شعار سال: تابستان گیلان سرشار از آمدورفت گردشگرانی است که تن به امواج دریا سپرده و در سایه‌سار جنگل‌های سبز از روزمرگی‌های زندگی جدا می‌شوند، اما پاییز که از راه می‌رسد، گیلان از انبوه مسافران خالی می‌شود و گردشگران کم‌تری راهی سرزمین باران می‌شوند.

آن‌ها از یاد می‌برند که برگ‌های رنگین جنگل‌های هیرکانی، زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر، رونق بازارهای محلی، چشم‌انداز سپیدی برف در ارتفاعات و جلگه‌ها و آرامش شگفت سواحل مناظری بدیع و حال‌وهوایی کم‌نظیر در این خطه بهشت‌گونه رقم می‌زند.

رونق گردشگری می‌تواند گیلان را به‌سمت توسعه پایدار هدایت کند و این ممکن نمی‌شود مگر این‌که ظرفیت‌های ارزشمند این صنعت در استانی که تمام فصولش از جاذبه‌های گردشگری برخوردار است، مورد توجه ویژه قرار گیرد.

واقعیت این است که بهره‌مندی جامعه محلی از حضور گردشگران در پاییز و زمستان به‌شدت کاهش می‌یابد و این مهم به‌سبب عواملی چون مهیا نبودن زیرساخت‌های لازم برای گردشگری زمستانی و همچنین معرفی نشدن جاذبه‌های گردشگری این استان در فصل سرد سال است.

جاذبه‌های گردشگری به‌وقت سرما

جاذبه‌های گردشگری زمستانی در گیلان نیازمند معرفی است. یک راهنمای گردشگری دراین‌باره گفت: گیلان مقصد گردشگری در تمام فصول است و غالباً گردشگران حرفه‌ای پاییز و زمستان این استان را به چند دلیل بیش‌تر می‌پسندند. عده‌ای شرجی هوای این خطه در تابستان را نمی‌پسندند و زیرکانه منتظر پاییز و زمستان همراه با میوه‌های این فصل، بازارهای محلی و زمان صید ماهی هستند. درواقع این افراد پس از پایان یافتن موج انبوه گردشگران تابستانی، فضای پاییزی را بیش‌تر می‌پسندند.

محمود عباسیان امین در ادامه حضور گردشگران حرفه‌ای را سودمندتر از گردشگران انبوه برای جامعه محلی عنوان کرد و افزود: پاییز با آغاز فصل صید، میوه‌های بومی و جنگلی نظیر انار، خرمالو و ازگیل که هرکدام جشنواره‌هایی به‌دنبال دارند، برای گردشگران حرفه‌ای بسیار جذاب است.

وی تأکید کرد: نباید فراموش کنیم این جشنواره‌ها که با تنوع محصولات غذایی، صنایع‌دستی، موسیقی‌های آئینی و روایت داستان‌ها و حکایات فراوانی همراه است، جاذبه‌ای دل‌نشین محسوب می‌شود.

عباسیان امین در ادامه با بیان این‌که از سوی دیگر به‌سبب دمای معتدل گیلان در پاییز و زمستان کوهنوردان و صخره‌نوردان حرفه‌ای اقلیم‌های خشک و خشن برای تجربه کوهنوردی در این فضا راهی گیلان می‌شوند، گفت: باید توجه داشت که در گردشگری این حواس پنج‌گانه انسان است که با دنیایی از جذابیت‌ها درگیر است؛ بنابراین رنگ‌های پاییزی جنگل‌های گیلان و لذتی که در تماشای تنوع رنگ درختان نهفته، گیلان را به یک مقصد خوب گردشگری تبدیل می‌سازد.

وی با اشاره به این‌که گردشگران حرفه‌ای قدم زدن زیر باران‌های این منطقه را بسیار می‌پسندند، اظهار کرد: از گذشته‌های دور شنیده‌ایم که آب‌تنی در آب سرد می‌تواند در تسکین افسردگی موثر باشد. البته از یاد نباید برد که خانه‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در نوار ساحلی، جلگه و کوهستان از دیگر جذابیت‌های اقامتی برای گردشگران در زمستان به‌شمار می‌رود. بی‌تردید پرواز پرندگان مهاجر و زمستان‌گذران، صید شرکت‌های پره در نوار ساحلی و روایت‌های صید از گذشته‌های دور نیز از دیگر جاذبه‌های دوست‌داشتنی گردشگری در فصل سرد گیلان است.

پرنده‌نگری در تالاب

آواز پرندگان که از لابه‌لای نیزارها به‌گوش می‌رسد یا فرازوفرود پروازشان که مناظری خیال‌انگیز می‌آفریند، با حفظ حریم و امنیتشان می‌تواند به جاذبه‌ای کم‌نظیر برای جلب گردشگران به گیلان تبدیل شود.

دراین‌باره نیز عباسیان امین با تأکید بر اهمیت توجه به پرنده‌نگری در تالاب بندرانزلی گفت: نزدیک به ۵۰ درصد گونه‌های ایران در این اقلیم به‌دلیل سفره سخاوتمند طبیعت و آب‌وهوای تالابی وجود دارد و شرایط حضور پرندگان تالابی، دریایی، جنگلی و کنارآبزی در این منطقه فراهم است. خوشبختانه صنعت جدید پرنده‌نگری در ایران همانند دنیا رو به رونق است. ارمغان این طبیعت‌گردی تماشای پرندگان در محیط طبیعی است و جامعه محلی هم از آن بهره‌مند می‌شود.

