شعارسال:در «سرزده»، بی‌خبر و بدون هماهنگی به ادارات، سازمان‌ها و مراکز مورد رجوع مردم مشهد سرکشی می‌کنیم، حرف و درددل مراجعان را می‌شنویم و در ادامه، تلاش می‌کنیم گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره‌ای با مسئولان آن مرکز برای شنیدن پاسخ‌هایشان به مشکلات مردم، ترتیب دهیم و مقصد سی‌امین سرزده صفحه حرف‌مردم، مطب‌های پزشکان سطح شهر است.

امتناع رئیس نظام پزشکی از همراهی با سرزده
۳۰ شماره از سلسله ‌گزارش ‌های «سرزده» گذشت. درست یک‌سال است هر هفته با مدیــران‌کل ادارات، مدیران‌عامل سازمان‌ها و روسای مراکز دولتی مختلف و مورد رجوع مردم مشهد همراه شدیم تا بی‌خبر و بدون هماهنگی قبلی به مجموعه تحت‌نظارت‌شان سرکشی کنیم و طی گفت‌وگوی چهره به چهره با مراجعان، گلایه‌های مردم از آن مجموعه را بشنویم و پاسخ دهیم. علاوه بر پیگیری و تلاش خبرنگار آیتم سرزده، این همراهی جدی و متعهدانه مدیران استانی با خبرنگار خراسان‌رضوی برای روبه‌رو شدن با کمی و کاستی‌های مجموعه‌شان و پاسخ گویی درباره نقایص بوده که به «سرزده» عیار و اعتبار بخشیده و از یک گزارش عادی به یک گزارش قابل‌اعتنا و اثرگذار تبدیلش کرده.

اتفاقی که متاسفانه در سی‌امین شماره سرزده نیفتاد و هرچند روزهای طولانی به‌شکل حضوری و تلفنی، تلاش کردیم رئیس سازمان نظام‌پزشکی را در سرکشی‌های سرزده به مطب پزشکان با خودمان همراه کنیم، تلاش‌مان به بن‌بست خورد و در نهایت، بیرجندی‌نژاد به‌شکل تلفنی پاسخ گوی انتقادات مطرح‌شده بود. اتفاق نامیمونی که رسالت آیتم سرزده را که بلند کردن مدیران از پشت میزها و دعوتشان‌ به شنیدن گلایه‌های مردم است، زیرسوال می‌برد و مهم است برای پویا و زنده ماندن این آیتم که روزنه‌ای در زمینه مطالبه‌گری است، تکرار نشود.

ضرورت سامان دهی معضل دلالی درمان
در شهر مشهد، بیشتر مطب پزشکان که در زمینه‌ها و تخصص‌های مختلف مشغول فعالیت هستند، اطراف دو بیمارستان قائم(عج) و امام رضا(ع)، در خیابان‌های پرستار و میدان امام‌رضا(ع) متمرکزند. مطب‌هایی در ساختمان‌هایی بدون پارکینگ، بدون استانداردسازی و در مواردی حتی بدون آسانسور. ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی که توسط پزشکان به فضایی تجاری برای طبابت تبدیل شده است. اطراف میدان امام رضــا(ع) هستم و با بیماری عراقی که منتظر نوبت معاینه‌اش در یکی از مطب‌های اطراف است، سر صحبت را باز می‌کنم. او که خودش را «کاظم» معرفی می کند، با لهجه غلیظ عربی و با فارسی شکسته‌بسته ادعا می‌کند: «من و خانواده و دوستانم معمولا برای امور درمانی به ایران می آییم و از طبابت پزشکان ایرانی، رضایت داریم. منتها متاسفانه همیشه افرادی هستند که به شکل‌های مختلف، مثلا از طریق رابط‌هایی که در هتل‌های سطح شهر دارنـــد، غیرایرانی‌های متقاضی درمان را شناسایی می کنند و با شگرد و شیوه‌هایی، به مطب پزشکان مدنظر خودشان می‌برند. من شنیده ام که این افراد، در واقع دلال‌هایی هستند که بابت بردنِ بیمار برای پزشک، پورسانت می گیرند و زائرانی مثل ما هم به دلیل این که کسی را نمی شناسیم، اعتماد می‌کنیم و با آن ها همراه می‌شویم. ولی از این که بین دلال‌ها و پزشکان خرید و فروش شویم، حس خوبی نداریم.»

