شعار سال :روز گذشته، خبری مبنی بر اینکه استودیو حالا خورشید و خاله شادونه تبدیل به مزرعه استخراج ارز‌های دیجیتالی شده و در آن بیت کوین استخراج می‌شود، منتشر شد. از آنجا که هزینه برق صنعتی و کشاورزی در ایران بسیار پایین است، گفته می‌شود بسیاری از جمله چینی‌ها به سوله‌های کشاورزی و صنعتی جهت ایجاد مزرعه‌های استخراج ارز‌های دیجیتالی هجوم آورده اند. در این میان علاوه بر اینکه خرید و فروش بیت کوین و ارز‌های دیجیتالی در ایران ممنوع است، هنوز قانون شفافی در مورد صنعت ماینینگ (استخراج) در ایران وجود ندارد!

چند وقتی است که دوباره موضوع ارز‌های دیجیتالی و بیت کوین به سوژه برخی رسانه‌ها و فعالان اقتصادی تبدیل شده است. این بار به جای خود ارز‌های دیجیتالی و بیت کوین و مطرح شدن این پرسش که آیا این ارز‌ها قابل اعتماد هستند یا خیر، موضوع "مزرعه استخراج ارز‌های دیجیتالی" یا به اصطلاح انگلیسی فارم ماینینگ و معایب آن برای اقتصاد کشور مطرح شده است. شاید هنوز هم برای بسیاری این پرسش مطرح باشد که اصلاً ارز دیجیتالی یا بیت کوین چیست و یا این پرسش مطرح باشد که مزرعه استخراج ارز‌های دیجیتالی چیست؟

قبل از آن که به این پرسش‌ها پاسخ داده شود، باید گفت دلیل مطرح شدن و پیگیری سوژه حاضر این است که روز گذشته عکسی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد گویا استودیو حالا خورشید و خاله شادونه، به محلی برای استخراج ارز دیجیتال و بیت کوین تبدیل شده است. همچنین علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی تهران به تازگی در شبکه اجتماعی توئیتر مطلبی را در مذمت و تهدیدات مزارع استخراج ارز‌های دیجیتالی برای اقتصاد کشور منتشر کرده است.
فارغ از اینکه خبر منتشره در مورد استودیو حالا خورشید و خاله شادونه چقدر صحت دارد؛ پیگیری دوباره موضوع ارز‌های دیجیتالی و پاسخ به این پرسش‌ها که مزرعه استخراج ارز دیجیتالی چیست؛ چه کاری انجام می‌دهد؛ چه معایب و مزایایی برای اقتصاد کشور دارد؛ هزینه‌های راه اندازی یک مزرعه استخراج ارز دیجیتالی چقدر است و آیا پشت قضیه راه اندازی این مزرعه استخراج ارز‌های دیجیتالی چینی‌ها حضور دارند یا خیر، می‌تواند مهم باشد.

ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال به عنوان یک واحد پولی یا واسطه تبادل (جدا از واسطه‌های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه) است که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شود و مبنای آن صفر و یک است. این ارز که بر پایه اینترنت تعریف می‌شود، دارای ویژگی‌های مشابه با پول فیزیکی است، اما تراکنش‌های انتقال سرمایه را به صورت آنی و بدون مرز بین افراد انجام می‌دهد.

ارز‌های دیجیتال به منظور امنیت و ناشناس بودن ساخته شده اند. تقلب در تراکنش‌های ارز‌های دیجیتال جایگاهی ندارد. کسی مالک آن‌ها نیست و کسی نمی‌تواند آن‌ها را متوقف یا هک کند. آن‌ها غیرمتمرکز هستند و واسطه‌ها را حذف می‌کنند.

ارز‌های مجازی و رمزارز‌ها هر دو از نمونه‌های ارز‌های دیجیتالی می‌باشند. با توجه به اینکه تعداد ارز‌های دیجیتالی زیاد است، اما بیت کوین، اتریوم، ریپل و لایت کوین از جمله ارز‌های دیجیتالی مشهور هستند.

