شعار سال:همانگونه که یک موجود جاندار[ بیمار] می شود اقتصاد یک کشور یک منطقه و حتی جهان نیز گاهی دچار[ بیماریهائی] می گردد. یکی ازاین بیماریهای پر خطر پیچیده و دردزای اقتصادی [ تورم] نام دارد.

همانگونه که موجود زنده گاهی دچار[ نفخ] می شود باد می کند و [ورم] می کند یک اقتصاد بیمار نیز دچار نفخ می شود واندامهای گوناگون آن[ ورم] پیدا می کند یک اقتصاددانها این بیماری خطرناک را اصطلاحا[ تورم] نامیده اند.

به بیان دیگر تورم را می توان به[ نفخ پذیری و رشد بادکنکی] اقتصاد تعبیر نمود که در نهایت به سرباز کردن وانفجار زخمها و سیلان و سرایت عفونتهای آن به تمام پیکره وامانده آن اقتصاد منجر می گردد.

به دلیل خطرناک بودن این بیماری و تورم زدگی اقتصاد ما و کاربرد روزانه آن که ضرورت مقابله با آن از سوی دولت و همکاری و همیاری مردم راایجاب می کند بر آن شدیم تا تفسیر تفهیمی و فشرده درباره این واژه داشته باشیم

تعریف تورم:

اقتصاددانها از پدیده تورم تعریف های گوناگونی ارائه داده اند که یکی از دلایل گوناگونی تعریف ها بی توجهی به انواع تورم و تمایز آنهااز یکدیگراست.

ازاینروی هنوز تعریفی جامع که مورد توافق همه صاحب نظران باشد از آن ارائه نشده است.

لکن در میان تعریفهای متفاوت برخی کاملتراز دیگر تعریفهاست که اینک دو تعریف از میان آنها آورده می شود:

[ هنگامی که در یک زمان مقدار پول در گردش یا تقاضا در یک یا چند بخش نسبت به عرضه فزونی یابد و یا هزینه های تولید بدون افزایش متناسب تولید بالا برود تورم رخ می دهد].

روشن است که این تعریف بیشتر ریشه یابی پیدایش تورم را مورد توجه قرار داده است تا تبیین تورم.

اما تعریف دیگر که نزدیک به اتفاق بیشتر دانشمندان علم اقتصاداز آن یاد می کنند این است:

[ افزایش عمومی قیمت ها هم در بازار کالاها و خدمات و هم در بازار تولید] 1.

به عبارت دیگر هم قیمت کالا و هم قیمت ابزار تولید افزایش می یابد.

پس در یک اقتصاد تورم زده نه تنها نان گوشت پارچه و کرایه تاکسی و میوه و سایر کالاهای مصرفی گران می شود بلکه مزد کارگر اجرت و حقوق کارمندان اجاره عمومی اماکن کار زمین و نوع سرمایه و همه چیزافزایش می یابد. دراینجااشاره به دو نکته نیز ضرورت دارد:

1- منظوراز درصدهای نرخ تورم حاصل میانگین قیمتهاست.

2- در تمام انواع تورم ارزش واقعی و نه اسمی پول پائین می آید

انواع تورم:

تورم انواع گوناگونی دارد که همه آنها را می توان با دو ملاک و در دو محور کلی مورد بحث و گفتگو قرار داد. گاهی تورم با توجه بشرایط و زمینه های اجتماعی پیدایش وازاین نظر که قابل پیش بینی است یا خیر تقسیم بندی می شود. و گاهی با توجه به ویژگیهای ذاتی که درانواع تورم است تقسم بندی می شود..

تورمی که با توجه بشرایط تقسیم بندی می گردد بر دو نوع است:

1- تورم قابل پیش بینی:

دراین نوع پیش از آنکه بیماری تورم در اقتصاد جامعه بطور کامل آشکار گردد علائم پیدایش آن روز می کند مثلا قیمت ها پی در پی بالا رفته و روند ثابتی ندارد بدینسان بگونه ای اضطراب نامرئی بر بازار حاکم می گردد. دراین صورت هیچ چاره ای برای کنترل و مهار رشد ناموزون قیمت ها نیست.