«علی بیرجندی‌نژاد» رئیس نظام پزشکی مشهد در پاسخ به این ادعای مطرح شده از سوی زائر عراقی،
در گفت وگویی تلفنی با خراسان رضوی می گوید: «متاسفانه به دلیل حضور تعداد زیادی دلال درمان که به نام «لیدر» در شهر فعالیت می کنند، فرهنگ پرداخت و دریافت پورسانت در برخی مراکزدرمانی گسترش یافته است و البته سازمان نظام پزشکی که عضو فعال کمیسیون گردشگری سلامت استان است، با همکاری سایر سازمان‌ها و نهادهای ذی ربط، در حال اجرای طرحی برای سامان دهی این افراد از جمله صدور مجوز برای کلیه کسانی است که با عنوان لیدر مشغول فعالیت هستند؛ پس لیدرهایی که بیماران را به پزشکان معرفی می‌کنند، باید سامان دهی شوند اما خرید و فروش و پاس‌کاری بیماران بین پزشکان سازمان نظام پزشکی و موسسات رسمی و پروانه‌دار را تایید نمی کنم و در صورت گزارش مصداقی از این تخلف، موضوع در کمیته اخلاق و واحد انتظامی سازمان، قابل پیگیری است.»

ثبت ماهانه ۴۰ شکایت از پزشکان، در نظام پزشکی
زن جوانی که برای معاینه و درمان به یکی از مطب های حوالی میدان امام‌رضا(ع) آمده، وقتی متوجه می‌شود برای شنیدن گلایه‌های مردم از کمی و کاستی‌های حوزه درمان این جا هستم، درددل می‌کند: «یکی از موضوعاتی که باید به آن پرداخته شود، اشتباهات پزشکی است که به شکل‌های مختلف، از جمله در زمینه تجویز دارو اتفاق می‌افتد. من آسم دارم و تا به‌حال چندین بار به مطب پزشکان مختلف برای بهبود حالم مراجعه کردم اما بهتر نشدم و هر بار در مراجعه بعدی به پزشک دیگر، اعلام شده داروهای تجویز شده قبلی، اشتباه بوده و نباید مصرف می شده. خب همه این‌ها، شخص را به تشخیص و تجویز پزشکان بی‌اعتماد و بدبین می‌کند. من تا امروز درباره اشتباهات پزشکی زیاد شنیده ام و حتی یکی از آشنایانمان که مادرش بیماری قلبی داشت، به دلیل خطای پزشکی و تجویز داروی اشتباه فوت کرد و پرونده اش در دادگاه رسیدگی شد. اما نکته این جاست که برخوردهای قانونی با پزشکان خطاکار، زیاد جدی به نظر نمی رسد.»

