شعارسال: استفاده از تحریم اقتصادی به عنوان ابزاری در سیاست خارجی اگرچه در دولتهای پیشین آمریکا نیز معمول بوده، اما در دولت دونالد ترامپ بسیار شدت یافت.
از تحریم تا خودکفاییهفدهم آبان سال گذشته بود که ایالات متحده آمریکا رسما تحریمهای خود را علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد. این موضوع پیامدهای زیادی بر اقتصاد ایران گذاشت و منجر به بروز مشکلاتی برای مردم ایران شد. اما باید اذعان کرد که تنها اقتصاد هدف این تحریمهای ناجوانمردانه نبود بلکه هدف آن مردم و نظام اسلامی بودند.
اما جالب اینجاست که فلجکنندهترین تحریمهای تاریخ، خود فلج شدهاند و مقامات آمریکایی چه جمهوریخواه و چه دموکرات و اندیشمندان و نظریهپردازانشان معتقد هستند که سیاست فشار حداکثری ترامپ کارایی لازم را نداشته و این تهدید و تحریم برای ایران دارد کمکم به فرصت تبدیل میشود!
«الن والد» استاد تاریخ و سیاست خاورمیانه در دانشگاه جکسون ویل آمریکا در مورد کارایی تحریمهای آمریکا معتقد است تحریمها کشور ایران را به سمت سرمایهگذاری خارجی میکشاند و این سبب آسیب رساندن به دیگر مشاغل موجود در ایران میشود و ایران را مجبور به احیاء و نوسازی زیرساخت های تولید نفت و گاز میکند
دوام اتخاذ رویکرد تحریم اقتصادی در سیاست خارجی از سوی واشنگتن تاکنون گذشته از عدم موفقیت آن به ویژه در مورد ایران سبب شده تا جامعه و بازیگران عرصه بینالمللی مترصد یافتن راههایی برای مقابله با آنها باشند.
مکانیسمهای خودکفایی و توجه به پتانسیلهای داخلی و پرداخت مالی جدید و جایگزینی ارزهای ملی بهجای دلار در معاملات تجاری و مالی از جمله روشهایی هستند که تا به امروز برای مقابله با تحریمهای آمریکا اجرایی شدهاند.
قوی شدن در حوزه سلامت و داروعلاوهبر خودکفا شدن در عرصه دفاعی که پیش از این در گزارش قبل به آن پرداختیم عرصه دارویی کشورمان نیز حرفهایی برای گفتن دارد.
به طور کلی جان مطلب این است که در هر عرصهای که توانستیم به پیشرفتی دست پیدا کنیم دقیقا آن را مدیون زحمات متخصصین و اتکا به ظرفیتهای داخلی بودیم آن هم در شرایطی که دشمنان سختترین تحریمها را علیه کشورمان روا داشتند.
گفتنی است تاکنون هیچ مذاکرهای با دشمن در طول تاریخ نتوانسته کشورمان را خودکفا و بینیاز کند.
ایالات متحده آمریکا که ادعا میکرد ملاحظات حقوق بشری را در تحریمها علیه ایران رعایت میکند اما اکنون آشکارا این ملاحظات را کنار گذاشته است.
وزارت خزانه داری آمریکا در دستورالعملی که روی وبسایت این وزارتخانه قرار گرفته اعتراف کرده که یکی از اهداف تحریمهای جدید این کشور علیه بخش کشتیرانی ایران، ایجاد محدودیت برای مبادلات اقلام بشردوستانه است.
در دستورالعمل خزانهداری آمریکا آمده است: «اشخاص آمریکایی از ورود به مبادلات با خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای انجام دادن مبادلات مختلف از جمله مبادلات مربوط به فروش کالاهای کشاورزی، غذا، دارو یا دستگاههای پزشکی منع میشوند.
همچنین، آن دسته از اشخاص غیرآمریکایی که آگاهانه به مبادلات با خطوط کشتیرانی ایران حتی در زمینه فروش کالاهای کشاورزی، غذا، دارو یا دستگاههای پزشکی اقدام کنند، در معرض خطر تحریم قرار خواهند گرفت.» درواقع غذا و دارو تنها بر روی کاغذ تحریم نیست و اعمال فشار بر شرکتها و مؤسسات غذا و دارو خباثت آمریکاییها را بیش از بیش آشکار ساخته است؛ چراکه بحث دارو فقط «مواد اولیه» نیست، بلکه «انتقال پول» آن نیز بسیار مهم است. همچنین فاکتورهای دیگری هم مانند ماشینآلات تولید دارو و بسیاری از مواد جانبی و مواد واسطهای، حالت دوگانه دارند و به نام دوگانه بودن، تحریم شدهاند.