بنابراین [ سازواره اقتصادی] جامعه در برابر علائم این بیماری بطور طبیعی عکس العمل نشان می دهد و در نتیجه نوعی آزمندی و زیاده طلبی بر فرهنگ تولید و مصرف مردم حاکم می گردد.

صاحبان سرمایه سرمایه خود را بااحتیاط بکار می گیرند و در برابر آن سوی بیشتری می طلبند.

اینان همه تلاش خود را در صرف سرمایه ها به فعالیت های سودآور و کاذب مانند واسطه گری و غیره بکار می گیرند و نه در بخشهای اساسی و تولیدی.

کارگر نیزاجرت بیشتری در خواست می کند چنانکه فروشنده کالا قیمت افزونتری از مشتری می طلبد. در مجموع هر چند بالا رفتن قیمتها بارسنگینی بر دوش همگان گذاشته ولی همه با آن سرسازگاری نهاده و قراردادها را با توجه به آینده تنظیم می کنند. دراین هنگام وضع اقتصادی جامعه بطور نسبی عادی می باشد.

در چنین شرایطی اگر دولت در جهت پیشگیری آن اقدام نکند و به اصطلاح سازواره اقتصادی جامعه را در برابر هجوم این بیماری [واکسیناسیون] نکند آینده اقتصادی خطرناکی خواهد داشت.

2- تورم غیر منتظره:

این تورم قبلا برای جامعه قابل پیش بینی نبوده و بناگاه پیدا می شود. عوامل آن نیز گوناگون می باشد. مانند کودتا جنگ نزول آفتهای غیر منتظره مثل تگرک در سطح گسترده و. ..

در چنین شرایطی است که قیمت ها بطور جهنده بالا می رود وارزش پول ناگهان سقوط می کند. قدرت خرید بطور سریع کاهش می یابد واز سوی دیگر بگونه ای عکس العملی مزدهاافزایش می یابد و در نتیجه هزینه تولید چند برابر فزونی می گیرد. بدین سان تمام دست اندرکاران اقتصادی غافلگیر می شوند. و بدلیل پائین آمدن ارزش پول بدهکاران علاقه بیشتری برای باز پرداخت وام های خود نشان می دهند. صاحبان سرمایه از نظر بکارانداختن سرمایه هایشان در حیرت می مانند. و دلسردی وابهام زدگی ویژه ای بر بخش تولید حاکم می گردد کهبا واکنشهای روانی و اجتماعی مناسب باید خنثی شود. در چنین شرایطاست که بانکها رو به ورشکستگی می روند. چون وامهای پرداختی آنها به مشتریان در شرایطی صورت گرفته که پول قدرت خرید بالاتری داشته واکنون که آن وامها را باز پس می گیرند پول قدرت خرید خود رااز دست داده است. مثلااگر آن زمان با یک صد تومان یک متر پارچه خریداری می شد اکنون همان پارچه را باید با سیصدتومان خرید.

چنانکه گفته شد تورم به خاطر ویژگیهای ماهوی و ذاتی خود نیز به انواع گوناگون تقسیم می شود که در پائین ملاحظه خواهید کرد:

1- تورم عادی:

تورم عادی یا طبیعی تورمی است که افزایش آرام و مستمر سالانه قیمتها را به دنبال دارد. نرخ متعادل این تورم سالانه در حدود 3 تا 5 درصداست. این نوع تورم دامنگیر بیشتر جوامع اقتصادی می باشد و حتی اقتصاد کشورهای صنعتی و سرمایه داری نیزاز آن مصون نیستند. بیشتراقتصاددانان براین باورند که تورم عادی نه تنها خطرناک نمی باشند بلکه قابل تحمل و مفید نیز هست و نشانه رشداقتصادی و دراثر گسترش رقابتها و تلاشهای اقتصادی می باشد.

2- تورم پنهانی:

این تورم معمولا ویژه کشورهائی است که دارای اقتصادی متمرکز سوسیالیستی و یا حاکمیت سیاسی جابرانه واختناق آلود می باشند.

در برخی از کشورها نرخ این تورم تا 30 درصد هم می رسد دراین صورت چون خفقان واختناق سیاسی بر رسانه های عمومی حاکم است این تورم از نظر عمومی ناپیدا و پنهان می ماند.