«بیرجندی نژاد» در پاسخ به این ادعا توضیح می‌دهد: «در هر شغلی خطا و اشتباه وجود دارد اما در رشته پزشکی، اشتباه تعریف خودش را دارد. عارضه، در هر اقدام درمانی ممکن است ایجاد شود و ایجاد عارضه به معنی اشتباه نیست. اشتباهات پزشکی دو نوع اند؛ قصور پزشکی که در نتیجه علم و توانایی ناکافی یا سهل انگاری بدون سوء‌نیت است و در نتیجه درمان تاثیر می‌گذارد و دیگری تقصیرپزشکی که به معنی اقدامی است که باید از سوی پزشک انجام می شده و نشده و ایجاد مشکل کرده. این موارد، همه از سوی واحد انتظامی سازمان نظام پزشکی رسیدگی می شود.» وی درباره تعداد پرونده های شکایات مردمی از پزشکان که در سازمان نظام‌پزشکی در دست رسیدگی است، می گوید: «در سال ۹۸ به شکل میانگین، در هر ماه حدود ۴۰ شکایت به سازمان واصل شده که بخشی از آن ارجاع از دادسرای عمومی و انقلاب برای کارشناسی بوده و بخش دیگری از سوی هیئت بدوی شهرستان ها برای تجدیدنظر استانی واصل شده است. البته بخش دیگری از شکایات هم از سوی بیماران به دادسرای انتظامی سازمان نظام پزشکی مشهد ارائه شده. براساس قانون، رسیدگی به تخلفات پزشکی در هیئت‌های بدوی و تجدیدنظر و نهایی با حضور قضات خبره دادگستری صورت می گیرد و مانند هر روند قضایی دیگر تابع فرایندهایی و بعضا غیرقابل انتشار است. منتها به شکل اجمالی، جرایم پیش بینی شده در قانون برای پزشکان متخلف، از تذکر شفاهی و کتبی شروع می شود و تا لغو دایم پروانه طبابت در کل کشور پیش می رود.»

سیستم درمان، نیازمند اجرای جدی نظام ارجــاع بیمار
داخل یک مطب در ساختمان پزشکان منتظر نشسته‌ام. یک مطب بسیار شلوغ که بیماران و همراهانشان، ساعت‌هاست منتظر پزشک معالج هستند. ساعت هفت و نیم شب است که پزشک متخصص ریه وارد مطب می شود و اسم چندین بیمار به شکل همزمان خوانده و همه با هم برای معاینه به اتاق پزشک فرستاده می شوند. اتفاقی که سال‌هاست در مطب پزشکان می‌افتد و حریــم خصوصی بیمارانی که هرکدام برای ویزیت که شرایط و استانداردهایی دارد، هزینه پرداخت کرده‌انـــد، نادیده گرفته می شود و هیچ کدام هم حق اعتراض ندارند.

رئیس نظام پزشکی مشهد در این باره می‌گوید: «ورود چند بیمار به اتاق پزشک و معاینه همزمان آن ها، در صورتی اتفاق می افتد که تعداد بیماران منتظر و حاضر در مطب بسیار زیاد باشد. ازدحام بیماران در مطب‌ها هم، ناشی از نیاز سیستم درمان به اصلاح و جا افتادن نظام ارجاع بیمار است. باید هر کدام از ما در قدم اول، پزشک خانوادگی یا پزشک عمومی مورد وثوق داشته باشیم و در صورت بیماری، اگر پزشک خانواده بعد از معاینه صلاح دانست ما را به پزشک متخصص ارجاع بدهد و در گام بعد، اگر پزشک متخصص به جمع بندی رسید به فوق تخصص مراجعه کنیم. نباید همه بیماران برای هر مسئله کوچکی در قدم اول، به سمت مطب متخصصان و فوق‌تخصصان بروند. در صورت اجرای این طرح، مشکل ازدحام در بسیاری از مطب ها حل می شود و متخصصان و فوق تخصصان مجال پیدا می کنند با دقت و حوصله بیشتری به ویزیت بیمارانی که مشکلشان در مراحل قبل حل نشده، بپردازنــد. نظام ارجاع بیش از هر چیز دیگری، نیازمند فرهنگ‌سازی و تلاش خود مردم است.»