اما با وجود همه اینها باید پرسید که چه عاملی منجر به خودکفایی در زمینه دارو شده است؟ تنها سه درصد از داروهای مصرفی وارداتی است و بیشتر داروها در کشور تولید میشود. این خودکفایی در اوج ناملایمتی استکبار نسبت به مسائل علمی و پزشکی کشورمان است که اتفاق افتاده و نشان میدهد برای قوی شدن راهکارهای داخلی شاه کلید ماجراست.
محمد حسین قربانی نماینده مردم آستانهاشرفیه و عضو کمیسیون بهداشت و درمان در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با گزارشگر روزنامه کیهان میگوید: «بنده بهعنوان نایبرئیسکمیسیون بهداشت در دو دوره نهم و دهم دوره مجلس شورای اسلامی و کارشناس در حوزه سلامت با شهامت میگویم یکی از حوزههایی که در وجه اقتصاد مقاومتی، وضعیت خوبی دارد حوزه بهداشت و درمان است.»
وی ادامه میدهد: «تقریبا در هیچ حوزهای برای درمان نیاز به خارج از کشور نداریم و آن هم بهدلیل تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد است و تمام بیماران نیازمند درمان در داخل کشور درمان میشوند و حتی بیماران کشورهای همسایه مثل عراق یا افغانستان هم برای درمان بیماری خود بعضا به ایران میآیند.»
قربانی میافزاید: «امروز 93 درصد داروی مورد نیاز کشور در داخل تولید میشود که یک صرفهجویی بسیار عظیمی در منابع ارزی به وجود میآورد همچنین به لطف خداوند متعال حدود 90 درصد مردم کشورمان از پوشش بیمههای مختلف برخوردار هستند.»
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تصریح میکند: «گسترش خدمات درمانی به همه نقاط کشور از اتفاقات بسیار مثبتی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی افتاده، چرا که پیش از این از همه نقاط کشور باید به تهران برای درمان میآمدند درحالی که امروز گستره درمانهای تخصصی را در مناطق محروم توانستیم به انجام برسانیم.»
وی تاکید میکند: «ثابت کردیم در حوزه بهداشت و درمان میتوانیم به نیروهای متخصص و دانشمندانمان تکیه کنیم، هرچند در بسیاری از بخشها به خاطر عدم تامین منابع مالی و تحریمها ضعفهایی داریم اما گامهای اول در حوزه بهداشت و درمان در مسیر اقتصاد مقاومتی برداشته شده است.»
قوی شدن یعنی اقتصاد مقاومتی!سیاست فشار حداکثری از سوی ترامپ طوری طراحی شده بود تا با سقوط اقتصادی ایران بتوانند نظام جمهوری اسلامی را هم ساقط کنند اما میبینیم اقتصاد ایران اسلامی به لطف الهی و عنایات ویژه امام عصر ارواحناه فدا هنوز پابرجاست و دیگر تحریم ابزار فشار جهت کشاندن ایران به پای میز مذاکره تلقی نمیشود و کلیدواژههای طلایی و شفا بخش اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید ملی، رونق تولید و حمایت از آن، حمایت از کالاهای ایرانی و... مگی نشان از عزم کشورمان برای مقاوم سازی اقتصادی دارد.
هر بار که از سوی آمریکا مورد تحریم قرار گرفتیم، به خوبی توانستیم اقتصاد و سیاست کشور را سرپا نگه داریم. افزایش ظرفیت پتروشیمی کشور، افزایش صادرات غیرنفتی، افزایش تولید داخلی، تولید کالاهای جایگزین وارداتی و... از جمله اقداماتی است که کشور توانسته از این طریق خسارات وارد شده از تحریم را جبران نماید.
آنچه که باعث شده اقتصاد ایران مقاوم شود اتخاذ راهبرد «بی اثر کردن تحریمهاست» این راهبرد منجر به افزایش هزینه تحریم و نیز افزایش توان ضربهپذیری اقتصاد میشود.
الگوی موفق در برابر تحریماقتصاد مقاومتی را میتوان الگویی دانست که در تمام شرایط و زمانها میتواند به کمک اقتصاد آید و آسیبهای ناشی از تحریم و فشار کشورها را کاهش دهد.
یک کارشناس سیاسی به گزارشگر کیهان میگوید: «آمریکا هرچه در توان داشت از همه گزینهها برای فشار بر ایران استفاده نمود تا سبب تضعیف اقتصاد کشور شود و عرصه را برای مردم ایران تنگ کند، اما گذشت زمان نشان داد که اقتصاد ایران با بهرهگیری از الگوی مقاومتی توانسته در برابر تحریمها ایستادگی کند و با کمک دانش فنی برای تولید بومی اقدامات گسترده ای را انجام دهد. به عبارتی دیگر میتوان گفت استفاده آمریکا از تمام گزینههای فشار خود نشان از مقاوم بودن اقتصاد ایران در برابر تحریمهای آمریکاست.»