از سوی دیگر حاکمان ستم گستر واستثمارگر برای فریب افکار عمومی و تثبیت پایه های حکومت خود نرخهای کاذبی را در رسانه های گروهی اعلام می دارند وازانتشار نرخهای واقعی تورم جلوگیری می کنند.

در تورم پنهانی بیشترین فشار بر دوش خانواده هائی است که دارای دستمزد و یا حقوق ثابت می باشند زیرا در آمد آنان ثابت و قیمت ها رو به افزایش است.

3- تورم تقاضائی:

این تورم دراثر عدم مدیریت درست اقتصادی و ریزش بیش از حد معمول پول در جامعه از جانب بانک مرکزی بوجود می آید. چنانکه اعطای بیش از حداعتبارات به مردم توسط بانکها و نیز ترویج و تشویق فرهنگ مصرفی و لوکس زیستی و گرایش جامعه به اسراف و تبذیر و آزمندی نیزاز عوامل اقتصادی روانی پیدایش این نوع تورم هستند.این تورم تا حدود 50 و گاهی 55 درصد به قیمتها می افزاید و نظام اقتصادی جامعه و موقعیت خطرناکی قرار می گیرد.

نام دیگراین نوع [ تورم ناشی از تقاضا] می باشد. و در آن قدرت خرید مردم بالا بوده و کالاهای مورد تقاضا کم می باشد. تقاضای روزافزون مردم برای خرید موجب از هم گسیختگی قیمتها و چه بسا موجب پیدایش بازار سیاه می گردد و آزمندی و هجوم مردم برای خرید هر روزافزونتر می شود.

4-تورم هزینه ای:

گاه از آن به:[ تورم ناشی از فشار هزینه] و گاه از آن به:[ تورم فروشنده] یاد می کنند.

این نوع تورم ناشی ازافزایش هزینه تولید کالاها وافزون طلبی (تکاثر) و سودپرستی فروشندگان می باشد.

ازاینرو این قسم از تورم را[ تورم فروشنده] یعنی تورمی که فروشنده ها آن راایجاد می کنند نامیده اند.

تورم فوق را تولید کنندگان و فروشندگان می توانند بطور مصنوعی بااستفاده از شیوه احتکار و غیره بوجود آورند.

البته ممکن است تورم ناشی از بالا رفتن اجاره زمین ساختمانها قیمت وسائل کار هزینه کل تولید باشد در آن صورت موجب پائین آمدن سود دهی موسسات گردد که برای مقابله با آن قیمت کالا راافزایش می دهند.

اعتصابات کارگری نیز یکی از عوامل یا بهانه های افزایش قیمت ها و پیدایش تورم است.

نرخ این تورم گاهی تا حدود 55 درصد می رسد که این نرخ بر توده های مردم و دولت به عنوان مصرف کننده بزرگ ضرر می رساند:

5- تورم وارداتی:

یکی از چهره های خطرناک تورم نوع وارداتی آن است که بطور مستقیم از خارج وارد کشور می گردد.این تورم بطور عمده از کشورهای صنعتی به کشورهای جهان سوم بااقتصادی وابسته سرایت می کند.

اینک به چگونگی بوجود آمدن این تورم و کیفیت صدور آن از کشورهای صنعتی بحران زده به کشورهای عقب نگه داشته شده جهان سوم اشاره می کنیم:

الف: کشورهای صنعتی که از یکسو دچار بحرانهای کار و کارگری شده و بااعتصابات کارگران و درخواست افزایش دستمزد آنان مواجه گشته واز سوی دیگر چون بازار مصرف باندازه کافی در داخل کشور خود نمی یابند و کالاهای تولید شده بصورت سرمایه هاانباشته شده است آن کشورها دچار تورم می شوند.

ازاینرو برای رهایی ازاین گرفتاری جهان سوم را بصورت بازار مصرف تولیدات خود در آورده و بهمراه کالای صادراتی خود تورم را نیز به کشورهای جهان سوم صادر می کنند.

ب: راه دیگر چگونگی صدور تورم به کشورهای جهان سوم از طریق صدور صنعت مونتاژ می باشد.ازاین راه کشورهای بزرگ صنعتی با دریافت مواد خام وارزشمنداز کشورهای عقب مانده قطعات پیش ساخته را به آن کشورها صادر کرده و با جایگزین کردن نیروهای ارزان قیمت قطعات ساخته شده را سوار می کنند.