قانون استانداردسازی ساختمان مطب‌ها در حال بازنویسی
حوالی میدان امام‌رضا(ع) مطب یک متخصص ارتوپد، در زیرزمینی با سه چهار پله واقع شده و در خیابان پرستار، مطب یک ارتوپد در طبقه اول، بدون رمپ و آسانسور. از آن جا که معمولا افــراد با بدن ضرب دیده و استخوان‌های شکسته به مطب این متخصصان مراجعه می‌کنند، مهم است شرایط مطب با خدماتی که قرار است ارائه شود، منطبق باشد. جوانی با پای شکسته و در حالی که دو عصا زیر بغل دارد، به زحمت از پله های زیرزمین پایین می آید، کمی صبر می کند تا نفسش جا بیاید و بعد به من که با لبخند، همدلی می‌کنم و می گویم: «با این پا، بالا و پایین رفتن از پله‌ها سخت است»، با عصبانیت می گوید: «به نظرتان مطب ارتوپد در زیرزمین، بدون آسانسور منطقی است؟ چند روز قبل هم مطب متخصص قلب و عروقی را دیدم در طبقه سوم یک ساختمان بدون آسانسور! این به نظر من توهین به بیماران است.»

رئیس نظام پزشکی مشهد درباره این انتقاد مهم و به‌جا می‌گوید: «قانون استانداردسازی مطب‌ها به تناسب تخصص پزشک، در حال بازنویسی است و در این قانون جامع، همه بایدها و نبایدها در نظر گرفته شده. منتها معمولا دلیل این ایرادها، این است که پزشک از قدیم در ساختمانی مستقر بوده و با گذشت زمان، امکانات ساختمان ناکافی به نظر می آید اما چون پزشک در این نقطه شناخته شده و جاافتاده، جابه‌جایی برایش سخت است منتها تا وقتی این قانون تصویب نشود، نمی‌توانیم پزشکان را ملزم به تغییر مکان کنیـــم و تا آن روز چاره ای نیست جز این که خود بیماران، به مطب‌هایی مراجعه کنند که شرایط استانداردی دارنـــد.»

انجام بخشی از جراحی توسط دستیار؛ قانونی یا غیرقانونی؟
انجام جراحی‌های زیبایی در مطب‌ها با امکانات محــدود و استفاده بعضی از این جراحان از کمک‌جراح های دیپلمه و تجربی هم یکی از گلایه‌هایی است که از سوی جوانان درباره پزشکان مطرح می‌شود. نازنیــن که ادعا می‌کند خودش با این موضوع سر و کار داشته، می‌گوید: «خیلی وقت‌ها نصف جراحی را پزشک انجام می‌دهد و بقیه کار را به فرد غیرمتخصص می‌سپارد. این کار قانونی است؟»

«بیرجندی نژاد» در این باره توضیح می‌دهد: «با توجه به این که اتاق‌های عمل عموما در بیمارستان ها و کلینیک های رسمیِ دارای پروانه و تحت نظارت دایر است، اصولا ورود و فعالیت افراد متفرقه به این مکان‌ها بسیار نامحتمل است. اما امکان وجود مراکز زیرزمینی که در زمینه‌های زیبایی کار می کنند (مانند آرایشگاه‌هایی که تزریق ژل و بوتاکس انجام می دهند) منتفی نیست. جراحی باید در اتاق عمل بیمارستان و کلینیک با امکانات کافی انجام شود و اتاق های عمل بیمارستان ها و کلینیک‌ها‌ دارای مسئول فنی هستند که از ورود افراد غیرمسئول جلوگیری می کنند و معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی وظیفه بازرسی از اتاق های‌عمل‌ را به عهده دارد. در قدم بعد، باید توضیح بدهم که کلمه جراح به کسی اطلاق می شود که پس از پشت سر گذاشتن دوره پزشکی عمومی، دوره تخصص جراحی را با موفقیت گذرانده باشد، بنابر این جراح دیپلمه تجربی نداریــم. کمک جراح‌ها هم در رشته‌های دانشگاهی مثل تکنیسین بیهوشی، تکنیسین اتاق عمل و پرستار اتاق عمل تحصیل کرده‌اند.
اما انجام بخشی از عمل جراحی توسط کمک جراح که ممکن است برای مردم شبهه ایجاد کند، اقدام معمولی است که در بیمارستان‌های دانشگاهی توسط رزیدنت‌ها و در بیمارستان‌های غیردانشگاهی توسط تکنیسین هایی انجام می‌شود که با پزشک مربوطه سال ها کار کرده اند ودر هر دو حالت، اولا با حضور و نظارت و مسئولیت پزشک معالج است، ثانیا بخش‌های حساس و تخصصی توسط خود پزشک انجام می شود و قسمت هایی که احتیاج به مهارت تخصصی ندارد، بسته به میزان مهارت و اعتماد توسط دستیار انجام می شود. در هر صورت کل مسئولیت جراحی به عهده پزشک معالج است و اگر خلاف این فرایند ثابت شود، به صورت ویژه پیگیری و برخورد انتظامی با پزشک و مسئول فنی بیمارستان صورت می گیرد.»

