آسیب می‌زنیم؛ بنابراین سفرهای تکی یا خانوادگی به‌مراتب آسیب‌های بیش‌تری برای محیط‌زیست درپی دارند. اسدی‌نیا با انتقاد از برخی تورهای طبیعت‌گردی گفت: متأسفانه برخی گروه‌هایی که اقدام به برگزاری تورهای طبیعت‌گردی می‌کنند، صرفاً اهداف درآمدزایی و اقتصادی دارند و هیچ‌گونه برنامه‌های آموزشی برای برگزاری این تورها در نظر ندارند.

تورهای طبیعت‌گردی به طبیعت‌گردان آگاهی دهند

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که در بسیاری از سفرهای خانوادگی یا انفرادی روی ابنیه تاریخی یادگاری نوشته می‌شود، اظهار کرد: متأسفانه این عادت اشتباه رفتاری به طبیعت‌گردی نیز انتقال پیدا کرده است. تورهای طبیعت‌گردی در کنار درآمدزایی می‌توانند به طبیعت‌گردان در این زمینه‌ها آگاهی دهند. وی در ادامه با اشاره به فرهنگ خرید سوغاتی در کشور اظهار کرد: بهتر است سوغاتی‌هایی که در سفرها خریده می‌شود صنایع دستی و برگرفته از طبیعت و فرهنگ جامعه باشند. همچنین در سفرهای گروهی به افراد آموزش داده شود که کیسه‌های پارچه‌ای را جایگزین کیسه‌های پلاستیکی کنند و از ظروف یک‌بار مصرف استفاده نکنند. این استاد مدیریت جهانگردی با بیان این‌که تفکیک زباله‌ها از یکدیگر ازجمله مواردی است که باید در طبیعت‌گردی به آن توجه کنیم، تصریح کرد: برخی آژانس‌های مسافرتی که دغدغه محیط‌زیست دارند در برنامه سفر خود گیاهخواری را نیز می‌گنجانند و سعی می‌کنند که حداقل یک‌روز از سفر را گیاهخواری کنند.

آسیب کم‌تر به طبیعت از مزایای سفرهای گروهی

اسدی‌نیا افزود: از دیگر مزایای سفرهای گروهی این است که به‌جای استفاده از چندین خودرو از یک خودرو استفاده می‌شود و در نتیجه آسیب کم‌تری به طبیعت می‌رسد. وی در ادامه با اشاره به این‌که آفرود سواری در مناطق کویری و جنگلی کشورهای مختلف دنیا انجام می‌شود، گفت: البته این کار مشروط به شرایط خاصی است. پوشش گیاهی و جانوری منطقه نباید بر اثر آفرودسواری آسیب‌ ببیند. همچنین مسیری که برای این کار انتخاب می‌شود شناخته شده و رانندگان آفرود آموزش دیده باشند که همه این‌ها نیازمند آموزش‌های قبل از سفر است. این مدیر آژانس گردشگری با بیان این‌که متأسفانه مهم‌ترین ضعف گردشگری سبز و پایدار در کشور ما مسأله آموزش و فرهنگ‌سازی قبل از سفر است، تصریح کرد: اگر می‌خواهیم یک اکوتوریسم مثبت داشته باشیم و آثار منفی گردشگری طبیعی را کاهش دهیم باید بدانیم که گردشگری طبیعی با چه هدفی انجام می‌شود. اگر هدف فقط تفریح و به اصطلاح عامه مردم «جوج‌زدن» باشد آسیب زیادی به طبیعت وارد می‌شود.

 

از تجارب کشورهای خارجی در زمینه اقامتگاه‌های بوم‌گردی استفاده کنیم

این استاد مدیریت جهانگردی ادامه داد: آگاهی از فضای محیطی که به آن وارد می‌شویم، اعم از این‌که آن منطقه متعلق به چه دوره‌ای است و پوشش گیاهی و جانوری چقدر آسیب‌پذیر هستند ضروری است؛ همچنین یادگیری اصول حفاظت از طبیعت و احترام به فرهنگ منطقه از دیگر مواردی است که گردشگران باید به آن توجه کنند. اسدی‌نیا در پایان گفت: برای افزایش طبیعت‌گردی‌های مسئولانه باید از تجارب کشورهای خارجی در زمینه اقامتگاه‌های بوم‌گردی استفاده کنیم.

چگونه بدون آسیب‌زدن به محیط‌زیست به طبیعت‌گردی برویم؟

 راه‌های ساده زیادی وجود دارند که علاوه‌بر سفر کردن در دل طبیعت، به آن آسیبی هم نزنید. در ادامه برایتان چند مثال آورده‌ایم تا بتوانید شیوه‌هایی سازگارتر با محیط‌زیست را در سفرهایتان به‌کار بگیرید.

روش‌های حمل‌ونقل مناسب را انتخاب کنید

احتمالاً شما هم عبارت «رد پای کربن» (Carbon Footprint) را شنیده‌اید. اگر این‌طور نیست باید بدانید که این عبارت درباره روشی برای اندازه‌گیری میزان آسیب‌زننده بودن رفتار شما در محیط‌‌زیست است. هرچه میزان ردی که برجا می‌گذارید کم‌تر باشد، دنیا وضع بهتری خواهد داشت. سفر هوایی یکی از بدترین روش‌های جابه‌جایی از نظر ردپای کربن است؛ اما همیشه آنقدرها هم ساده نیست که به‌سادگی به سفر با هواپیما نه بگوییم. برخی اوقات باید برای رسیدن به مقصد مورد نظرتان با آن‌ها سفر کنید و در این صورت کار زیادی برای تغییر مسیر سفرتان نمی‌توانید انجام دهید. اگر به تنهایی سفر می‌کنید، سفر هوایی اغلب ساده‌تر از رانندگی تنهایی خواهد بود. البته برای مقاصد محلی‌تر و برای سفرهایی که حداقل یک نفر به همراهتان می‌آید، می‌توانید تصمیمی سبز گرفته و برای رسیدن به مقصد بکرتان در دل طبیعت کم‌ترین آسیب را به محیط‌زیست بزنید. گفته می‌شود که سفر با اتوبوس کم‌ترین آسیب را به طبیعت‌زده و قطار از آن‌ها هم مؤثرتر است و سیاره را سالم نگه می‌دارند. اگر باید رانندگی کنید، حتماً سراغ ماشین‌های هیبریدی یا کوچک‌تر رفته و آلودگی کم‌تری وارد طبیعت کنید.

