سفر به شهر طلای سرخ در ایام نوروز + تصاویر

قائن یا قاین یکی از شهرهای استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان قائنات در ایران است، قائن به خاطر زعفران مرغوبش شهرت دارد.

شعار سال : قائن یا قاین یکی از شهرهای استان خراسان جنوبی و مرکز شهرستان قائنات در ایران است، قائن به خاطر زعفران مرغوبش شهرت دارد.

بر اساس آخرین یافته‌های باستان‌شناسی سابقه سکونت در شهر قائن به دوران پارینه سنگی میانی (حدود ۳۰ هزار سال قبل) می‌رسد.

بر اثر حفاری‌های باستان‌شناسی در غار خونیک در جنوب این شهر، تعدادی دست‌افزار‌های سنگی مربوط به دوران پارینه سنگی میانی در این غار به دست آمد که از لحاظ مطالعات باستان‌شناسی و انسان‌شناسی بسیار حائز اهمیت است.

سفر به شهر طلای سرخ در ایام نوروز + تصاویر

همچنین وجود تعداد زیادی تپه‌های باستانی در اطراف شهر قائن که بر اساس مشاهدات اولیه از دوران پیش از تاریخ دارای آثار و نشانه‌هایی است که قدمت طولانی سکونت در این منطقه از کشور ایران را اثبات کرده است.

نقل است شهر قائن را لهراسب پدر گشتاسب ساخته است. مارکوپولو در سفرنامه خود از این ناحیه به نام «تونوکاین» نام برده است که این نام از نام دو شهر بزرگ ایالت قهستان که تون (فردوس امروزی) و قائن باشند، گرفته شده است. همچنین ناصرخسرو قبادیانی از این شهر دیدن کرده و از استحکامات شهر و مسجد جامع آن یاد کرده است.

ایالت قهستان، همزمان با ورود اعراب به ایران، پناهگاه زرتشتیانی بود که به آن پناه آورده بودند. حمدالله مستوفی، در قرن هشتم هجری از مرکزیت قائن نسبت به آبادی‌های دیگر قهستان، و همچنین از فراوانی زعفران و میوه آن گزارش داده است. یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی قائن، مسجد جامع آن است که از بنا‌های قرن هشتم هجری است.

آرامگاه بوذرجمهر قائنات
بزرگمهر قائنی (بوذر جمهر قاینی) سیاستمدار، ادیب و عارف و شاعر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری قمری است که در دربار سلطان مسعود غزنوی خدمت می‌کرد. وی به زبان فارسی و عربی سخن می‌گفت و از وی اشعار و قصیده‌هایی به جای مانده که قصیده بهاریه او شهرت خاصی دارد.

بوذر جمهر بعد از مرگ سلطان محمود تا زمان فروپاشی حکومت غزنویان در دربار سلطان مسعود غزنوی به سر برد و در اواخر حکومت غزنویان به قاین آمد و پس از مدتی در گذشت. مقبره حکیم بوذر جمهر در فاصله چهار کیلومتری جنوب غربی شهر قائنات و در دامنه کوهی موسوم به کوه ابوذر (بزرگمهر) قرار دارد. بنای مقبره از بنا‌های قرن ششم و هفتم هجری و به فرم چلیپایی و با معماریی بسیار زیبا ساخته شده است.

مصالح اصلی در ساخت بنا سنگ گچ و آجر است. درخت بنه ۷۰۰ ساله‌ای نیز در کنار این مقبره وجود دارد که به زیبایی اثر افزوده است.
مسجد جامع قائنات

این مسجد بنایی است بسیار قدیمی و در نهایت شکوه و جلال که علاوه بر روحانیت معنوی دارای ظاهری دلچسب و فرح‌انگیز است. امروز با گذشت ۱۱۰۰ سال همچنان این بنا بلندترین عمارت قاین است.

در مورد بنای اولیه آن اختلاف نظر وجود دارد. استقرار یکی از پایه‌های مسجد بر روی آتشکده ساسانیان گویای تاریخ کهن آن است. از کتیبه‌های متعدد مسجد جامع می‌توان نتیجه گرفت که این بنا بار‌ها بر اثر زلزله صدمه کلی دیده و مرمت شده است.

در یکی از کتیبه‌های ایوان بسال ۷۹۶ هجری قمری نوشته شده: این بنا به فرمان جمشید قارن از خاندان معروف قارن که در دوره امیر تیمور جهانگشا حاکم قاین و مدتی حاکم ساری و دامغان بود تعمیر و مرمت شد.

موزه مردم شناسی قائنات
موزه مردم‌شناسی قاین در طبقه همکف خانه تاریخی سلطانی که از بنا‌های تاریخی شهر قاین است، طراحی شده و در اردیبهشت ماه ۱۳۸۴ افتتاح شد.