سرگردانی اطراف مطب‌ها به‌واسطه شلوغی و نبود پارکینگ
شلوغی و ترافیک و نبود جای پارک خیابان‌هایی که محل تمرکز مطب پزشکان است، مثل خیابان پرستار، یکی از مهم‌ترین انتقادات افرادی است که به پزشکان مستقر در این مناطقمراجعه می‌کنند. مرد میان سالی که از زابل به همراه خانواده اش برای درمان بیماری به مشهد آمده می‌گوید: از شهرستان آمدیم و برای رفتن به مطب پزشک، خودرویمان را در این خیابان به زحمت پارک کردیم اما پلیس خودرو را به پارکینگ منتقل کرده و مجبور شدیم چند روز در مشهد بمانیم و دردسرهای زیادی را تحمل کنیم. در این شهر یک نفر پیدا نمی شود به این خیابان که محل رفت و آمد بیماران و همراهانشان است، سرو سامان دهد؟ این جا حداقل صد پزشک مطب دارند اما چون ساختمان های مسکونی را تبدیل به تجاری کردند، هیچ ساختمانی پارکینگ ندارد و معلوم نیست تکلیف چیست؟»

«بیرجندی نژاد» پاسخ می‌دهد: «این معضلی است که من هم با شما موافق و هم‌نظرم. مهم است مراکز درمانی در سطح شهر توزیع مناسبی داشته باشند تا هم تجمع و شلوغی و ترافیک و کمبود امکانات آزاردهنده نشود و هم دسترسی مناسب تری برای بیماران فراهم شود. تصور من این است که به دلیل توسعه نامناسب مراکز درمانی، در آینده در این خیابان ها شاهد گره ترافیکی کورتری هم خواهیم بود .ما هم قبول داریم که هر ساختمانی از جمله ساختمان هایی که مورد استفاده پزشکان قرار می گیرد، باید پارکینگ داشته باشد ولی ذکر این نکته هم ضروری است که تمام صنوف به این منطقه مراجعه می کنند و خودروهای موجود در این خیابان ها، فقط متعلق به پزشکان و بیماران نیست. ایراد اصلی این است که تعداد زیادی از ساختمان هایی که در این خیابان ها قرار گرفته اند طبق نقشه اولیه پارکینگ داشته اند اما با پرداخت وجه، از پارکینگ به کاربری دیگری تغییر پیدا کرده اند و به نظر می رسد شهرداری باید با ساختن پارکینگ های طبقاتی این معضل را حل کند. پیشنهاد دیگر سازمان نظام پزشکی برای حل این معضل، اختصاص مکان هایی به صورت گروهی برای جامعه پزشکی است، به‌گونه ای که مجموعه ای از امکانات مختلف کلینیکی و پاراکلینیکی در جوار هم و در نقاط مختلف شهر گرد هم بیایند و به مردم خدمات‌رسانی کنند.»

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه خراسان رضوی، تاریخ انتشار:15بهمن ماه1398، کدخبر:www.khorasanrazavi.khorasannews.com،233009