وی ادامه میدهد: «رونق تولیدات داخلی و گسترش صادرات غیرنفتی بر پایه الگوی اقتصاد مقاومتی در بلندمدت سبب توسعه و کمک به رفاه عمومی میشود. حمایت از سرمایهگذاران بخش خصوصی، شناسایی ایرانیان مقیم خارج از کشور و علاقهمند به سرمایهگذاری، شناسایی مشکلات سرمایهگذاران، بازبینی مستمر قوانین سرمایهگذاری و تسریع در صدور مجوزهای مورد نیاز از جمله راه کارهای جذب و حمایت از ظرفیتهای اقتصاد مردمی و بخش خصوصی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی
است.»
وی تصریح میکند: «بهطور کلی میتوان گفت کشورمان به برکت اجرای اقتصاد مقاومتی آن هم نه به صورت فراگیر بلکه اقتصاد مقاومتی توسط دلسوزان کشور توانست تحریمها را بیاثر کند و این اوج کم لطفی است که بگوییم نمیتوان بدون بخش خارجی و یا مذاکره به پیشرفت اقتصادی دست یافت.»
دیپلماسی منطبق با منطقکارشناسان معتقدند اقتصاد مقاومتی نه تنها درهای کشور را نمیبندد بلکه اتفاقا باعث گشوده شدن درهای کشور بر مبنای یک دیپلماسی منطقی خواهد شد.
ولی ملکی نماینده مردم مشکین شهر اردبیل و عضو کمیسیون صنایع و معادن در مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با گزارشگر کیهان میگوید: «مقام معظم رهبری در مقاطع مختلف وقتی میبینند در زمینهای ضعیف هستیم یا تناقضاتی در گفتار مسئولین به وجود میآید یا نیازمند وحدت هستیم بسیار هوشمندانه در سخنرانیها و دیدارهای مردمی یا در خطبههای نماز جمعه نکاتی را گوش زد میکنند که نماز جمعه اخیرشان از این قاعده مستثنی نبود.»
وی ادامه میدهد: «ما از آبانماه شاهد تحولاتی در کشورمان هستیم که ضدانقلاب به دنبال فرصت و ضربهزدن است اما به برکت خون سپهبد قاسم سلیمانی و همراهانش اتفاقات عجیبی رخ داد که در بیرون و داخل مرزها مردم یک صدا به صحنه آمدند و یک همایش انقلابی بینظیر را به نمایش گذاشتند.»
ملکی میافزاید: «برای اولین بار هیمنه آمریکا در جهان بههم ریخت و شکست، حتی نتوانستند کوچکترین واکنشی نشان دهند، بنابراین در بُعد نظامی آنقدر قدرت داریم که صدایمان را بشنوند اما در بُعد اقتصادی تحت فشار قرار داریم و رهبری نیز همواره با نامگذاری سالها با مضمون اقتصادی و تشویق رونق تولید سعی کردند این موضوع را گوشزدکننده که بنیه اقتصادی باید تقویت شود.»
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس تصریح میکند: «رهبری اکنون خواستند به مردم بگویند از وحدت به وجود آمده باید بیشترین استفاده را ببریم و میتوانیم در بُعد اقتصادی هم مانند بُعد دفاعی سرآمد و متکی به خود شویم، قطعا کشورمان با منابع بینظیری که دارد و موقعیت استراتژیک فوقالعاده خود میتواند از اتکا به صنعت نفت فاصله گرفته و چرخ تولید را بچرخاند.»
وی خاطرنشان میکند: «امیدواریم کسانی که مسئولیت دارند حرکت نوین اقتصاد ملی را پایهگذاری کنند تا به رشد مطلوب برسیم. اکنون یکی از مشکلات ما این است که نمیتوانیم بخش خصوصی را به صحنه بیاوریم و باید با حمایت از بخش خصوصی به اهداف بلندمان دست پیدا کنیم اما با کمال تاسف سیستم بانکی ما تا حدودی معیوب بوده و سیستم اداریمان بسیار بروکراتیک است که باید اصلاح شود.»
بدون شک ملتی که ضعیف باشد چشم طمع سایر کشورها به آن خواهد بود اما با اتکا به درونگرایی و تکیه به نیرویهای داخل کشور میتوان از این بحرانها گذر کرد و تنها راه شکست دادن توطئههای دشمنان قویتر شدن ملت ایران است.
از مهمترین راهکارهای قویشدن توجه به مولفههای اقتدار ملت ایران است که استحکام درونی آن بالاترین درجه از نماد اقتدار محسوب میشود؛ اقتصاد قوی و مقاوم با تکیه بر ظرفیتهای داخلی، کاهش وابستگی کشور به بیگانه، افزایش صادرات و تولید ثروت از طریق حمایت از کارآفرینان و مولدان رونق کسبوکار، اهتمام بایسته برای کاهش وابستگی منابع درآمدی کشور به نفت، توجه به علم و فناوری و تلاش بایسته برای عمران، آبادانی، سازندگی و پیشرفت ایران از نمادها و مظاهر استحکام درونی جمهوری اسلامی محسوب میشود.