بار کم‌تری ببرید

اگر به دل طبیعت می‌روید، حتماً می‌دانید که جایی برای لباس‌های شیک و لباس خواب‌های گران نیست! می‌توانید تمام نیازهایتان را داخل یک کوله‌پشتی جمع کنید و به‌راحتی برای یک سفر اکتشافی کمپی یا کوهپیمایی آماده شوید. حتی اگر به یک تعطیلات معمولی هم می‌روید، می‌توانید با بسته‌بندی وسایل کم‌تر سهم خود را در سبکی وزنی هواپیما، اتوبوس یا قطار بازی کنید. هرچه وزن باری که سوار این وسایل نقلیه می‌شوند بیش‌تر باشد، سوخت بیش‌تری برای حرکتش مصرف خواهد شد و در نتیجه آلودگی در محیط‌زیست افزایش می‌یابد. با این حساب لطفاً چیزهایی را که واقعاً نیاز ندارید در خانه رها کنید.

در مناطق سازگار با محیط‌زیست اقامت کنید

همزمان که مردم بیش‌تر و بیش‌تری برای زمین نگران می‌شوند و سعی در مراقبت از آن می‌کنند، تعداد هتل‌هایی که اقامتگاه سازگار با محیط‌زیست به گردشگران پیشنهاد می‌کنند، افزایش می‌یابد. می‌توانید در اطلاعاتی که به‌صورت آنلاین درباره این هتل‌ها می‌خوانید دنبال ارگان‌هایی باشید که هتل‌ها را براساس کم‌ترین آسیبی که به محیط می‌زنند رتبه‌بندی کرده و از مصالح به کار رفته در ساختمان تا سیاست‌های شست‌وشو را بررسی می‌کنند. برخی اقامتگاه‌ها بسیار محتاط بوده و به تمام چیزهایی که استفاده می‌کنند دقت دارند و کم‌ترین تأثیر سوء را روی طبیعت می‌گذارند. قطعاً می‌توانید باز هم پیشروی کرده و حتی در کابین‌های چوبی اجاره‌ای که با طبیعت کاملاً سازگار هستند اقامت داشته باشید. معمولاً این کلبه‌ها در دل طبیعت بکر بوده و آن چیزی را که نیاز دارید در اختیارتان می‌گذارند طبیعت محض. با این حساب برای رسیدن به آن نیاز به حمل‌ونقل زیادی هم نخواهید داشت. ساخت این کلبه‌ها به اندازه خانه‌های سنتی انرژی و مصالح لازم ندارد. برای آن‌که از سازگاری هرچه بیش‌تر اقامتگاه خود مطمئن شوید، باید همه چیز را دست خود گرفته و هر چیز سازگار با طبیعتی که می‌توانید را به آن اضافه کنید. از پنل‌های خورشیدی گرفته تا سایر وسایل کم مصرف می‌توانند به محیط‌زیست کمک قابل توجهی کنند. یکی دیگر از راه‌های حفاظت از جاهایی که دوستشان دارید، حمایت اقتصادی آن‌ها خواهد بود. زمانی‌که به یک‌جای طبیعی جدید سفر می‌کنید، حتماً تلاش کنید آن را به‌روش مردمی که در آن زندگی می‌کنند تجربه کنید. این به معنی استفاده از همان مغازه‌ها، غذا خوردن در رستوران‌های محلی و تجربه هنر و فرهنگ جامعه آن‌ مکان خواهد بود. برای رستوران‌ها و مراکز تفریحی زنجیره‌ای کاری ندارد که وارد یک منطقه شده و آن را از فرهنگش خالی کرده یا حتی مناطق طبیعی را با ساخت‌و‌ساز ویران کنند. حمایت از کسب و کارهای محلی سودهای زیادی دارد که یکی از آن‌ها حمایت از محیط در برابر توسعه ناخواسته است.

آب را آلوده نکنیم

اگر بدانید آلوده کردن آب‌های جاری و راکد در طبیعت چه آسیبی به کل اکوسیستم منطقه خواهد زد هرگز ظرف‌هایتان را با مواد شوینده صنعتی در آب رودخانه نمی‌شستید. با شستن ظرف در رودخانه علاوه‌بر خطراتی که با این کار به محیط‌زیست وارد می‌کنید، ممکن است خودتان هم بیمار شوید. آب رودخانه به‌دلیل این‌که تصفیه‌شده نیست حاوی باکتری‌های خاصی است که برای انسان مضر هستند، در نتیجه ابداً برای شستن ظروف مناسب نیست. کافی است ظروف غذای خود را در سبدی با خود به مناطق شهری بیاورید و بشویید. وسواس شستن ظرف بعد از غذا بسیار کم‌اهمیت‌تر از موجودات زنده‌ای است که در آب‌ها هستند و هرکدام در چرخه طبیعت نقش مهمی دارند.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه ،تاریخ انتشار:25 اسفند 1397،کدخبر:64084،www.sabzineh.org