ازاینرو تورم جامعه های صنعتی به کشورهای وابسته منتقل می شود.

ج: راه دیگر وابستگی پولی کشورهای جهان سوم است. به عنوان نمونه تغییر و نوسان پولی آمریکا دراثر مشکلات اقتصاد داخلی است که بطور طبیعی به پولهای کشورهای وابسته به ویژه کشورهای صادر کننده مواد اولیه تاثیر و موجب تورم دراین کشورها می گردد.

در برابراین جریانها جهت مقابله با تورم وارداتی تدوین سیاست اقتصادی و بازرگانی درست واستقلال گر تقویت صادرات و سیاست کنترل ارزی از عوامل موثر می باشد.

6-تورم جهنده:

!این نوع دیگری از نمودهایتورم است که یکی از خطرناکترین آن ها به شمار می آید. نرخ میانگین افزایش قیمتها دراین تورم بالاتراز 50 درصد و گاهی تا صد درصد نیز می رسد. دراین تورم ممکن است برخی از کالاهاافزایش قیمتی متجاوزاز هزار درصد بطور فردی داشته باشد. در تورم جهنده که نام دیگر آن [تورم شدید]است نه تنها هر روز ممکن است قیمتها تغییر کند و افزایش یابد که گاهی در هر ساعت قیمتها دچار دگرگونی می شود.

دراین تورم هجوم مردم به مراکز فروش کالا به شدت زیاد می شود. بگفته یکی از علمای اقتصاد پیش ازاین تورم انسان بااندکی پول در جیب خود به بازار کالا می رود و زنبیل ها رااز جنس انباشته می سازد. ولی دراین تورم حتی اگر زنبیل ها پول همراه ببرد شاید باندازه جیبهای خود نتوانند کالا بخرد!

البته توجه داریم که این وضعیت برای اکثریت توده های مردم که حتی [پولهای در جیب] نیز بسیار کم دارند چه میزان مصیبت بار می باشد.

پول دراین تورم به پائین ترین مرتبه ارزش سقوط می کند. تا نارضایتی بیکاری ابهام زدگی روز به روز بالا می گیرد.اختلاس احتکار و حقه بازی دراقتصاد فراوان می شود. و دراین حال و هوا از میان تمام اقشار جامعه پر درآمدتراز همه صاحبان بنگاههای معاملاتی هستند که سود هنگفت و کلانی راازاین طریق در کمترین مدت به جیب می زنند. دراین شرایط تورمی فقرای جامعه بیش از پیش فقیرتر می شوند.

تورم جهنده یا شدید ناشی از عوامل پایه ای گوناگونی است مانند:

1. ناتوانی دولت بر کنترل و هدایت نظام اقتصادی.

2. نبودن سیاست پولی واعتباراتی مدون و سالم.

3. وقوع حوادث ناگهانی سیاسی اقتصادی واجتماعی.

این تورم آنچنان خطرناک است که امکان دگرگونیهای سیاسی واقتصادی غیر مترقبه ای را در جامعه به دنبال خواهد داشت.

7- تورم رکودی:

این تورم یکی ازانواع پیچیده و نسبتا نوظهوراست که پس از جنگ جهانی دوم دامنگیر برخی از کشورها شده است. همانگونه که از ظاهر آن روشن می گردد این تورم نه تنها تورم به مفهوم افزایش مهار نشده قیمتهاست که در آن کسادی و رکود وجود دارد. بنابراین با توجه به این مطلب لازمست توضیح فشرده ای نیز در باب[ رکود] بیاوریم تا در نهایت بتوان این پدیده خطرناک اقتصادی را شناخت.

[ رکود] یا[ کسادی] در اقتصاد به وضعیتی گفته می شود که تولید ملی بطور کلی رو به پائین آمدن دارد. در کسادی و رکوداقتصادی بر عکس رونق اقتصادی درآمد ملی پائین آمده واشتغال کاهش پیدا می کند.