مزرعه استخراج ارز دیجیتال چیست؟

همان گونه که اشاره شد، در اصطلاح انگلیسی به مزرعه استخراج، فارم ماینینگ می‌گویند. ماینینگ یا استخراج ارز دیجیتالی یکی از بهترین راه‌ها برای کسب درآمد از طریق ارز‌های دیجیتالی است. فارم ماینینگ یا مزرعه استخراج فضا یا سوله‌ای است که به دستگاه‌های استخراج  ارز دیجیتال (اسیک ماینر)  اختصاص یافته است. یک فارم ماینینگ یا مزرعه استخراج می‌تواند از تعدادی محدود تا چند هزار اسیک ماینر و منبع تغذیه همراهشان که در ساختاری قفسه مانند مرتب شده اند تشکیل شود.
آیا راه اندازی یک مزرعه استخراج ارز دیجیتال در ایران قانونی است؟

بانک مرکزی ایران در نهم دی ماه ۱۳۹۶، طی اطلاعیه‌ای به کارگیری ابزار بیت کوین و سایر ارز‌های مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور را ممنوع اعلام کرد. طبق این اطلاعیه هرگونه استفاده و خرید و فروش بیت کوین و سایر ارز‌های دیجیتال در بانک ها، مؤسسات مالی و صرافی‌های دارای مجوز بانک مرکزی رسما ممنوع اعلام شد. در ۲۷ آذر ماه ۱۳۹۷ سرهنگ حسین رمضانی معاون امور بین الملل و حقوقی پلیس فتا در زمینه ارز‌های رمزنگاری شده و ممنوعیت هرگونه معامله ارز‌های دیجیتال در کشور گفت: صرفا معامله و فعالیت از طریق بیت کوین در کشور ممنوع نیست و انواع ارز‌های دیجیتال و در کل مجموعه پول‌های رمزینه شامل ممنوعیت می‌شود.

در مورد استخراج ارز دیجیتال نیز ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی طی مصاحبه‌ای در ۱۳ شهریور ماه ۱۳۹۷ گفت: دولت استخراج ارز‌های رمزنگار را به عنوان یک صنعت پذیرفته است. وی تاکید کرد: هنوز دستگاه‌های دیگر نظر خود را در این باره اعلام نکرده اند و احتیاج به همراهی آن‌ها وجود دارد.

در ۷ آذر ماه ۱۳۹۷، سعید مهدیون، معاون مرکز ملی فضای مجازی نیز در گفت‌وگویی اظهار داشت، به زودی با مصوبه‌ای که دولت با همکاری مرکز ملی فضای مجازی در دست تنظیم دارد، فعالیت استخراج کنندگان پول دیجیتال و صرافی‌های الکترونیکی ارز دیجیتال قانونی می‌شود.

در هشتم بهمن ۱۳۹۷ بانک مرکزی به منظور انتظام بخشی به فعالیت‌های در جریان و فراهم آوردن امکان برنامه ریزی برای فعالان حوزه رمز ارزها، پیش نویس سیاست نامه این بانک در خصوص رمز ارز‌ها را برای آگاهی و کسب نظر کارشناسان و صاحبنظران منتشر کرد.

تا لحظه تهیه این مطلب، به صورت شفاف هنوز مشخص نشده که استخراج ارز‌های رمزنگار قانونی است یا غیرقانونی و طبق اطلاعات موجود تنها می‌توان گفت که دولت استخراج ارز‌های رمزنگار را به عنوان یک صنعت پذیرفته است. حالا پرسش این است که علیرغم غیرقانونی نبودن این مزارع استخراج ارز دیجیتال، چرا این روز‌ها مزارع با انتقادات شدیدی رو به رو شده اند؟

مصرف بالای برق صنعتی و کشاورزی، اصلی‌ترین دلیل انتقاد از مزارع استخراج ارز دیجیتال

شاید اصلی‌ترین موضوع در پذیرش استخراج ارز دیجیتالی به عنوان یک صنعت، موضوع نحوه تخصیص انرژی و برق به آن است. در بیشتر کشور‌های دنیا از کسانی که ارزکاوی می‌کنند، مبلغی به عنوان مالیات اخذ می‌شود و آن‌ها باید هزینه برق را با تعرفه بالاتری پرداخت کنند. ظاهرا با فراهم ساختن حدود ۹۰۰ مگاوات برق، می‌توان بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار دستگاه استخراج را راه اندازی کرد.

طبق محاسبات صورت گرفته، هر دستگاه استخراج ارز دیجیتال (اسیک ماینر) در ثانیه ۱۵۰۰ کیلووات برق مصرف می‌کند و این در حالی است که یک مایکرویو معمولی در همین مدت تنها ۹۰۰ کیلووات مصرف می‌کند؛ بنابراین این دستگاه‌ها مصرف برق بالایی دارند.