این منزل قدیمی، متعلق به خانواده سلطانی از ملاکین و بزرگان قاین بوده است. اصل بنا متعلق به دوره زندیه بوده و در دوره قاجار دوره پهلوی نیز تغییراتی در آن به‌وجود آمده و فضا‌هایی به آن اضافه شده است.

این موزه در بخش‌های مختلفی، چون مراسم شب یلدا (کف‌زنی)، دستاسی، جاجیم‌بافی، کاشت، داشت و برداشت زعفران، ریسندگی، حلاجی و جلک‌ریسی، مراسم سنتی کشاورزی، تلم‌زنی (تهیه مواد لبنی) و مراسم سنتی عروسی همراه ساز و دهل و رقص محلی (اجرای موسیقی مقامی قاینات و خراسان جنوبی) با استفاده از مانکن با پوشش محلی که بیانگر آداب‌ورسوم کهن منطقه می‌باشد طراحی شده است.

موزه آب قائنات
موزه آب شهرستان قاین در آبان ماه سال ۱۳۸۶ افتتاح شد. این آب‌انبار در انتهای کوچه سنگی که بازار قدیم در آن واقع بوده است قرار دارد و به همین دلیل به آب‌انبار بازار معروف است، که از قنات (کهناب) آبگیری می‌شد.

بنای آب‌انبار دارای کلیه قسمت‌ها و مشخصات اصلی آب‌انبار‌ها است و راه‌پله‌ای است که به پاشیر منتهی می‌شود. با توجه به پوشش آب‌انبار و شواهد تاریخی موجود بنای آب‌انبار مربوط به دوره تیموری بوده است.

این موزه که تنها موزه آب استان است شامل نمایش شاهراه‌های آبی مرتبط به دوره‌های تاریخی و مجموعه‌ای از تصاویر مرتبط به تاسیسات آبی (سدها، آب‌انبارها، قنوات)، وقف‌نامه‌ها و... است.

غار جوجه قائنات
این غار در ۲۵ کیلومتری شرق قائن و ۵ کیلومتری جنوب غرب روستای خونیک علیا قرار دارد. غار جوجه یکی از شگفت‌انگیزترین غار‌های طبیعی قائن است که از لحاظ باستان‌شناسی اهمیت دارد. این غار بر خلاف اسم آن از بزرگ‌ترین غار‌های شناسایی شده در استان خراسان جنوبی است که انتهای آن بر اثر زلزله یا فرسایش سنگ‌ها به مرور بسته شده است.

دهانه این غار در ارتفاع تقریبی ۸۰ متر از کف دره رو به شرق قرار دارد. ابعاد دهانه غار ۲×۴ متر است و ارتفاع داخل غار به ۴۰ متر نیز می‌رسد. داخل غار متشکل از یک تالار اصلی است و تشکیلات زیبای بلوری و گل کلمی بر سطح دیواره‌ها و سطح کف مشاهده می‌شود.

همچنین در قسمت‌هایی از غار تشکیلات زیبای استالاکتیت و استالاگمیتی دیده می‌شود. در داخل غار می‌توان آثار پراکنده سفال را مشاهده کرد.

در ابتدای غار حوضی ساخته شده از مصالح سنگ و ساروج وجود دارد. نرسیده به غار جوجه از مسیر رودخانه، در سمت چپ یک کوه سنگی دهانه‌ای به نام کال زاغو دیده می‌شود که دارای ۳/۵ متر عرض و ۳ متر ارتفاع است. برای پیمایش این غار نیاز به تجهیزات سنگ‌نوردی می‌باشد. این غار نیز به وسیله زلزله مسدود شده و تنها ۶۰۰ متر از مسیر قابل پیمایش است.

کویر همت آباد قائنات
ریگ همت آباد (به ریگ آهنگران و پترگان هم شناخته می‌شود) در محدوده جغرافیایی ۶۰ درجه و ۳۴ دقیقه شرقی و ۳۳ درجه و ۳۵ دقیقه شمالی تا ۳۳ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی در استان خراسان جنوبی در نزدیکی مرز افغانستان و دق پترگان قرار دارد.

امامزاده زید النار آفریز قائنات
زیدابن موسی فرزند امام موسی کاظم (ع) است که بنای مقبره وی ملقب به امامزاده زیدالنار در روستای آفریز در ۶۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان قاین واقع شده است.

چنار زول قائنات
این درخت به لحاظ شکل ظاهری دارای تنه بسیار قطوری می‌باشد که بدلیل درون گسیختگی، داخل آن تهی شده است. وسعت فضای ایجاد شده به اندازه‌ای است که براحتی یک نفر در آن جای می‌گیرد. بیرون زدگی ریشه‌ها و سوراخ‌های پنجره مانند در تنه، زیبایی درخت را دوچندان نموده اند.