ازاین رو بیکاری فزونی می یابد و نیروی کار درخواست کننده ای ندارد تا آنجا که گاه افراد در مقابل استفاده غذای ساده و بدون پرداخت دستمزد بکار گرفته نمی شوند! دراین صورت هم تورم است و هم رکود.از طرفی قیمت ها بالا می باشد واز طرف دیگر سطح درآمد پائین و پولی در دست مردم نیست. زیرا جامعه نه قدرت خرید دارد و نه قدرت تولید. و آنچه موجوداست گران می باشد.

دراین تورم فشار و مشکل اصلی افزایش قیمتها نیست بلکه بیکاری گسترده و رکود تولید است.

تورم رکودی را در تعبیر عامیانه [ قحطی] می نامند. چنانکه درایران بهنگام اشغال متفقین و آذربایجان در دوران پس از جنگ و بهنگام اشغال روسها و عوامل آنان نمونه ای ازاین[ قحطی] است. در آن شرایط بیکاری گرانی و کم یابی اجناس همراه با فقر و بی پولی اکثریت جامعه تورم رکودی را پدید آورده بود. و همچنین اتیوپی قحطی زده کنونی نیز یکی از موارداین نوع تورم می باشد.

ریشه یابی علل پیدایش تورم:

هر چند که بحث ریشه یابی علل پیدایش تورم از قلمروی این مقاله توصیفی و تفهیمی خارج است و فرصتی مناسب می طلبد تا در مقاله جداگانه ای و تحلیلی تبیین و تشریح شود ولی در حدی که به تشریح اصطلاح تورم و شناخت هر چه کاملتر آن کمک کند به آن اشاره می کنیم:

از مجموع نظریات و تحقیقات دانشمندان علم اقتصاد چنین استفاده می شود که انگیزه ها و عوامل گوناگونی در پیدایش تورم نقش دارندو عمده ترین آنهاازاین قراراست:

الف - علل اقتصادی تورم:

علل اقتصادی تورم به مجموعه برخورد دستگاههای اقتصادی با مسئله قیمتها سیاست پولی اعتباراتی وارزی مربوط می شود. عوامل متعددی دراین مجموعه موجب افزایش تورم در بخش اقتصادی می شوند که عبارتند از:

1-افزایش حجم پول در گردش: بالا رفتن حجم پول دراختیارافراد-جامعه یکی از عوامل اصلی تورم پولی می باشد و قدرت خرید را بالا می برد.ازاین رو بانک مرکزی با در پیش گرفتن سیاست[ انبساط و انقباض پولی]3 متناسب با شرایط روز می توانداز آن جلوگیری کند.

2-اعتبارات بانکی بی رویه: این اعتبارات اگر در بخشهای غیر تولیدی و به عنوان کمک به مردم داده شود و شرایط روانی اجتماعی آن مورد توجه قرار نگیرد موجب تورم خواهد بود.

3- واردات حساب نشده: ورود بی رویه و حساب نشده کالا و خدمات از خارج به جز در شرایط بسیاراستثنائی که تورم شکن می باشد - موجب ایجاد تورم است.

4- کم توجهی به بخش تولید:این مسئله ازاینرو تورم زااست که پائین آمدن سطح تولید بازتاب افزایش تقاضا و بدنبال آن رشد قیمتها می گردد.

5- صنایع مونتاژ: چنانکه قبلا گفته شد صنایع مونتاژ بهمراه خود تورم موجود در کشور صادر کننده را به کشور مونتاژگر وارد می سازد.افزون براین انگیزه های مصرفی را نیز در مردم بوجود آورده و موجب افزایش تقاضاها می گردد که خوداز عوامل عمده تورم است.

6-افزایش هزینه های دولتی: منظوراز هزینه های دولتی همان مخارج عمومی است که دولت به شکلهای گوناگون بابت خرید کالا و خدمات و یا سرمایه گذاری های میان مدت و دراز مدت پرداخت می کند.ازاینرو هزینه های دولتی به دو دسته[ هزینه های جاری] و[ هزینه های سرمایه ای] تقسیم می شود.

وازاین دو افزایش هزینه های جاری بویژه تورم زااست.