با توجه به اینکه به برق در ایران یارانه پرداخت می‌شود و هزینه آن در ایران پایین است، عده‌ای در حال سوءاستفاده از برق صنعتی و کشاورزی هستند. این نوع برق به مراتب ارزان‌تر از برق خانگی است و به همین منظور بسیاری از کسانی که در کار استخراج ارز دیجیتالی هستند، سعی می‌کنند سوله‌هایی که مجهز به برق صنعتی یا کشاورزی هستند را برای استخراج اجاره یا خریداری کنند. هزینه برق کشاورزی در ایران برای هر کیلووات ۰.۰۰۱۲ دلار، برق صنعتی هر کیلووات ۰.۰۱ دلار و برق مسکونی هر کیلووات ۰.۰۳ دلار است (بر مبنای دلار ۱۰ هزار تومانی) که ارزان‌ترین برق جهان محسوب می‌شود. همان گونه که عنوان شد به دلیل نبود قانونی مشخص از این افراد مالیاتی هم دریافت نمی‌شود. یعنی دولت ناخواسته به این مزارع یارانه برقی می‌دهد بدون آنکه درآمدی از آن‌ها داشته باشد.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه دولت در حال پرداخت یارانه به برق است، در نتیجه واردات دستگاه‌ها با مصرف بالای انرژی را در فهرست اقلام ممنوعه قرار داده است. پس می‌توان گفت: این دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتال که مصرف برق بالایی دارند جزو اقلام ممنوعه وارداتی محسوب می‌شوند و احتمالاً این دستگاه‌ها که در مزارع استخراج هم اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرند به صورت قاچاق وارد کشور شده اند. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط یک وب سایت چینی، گمرک ایران تا کنون دست کم ۴۰ هزار دستگاه استخراج ارز دیجیتالی را مصادره کرده است.

همچنین گفته می‌شود مزارع استخراج ارز دیجیتالی تولیدکننده دی اکسید کربن بالایی هستند و بنابراین دارای آثار مخربی برای محیط زیست می‌باشند. گفته می‌شود این تجارت در چین به تولید سالیانه ۵ میلیون تن دی اکسید کربن منجر شده است.
ایران بهشت استخراج کنندگان ارز دیجیتال چینی، برق ارزان ایران عامل هجوم

داستان مزارع استخراج ارز دیجیتالی از آنجا جالب می‌شود که عده‌ای می‌گویند، چینی‌ها به دلیل برق و نیروی کار ارزان برای ارزکاوی به ایران هجوم آورده اند.

برآورد‌های انجام شده در دنیا، نشان می‌دهند که سه چهارم رمزارز‌های دنیا در چین استخراج می‌شود. اما تارنمای چینی «۸ بی تی سی» که به اخبار استخراج بیت کوین اختصاص دارد در فروردین ماه سال جاری نوشت: طی ماه‌های اخیر دولت مرکزی از مقامات محلی در مناطق مختلف این کشور خواسته با افزایش قیمت حامل‌های انرژی و تصویب قوانین زیست محیطی سختگیرانه، شرکت‌ها را به ترک استخراج ارز‌های رمزپایه ترغیب کنند. احتمال غیرقانونی اعلام شدن این اقدام نیز باعث شده است تا چشم انداز روشنی پیش روی سرمایه گذاران در این کشور قرار نداشته باشد. یکی از دلایل سرمایه گذاران بیت کوین برای خروج از چین، افزایش بهای برق از اواخر ۲۰۱۸ است. به نوشته این تارنمای خبری، هر چند کانادا، آمریکا و ایسلند از جمله کشور‌هایی هستند که نام آن‌ها به عنوان پایگاه جدید این سرمایه گذاران مطرح می‌شود و برخی شرکت‌های استخراج کوچکتر نیز ترجیح می‌دهند در همان منطقه جغرافیایی و در کشور‌هایی مانند تایلند، کامبوج و یا ویتنام فعالیت کنند، اما با این حال کشوری که بیش از همه توجه سرمایه گذاران را به خود جلب کرده ایران است. در ادامه مطلب این تارنما آمده است: از جمله مزیت‌های ایران ارزان بودن بهای برق مصرفی است.