وی با بیان این‌که عرضه انواع محصولات در بازارهای محلی همواره برای گردشگران دیدنی است، ادامه داد: آن‌ها در این بازارها قدم می‌زنند و گوش می‌سپارند به آوای فروشندگانی که مردم را به خرید کالاهایشان فرامی‌خوانند. مسافران در این بازارها با محصولات بومی و صنایع‌دستی مردم منطقه آشنا می‌شوند و سوغات سفرشان را تهیه می‌کنند.

عباسیان یادآور شد: گردشگران حرفه‌ای می‌دانند که سفره‌های خوراک این استان در پاییز و زمستان پررونق‌تر و متنوع‌تر است. چراکه وقتی مردم از فصل کشت و زرع فارغ می‌شوند، به‌دنبال فرآوری محصولات غذایی نظیر زیتون، چیدن خرمالو و فراوری این محصولات هستند. از سویی بازارهای محلی در این فصل پررونق‌تر است و محصولات باغی و زراعی و فرآورده‌های خانگی در بازارها عرضه می‌شود. بازارهای محلی هم‌اکنون ۴۰ درصد گردشگران را به خود جذب می‌کنند؛ درحالی‌که موزه‌ها و بناهای تاریخی و فرهنگی حدود هشت درصد گردشگران را متوجه خود می‌کنند، اما متأسفانه ما از اهمیت این بازارها غافل هستیم و برای حفظ و بهبود وضعیت بازارهای محلی خود تلاشی نمی‌کنیم.

لزوم توجه به زیرساخت‌های گردشگری در زمستان

توسعه گردشگری زمستانی در گیلان نیازمند فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم و متناسب با نیازهای گردشگران این فصل است. عضو هیئت‌علمی دانشگاه گیلان دراین‌باره اظهار کرد: زیرساخت‌های لازم برای گردشگری زمستانی در گیلان فراهم نیست. استان گیلان دارای چشم‌اندازهای زیبایی همانند ماسوله در برف است که می‌تواند موردتوجه برخی گردشگران ازجمله تورهای عکاسی قرار گیرد.

روشن بابایی همتی با اشاره به این‌که تالاب انزلی باوجود پرندگان مهاجر بسیار زیباست و سایت‌های پرنده‌نگری می‌تواند در این عرصه موردتوجه قرار گیرد، افزود: اما نباید فراموش کرد که گردشگری زمستانی هزینه‌بر است و در آغاز باید زیرساخت‌های آن را طراحی کنیم؛ مثلاً اگر قرار است «درفک» مورد استقبال گردشگرانی قرار گیرد که خواهان کوهنوردی در برف هستند، ابتدا باید زیرساخت‌های لازم برای این منظور ایجاد شود که آن نیز مستلزم صرف هزینه‌های سنگین است. یکی از دلایلی که گیلان در حوزه گردشگری زمستانی همانند بیش‌تر انواع گردشگری کارنکرده به‌سبب هزینه‌بر بودن این نوع گردشگری است.

بابایی همتی ادامه داد: بومی‌ها در تابستان با نصب یک آلاچیق و عرضه چند محصول خوراکی دست به اشتغال‌زایی می‌زنند، اما در فصل سرما این نوع فعالیت‌ها در گیلان مشاهده نمی‌شود. درواقع مشاغلی در تابستان با توجه به بازار تقاضا ایجاد می‌شود، اما گردشگری زمستانی در گیلان تاکنون برای مردم شغلی ایجاد نکرده است.

توسعه گردشگری، مسیری روشن برای پیشرفت گیلان

تهیه سند چشم‌انداز و نقشه‌راه می‌تواند به توسعه گردشگری زمستانی در گیلان کمک کند. در این زمینه بابایی گفت: بخش‌های مختلف گردشگری می‌تواند به‌صورت جداگانه موردتوجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: در کشور ترکیه برای هر بخش سند چشم‌اندازی نوشته‌ شده است؛ برای ‌مثال، گردشگری گلف یا گردشگری غواصی هریک دارای سندی است که اهداف را برای مدت‌زمان مشخص در آینده تعیین می‌کند؛ ولی در کشور ما هیچ‌کدام از انواع گردشگری سند ندارند و بخش‌های مختلف گردشگری براساس آمار ورود گردشگر به کشور بررسی می‌شود.

وی در ادامه یادآور شد: زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم در کشورهایی نظیر سوئیس که به گردشگری زمستانی می‌پردازند، فراهم ‌شده و ما نیز اگر قرار است در این بخش فعال باشیم، باید تهیه زیرساخت‌ها را مدنظر قرار دهیم و نباید فراموش کنیم که انجمن‌های ورزشی و هیئت‌های کوهنوردی در این زمینه می‌توانند فعالیت کنند؛ چراکه تلفیق ظرفیت‌های ورزشی با این حوزه می‌تواند مثمر باشد.

توسعه گردشگری مسیری روشن برای پیشرفت گیلان به‌سمت توسعه پایدار است و این مهم تنها با پرداختن به همه ظرفیت‌های موجود و برنامه‌ریزی صحیح و جلب مشارکت کارشناسان خبره و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی حاصل می‌شود.

ازاین‌رو انتظار می‌رود گردشگری در فصول پاییز و زمستان با توجه به ظرفیت‌های موجود در گیلان بیشتر از گذشته موردتوجه متولیان و فعالان عرصه گردشگری استان قرار گیرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار -، شماره: 79639