7- وجود واسطه ها و دلالها دراقتصاد: نیز یکی از عوامل مهم پیدایش تورم می باشد. زیرااز طرفی آنان به عنوان سود قیمتها راافزایش می دهند واز طرفی از طریق احتکار وایجاد بازار سیاه تقاضای کاذب ایجاد کرده و بحران و تورم بوجود می آورند.

8- صدور کالاهای مورد نیاز جامعه به خارج: نیز می تواند به عنوان یکی از عوامل در پیدایش تورم محسوب شود. چون موجب نایابی آن اجناس و بالارفتن قیمتها در بخش ویژه ای ازاقتصاد می گردد.

9- ناسالم بودن نظام توزیع: نیزاز عوامل اساسی پیدایش تورم در جامعه می باشد بویژه[ دوقیمته] بودن کالاها و عدم وجود نظام توزیعی منسجم موجب تورم است.

10- ناهماهنگی میان بخشهای مختلف تولید: باید با توجه به تقاضا و نیازهای مصرفی جامعه بین بخشهای مختلف تولیدی از قبیل صنعت کشاورزی صنایع دستی و سنتی صنایع مادر و. .. ایجاد هماهنگی و سیاستگذاری یکنواخت و نامتضادانجام گیرد و نبودن چنین هماهنگی تورم را در پی خواهد داشت. زیرا بدون برنامه اساسی اجناسی تولید خواهد شد که تقاضا ندارد و در برابر بسیاری از کالاها که تقاضای بیشتری دارد تولید نخواهد شد و یا کم تولید خواهد شد

ب -علل غیراقتصادی تورم:

تورم عوامل وانگیزه های موثر غیراقتصادی نیز دارد که برخی از آنها سیاسی روانی و فرهنگی و برخی تصادفی و طبیعی است که فهرست وار بیان می شود:

1. آفت های ناگهانی مانند وقوع زلزله فراگیر و پرضرر یا خشکسالی و نباریدن برف و باران کافی یا سیل های خانمان برانداز و گسترده.

2. وقوع حوادث سیاسی یااجتماعی مانند کودتا جنگ و موارد مشابه که همه از عوامل غیراقتصادی پیدایش تورم می باشد.

3. پیدایش روحیه و فرهنگ مصرف زدگی البته این عامل پی آمد ترویج و پیدایش نظامهای وابسته به استکبار جهانی یا فرهنگ آنان بویژه قطب سرمایه داری غرب می باشد.

4. ترس از آینده و رواج روحیه آزمندی که از جمله عوامل روانی موثر در پیدایش تورم می باشد.

5. سودجوئی سودپرستی آزادی های منفی و هرج و مرج طلبانه.

برخی از ریشه های تورم درایران

دراینجا مناسبت دارد که به برخی از علل و ریشه های اساسی تورم در اقتصاد کنونی جمهوری اسلامی ایران نیز اشاره فهرست وار داشته باشیم تا شایداز باب [ فذکران الذکری المومنین] در مقابله با مشکلات اقتصادی روز سودمندافتد:

1- افزایش حجم پول در گردش: چنانکه در ضمن مطالعه این مقاله بیان شد افزایش حجم نقدینگی میزان پول در گردش موجب افزایش بی رویه و ناسودمند قدرت خرید عمومی و در نتیجه کاسته شدن ازارزش پول و بالا رفتن سطح قیمتها می گردد.

این آفت دراقتصاد کنونی جمهوری اسلامی ایران بروشنی مشاهده شده و می شود که برخی از عوامل آن مربوط بزمان رژیم طاغوت بویره دولت نامشروع شریف امامی می گردد.

دولت شریف امامی برای رهائی مقطعی از بن بستهای اقتصادی و نیز به منظور کاستن از میزان انگیزه های اعتراضی وانقلابی توده های مردم سیاست[ ریزش پولی] را در پیش گرفته و ناگهان بطور دو چندان به میزان دستمزدها و حقوق کارمندان افزود. بدیهی است که این افزایش حقوق در دراز مدت به زیان آنان و تمام جامعه انجامید.3

پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز سیاست نادرست (ریزش پولی ) در زمان دولت موقت توسط اقتصاد ناآشناها و خائنانی همچون بنی صدر (وزیر اقتصاد و دارائی وقت ) با طرح و تصویب اعتبارات غیرتولیدی بانکی فزون از حد معمول و حذف بی مقدمه بهره در یک سیستم بانکی غیراسلامی متکی بر بهره پی گیری شده و در مجموع موجب افزایش هر چه بیشتر نرخ تورم گردید.البته دولت کنونی بااتخاذ برخی سیاستهای علاقلانه و حساب شده اقتصادی مانند ضرب سکه آزادی برنامه اتومبیل ضبط پولهای درشت برنامه ویژه حج و. .. سیاست[ انقباض پولی] را در پیش گرفته و با تورم ناشی از (ریزش وانبساط] پولی مبارزه می کند.