هزینه راه اندازی یک مزرعه استخراج ارز دیجیتالی بالاست

با توجه به اینکه هزینه‌های راه اندازی یک مزرعه استخراج ارز دیجیتالی بسیار بالاست، در مورد خبر مطرح پیرامون تبدیل شدن استودیو حالا خورشید و خاله شادونه به مزرعه استخراج ارز دیجیتال این پرسش ایجاد شده که آیا پای یک ژن خوب یا چینی‌ها در میان است؟

گفته می‌شود که دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتالی (۹ اس) قیمتی بین ۶ تا ۶.۵ میلیون تومان دارند و تنها برای خرید ۳۰۰ دستگاه برای راه اندازی یک سوله در حدود یک میلیارد و هشتصد میلیون تومان بودجه نیاز است. همچنین از آنجا که تجهیزات ماینینگ گرمای زیادی تولید می‌کنند؛ بنابراین، برای سرد کردن آن‌ها نیاز به استفاده از تجهیزات و سیستم‌های تهویه می‌باشد. این تجهیزات می‌تواند از یک فن ساده تا تجهیزات و مبدل‌های حرارتی پیچیده باشد. به علاوه نظارت مستمر بر عملکرد دستگاه‌ها و تامین امنیت فیزیکی مزرعه، مستلزم فراهم نمودن زیرساخت‌هایی همچون سیستم کامپیوتر، شبکه اینترنت، دوربین مداربسته، سیستم دزدگیر، اعلام و اطفای حریق و در صورت نیاز نگهبان می‌باشد که این‌ها نیز به نوبه خود دارای هستند؛ بنابراین راه اندازی یک مزرعه استخراج ارز دیجیتالی به دلیل هزینه بالا، نمی‌تواند کار یک فرد با درآمد معمولی باشد.

اما مزایای بیت کوین و مزرعه استخراج ارز‌های دیجیتالی برای ایران چیست؟

روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در دهم بهمن ماه ۱۳۹۷ گزارشی از توسعه مزرعه‌های استخراج بیت کوین در ایران منتشر کرد و در آن گزارش عنوان نمود که یکی از راه‌های مقابله با تحریم‌های مالی و بانکی آمریکا برای ایران، استفاده از ارز‌های دیجیتالی و توسعه مزرعه‌های استخراج بیت کوین است. در ادامه گزارش آمده بود: مزیت این روش برای ایران این است که پیدا کردن رد نقل و انتقالات مالی در این شبکه ارز دیجیتالی به سادگی میسر نیست و وزارت خزانه داری آمریکا به راحتی نمی‌تواند از نقل و انتقالات بین المللی - مالی ایران در این بخش جلوگیری کند. هر چند وزارت خزانه داری آمریکا پیشتر به شرکت‌های خارجی بابت همکاری با ایران در این حوزه، هشدار داده است.

کارشناسان در این زمینه می‌گویند، با بیت کوین و سایر ارز‌های دیجیتال، هیچ راهی برای تکرار مجدد تحریم‌های بانکی که به اقتصاد ایران آسیب می‌زنند، وجود ندارد. علی حسینی کارشناس ارز‌های دیجیتال طی مصاحبه‌ای در ۲۵ آبان ماه ۱۳۹۷ با اشاره به این که بیت کوین قابل ردیابی از آمریکا نیست گفت: برای دور زدن تحریم‌ها باید ارز‌های دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرند، چون هر یک از سکه‌های مجازی ویژگی‌های منحصر به فردی دارند و باید دید کدام یک برای این کار مناسب تر خواهد بود.

به هر صورت همان گونه که ملاحظه می‌شود برق ارزان ایران به خصوص ارزان بودن برق صنعتی و کشاورزی باعث شده است تا بسیاری از فعالان در این زمینه از جمله چینی‌ها برای راه اندازی مزرعه‌های استخراج ارز دیجیتالی به ایران هجوم بیاورند. در این میان اگر نهاد‌های ذی ربط هر چه زودتر قانون مشخصی برای این موضوع تدوین کنند، ایران علاوه بر دور زدن تحریم‌ها از طریق ارز‌های رمزنگاری شده از جمله بیت کوین می‌تواند به قطبی برای مزرعه‌های استخراج ارز دیجیتالی در دنیا تبدیل شود. هر چند که باید، آثار مخرب این صنعت بر محیط زیست نیز لحاظ شود. 

شعار سال،بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی تابناک،تاریخ انتشار:4خرداد 1398،کدخبر:901498،www.tabnak.ir