این سیاست بویژه هنگامی موفق خواهد بود که نظام تولید و توزیع با برنامه همسان و هماهنگ در آمده و نیز با کمکهای غیر نقدی به کارمندان و قشرهای دارای حقوق ثابت همراه باشد.

2-فراریها: به هنگام اوج انقلاب اسلامی و محسوس شدن پیروزی قریب الوقوع آن سردمداران رژیم نامشروع سابق با حراج کردن دارائیهای عمده خود و سوءاستفاده از موقعیت و قدرت شان ارز کلانی رااز کشور خارج نمودند. باضافه بسیاری ازاشیاء گران قیمت عتیقه و فلزهای قیمتی که بنوبت خود موجب تضعیف ریال ایران وافزایش نرخ تورم گردید.

3-ناهماهنگی میان نهادهای اقتصادی: نهادهای اقتصادی کشور اعم از بخش تولید توزیع و خدمات آن هماهنگی لازم وایده آل را ندارند. شورای عالی اقتصاد نیز با تمام کوششهای مفید خود هنوز موفق به ارائه برنامه ای جهت ایجاد یک نظم و هماهنگی سیستماتیک میان این نهادها نگردیده است که این مسئله یکی از علل عدم کامیابی در مبارزه با تورم می باشد.

4-محاصره اقتصادی: حصراقتصادی جمهوری اسلامی ایران از طرف استکبار جهانی و عوامل مزدور آن در مقطع خاص خود موجب رشد نرخ تورم شد و بدلیل شرایط ویژه انقلابی و جنگی بعداز رفع محاصره نیز نرخ آن کاهش نیافت.

5-برخی سخنرانی ها و مصاحبه های حساب نشده: بعضی ازاین مصاحبه ها و یا سخنرانی ها که بدون توجه به آثار روانی سخن و بدون هماهنگی قبلی با بخشهای مربوطه و مسئول انجام می گرفته و یا می گیرد موجب اختلال روند طبیعی امور و پیدایش نوعی واکنش روانی دراجتماع گشته و تاثیر شکننده و منفی در نظام اقتصادی کشور می گذارد. مانند: برخی مصاحبه های مربوطه به مسئله مسکن در آغازانقلاب و. ..

6- ابهام مالکیتها: هر چند که وضع کلی مالکیتهااز نظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران روشن می باشداما روشن نشدن جزئیات این مسئله بویژه در بخش زمینهای زراعی موجب[ احتکار پول] و یا به جریان نیافتادن آن در کانالهای صحیح و غیرانحرافی شده و در مقابل موجب گرایش بسوی بنگاهداری و غیره گشته و باعث تورم شده است.

این وظیفه نمایندگان محترم مجلس است که با درک و قاطعیت به روشن ساختن جزئیات مسئله بصورت قانون تعیین تکلیف نمایند.

7- انقلاب جنگ: هرانقلابی بدنبال خود نوعی از تورم را بگونه ای طفیلی به همراه می آورد.این طفیلی درانقلاب اسلامی ایران بدلیل روحیه ویژه و عقیده اسلامی توده های مسلمان چندان چشمگیر و شدید نبود بااین همه در شد نرخ تورم نیز نمی توانست صد در صد بی اثر باشد. بویژه حادثه جنگ تحمیلی نیز با آثاراقتصادی انکار ناپذیر خود که همزمان با پیروزی انقلاب و دگرگونی نظام حکومتی واجتماعی ایران دو چندان گردیده و بر تاثیر آن افزود.

ولی بایدانصاف داد که همکاریهای صمیمانه ملت و دولت آثار سوء استاندارد و طبیعی جنگ را که در همه دنیا معمول واجتناب ناپذیر می باشد خنثی ساخته است.

8-دو قیمته بودن بازار کالا: نیزاز عوامل مشخص پیدایش و رشد تورم درایران بعدازانقلاب محسوب می شود. بازار دو قیمته کالا با فریبگری های ویژه خود توده های مردم را حریص آزمند و مصرف گرا بار آورده و موجب افزایش تقاضا در همه زمینه ها گشته است.

این افزایش تقاضا بویژه هنگامی که با محدودیت تولید کالاهای داخلی و ممنوعیت ورود آزاد کالاهای خارجی همراه باشد بدون شک تورم آفرین خواهد بود.

9- میراث گذشته: از همه عوامل یاد شده عامل ریشه ای تر تورم درایران بافت نظام اقتصادی است که هنوز نتوانسته باانطباق با نظام اقتصادی اسلام پوسته نظام اقتصادی وابسته رژیم گذشته را درهم بشکند. کشور ما وارث نظام اقتصادی[ تک محصولی] و وابسته بخارج می باشد همین وضعیت تاسف انگیزاست که تورم موجود دراقتصاد بیمار سرمایه داری و حتی کمونیستی را از طریق واردات و مبادلات خارجی در کشورمان به دنبال می آورد.

بدیهی است که این تورم وارداتی باضافه عوامل محلی تورم باعث رشد مضاعف نرخ تورم در کشور می شود. معالجه این بیماری نیز مبارزه ای برنامه دار و در دراز مدت نیازمند و عملی است که امید می رود بیاری خدا و تشویق و همراهی مردم مسئولان مربوطه با برخوردهای واقع بینانه موفق بانجام آن گردند و کشوراسلامی عزیز را به ساحل پیروزیهای عظیم اقتصادی برسانند.

چاره جوئیهای تورم:

در ضمن این مقاله به برخی از شیوه های مقابله با تورم اشاره گردید و برخی دیگر که بسیار کلی هستند و یادآوری آنها دراین مقاله ضرورتی ندارد و ما آن را دراینجا طرح می کنیم و تنها بااشاره به یک نکته قابل توجه مقاله را به پایان می رسانیم:

راه حل و شیوه های ارائه شده برای حل مشکل تورم عموما غربی هستند و دانشمندان کشورهای اروپایی و آمریکائی آنها راابراز داشته اند بدیهی است که این نسخه های عمومی را برای هراقتصاد بیماری نمی تواند تجویز کرد بلکه شیوه درست آن است که تورم موجود در هر کشوری بطور جداگانه و مستقل موردارزیابی و مطالعه علمی و عینی قرار گیرد و روشن است که این راه حل ها با توجه به فرهنگ وارزش های آن جامعه خواهد بود.

ازاین رو اقتصاددان مانند یک پزشک معالج و آشنا به بیماری نوع آن را تشخیص می دهد و آنگاه نسخه داروئی مناسب را برای آن صادر می کند. مثلا با توجه به این حقیقت که عوامل سیاسی عقیدتی روانی و اجتماعی و فرهنگی در پیدایش و نیز دفع انواع تورم نقش موثر دارد طبیعتا راه حلهای تورم در جمهوری اسلامی ایران متفاوت با راه حلهای تورم در چین انگلستان آفریقای جنوبی و مصر و عراق می باشد. گر چه می توان از تجربیات آنان نیز در جهت شناسائی وارائه راه حلها سود جست.

بنابراین یک اقتصاددان واقع بین اقتصاددانی است که ورای همه فرمولها شخصا واقعیتها را تجربه کند.

----------------------------------------

پاورقی ها

1. کتاب اقتصاد ساموئلسون. 255 متن اصلی.

2. کتاب اقتصاد: س. فیلد.252 (متن اصلی ).

3. در یک اقتصاد بیمار و تورم زده بهترین راه کمک به طبقات و قشرهائی که دارای مزد و یا حقوق ثابت هستندارائه کمکهای جنسی و تسهیلات اولیه زندگانی از قبیل دارو حبوبات و. .. می باشد و نه افزایش مستقیم حقوق که درجه تورم را بالا می برد.

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی حوزه ،تاریخ انتشار: بهمن1363،کد خبر:91256،hawzah.net