شعارسال: در گذشته که علائم راهنمایی برای سفر وجود نداشته است، برای هدایت مسافرین از میل‌های راهنما استفاده می‌کردند. میل‌ها در واقع کار یک برج راهنما را برای مسافران انجام می‌داد. برخی از میل‌ها نیز علاوه بر هدایت و راهنمایی مسافران کارکردهای دیگری نیز مانند تشخیص فصل را داشته‌اند. یکی از این میل‌های باقی مانده برج میل رادکان است. امروز در بخش ایرانگردی لست سکند به سراغ این میل راهنما رفته‌ایم. با ما همراه باشید.

 تاریخچه برج میل رادکان
 
برج میل رادکان در فاصله 74 کیلومتری شمال مشهد و در 26 کیلومتری شمال غرب چناران واقع شده است. این برج که متعلق به قرن هفتم هجری است، با ارتفاع 25 متر دارای بدنه‌ استوانه‌‌ای است. کتیبه‌ای که در بنا موجود است، تاریخ ساخت آن را به دوره ایلخانیان مغول نسبت می‌دهد.
 

 

عده‌ای اعتقاد دارند این برج توسط خواجه نصیرالدین طوسی ساخته شده و با توجه به این موضوع، هدف ساخت آن استفاده در کارهای نجومی بوده است. البته امروزه باستان‌شناسان بیان کرده‌اند که بنای برج به سبکی است که می‌توان با آن 4 فصل را تشخیص داد. گدار مستشرق فرانسوی اما این برج را یک برج آرامگاهی می‌داند و اعتقاد دارد این برج مقبره یک زن است. در کتاب مطلع الشمس (کتاب اعتمادالسلطنه که در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین شاه به مشهد است) اما بنا را از آثار دیلمیان می‌داند و دونالد ویلبر اعتقاد دارد این برج یکی از قدیمی‌ترین مقبره‌های برجی ایران است و آن را الگوی طراحی برج کاشمر می‌دانست.
 

 

اما آنچه در مورد این میل مطمئنیم این است که این میل متعلق به قرن هفتم هجری است و این در کتبیه بنا به همراه بانی آن ذکر شده است.
 
معماری برج میل رادکان
 
ارتفاع بنا 25 متر است و برج میل دارای سقف مخروطی شکل است. بنای برج از دور به شکل استوانه است ولی برج دارای 12 وجهه است که به زیبایی آجرکاری شده است. فضای داخلی بنا اما طرحی دایره‌ای دارد. قطر داخل بنا 14 متر و قطر خارجی 20 متر است.
 

 

عکس از: صابر
 
سقف بنا در داخل فاقد تزیینات خاصی است و تنها با گچ و آهک به سادگی پوشیده شده است. در تمام بدنه بنا آجر و ملات گچ و آهک استفاده شده است. بر سقف بنا روزنه‌ای دیده می‌شود که به زیبایی نور خورشید را به داخل هدایت می‌کند. در نزدیکی محل اتصال سقف به دیواره‌ی بنا کتیبه‌ای به دو خط کوفی و پهلوی در میان تزئینات آجرکاری و گچ‌بری دیده می‌شود که در این کتیبه به نام بانی بنا و سال ساخت اشاره شده است.

 

بنا دارای دو در است. یکی از درها به سمت ویرانه‌هایی باز می‌شود که برخی اعتقاد دارند این ویرانه‌ها باقی مانده مسجد جامع شهر است و این میل نیز متعلق به مسجد جامع بوده است که بر اثر گذر زمان آسیب بسیاری دیده است.
 
کارکرد میل رادکان
 
بسیاری اعتقاد دارند که برج یک برج آرامگاهی در دوره ایلخانیان است. اما معماری بنا به سبکی است که این حدس را رد می‌کند. انتخاب مکان ساخت بنا، درها و دریچه‌ها و حتی نوع ساخت بنا هیچکدام تصادفی نیست. در ورودی میل به شکلی ساخته شده که در انقلاب زمستانی در راستای طلوع آفتاب و در انقلاب تابستانی در راستای غروب آفتاب قرار می‌گیرد.
 

 

 
سمت راست: طلوع اول زمستان- سمت چپ: غروب اول تابستان
 

برج میل رادکان را باید یکی از معدود برج‌هایی دانست که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. نمای ظاهری برج به 12 بخش با زاویه 30 درجه‌ای تقسیم شده است. هر دیواره از زاویه افق 30 درجه را شامل می‌شود. بر روی دیواره 365 ترک نی ستونی نیز وجود دارد که برج را به 36 قسمت 10 درجه‌ای تقسیم کرده است.
 

سخن نهایی
 
برج میل رادکان یکی از آن بناهایی است که با تمام سادگی دارای ویژگی‌هایی است که به راحتی می‌تواند نبوغ معماران ایران را در گذشته نشان دهد. هیچ قسمت بنا تصادفی ساخته نشده است. با اینکه پژوهش زیادی بر روی برج انجام نشده ولی تعداد محدود پژوهش نشان داده که برج یک برج با کارکرد نجوم بوده و برای تعیین چهار فصل از آن استفاده می‌شده است. اگر از برج‌های نجومی بازدید داشته‌اید می‌توانید نظرتان را با ما در میان بگذارید و از حس و تجربه‌ خود برای ما بگویید.


شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته  ازسایت خبری لست سکند  ،تاریخ انتشار:  26 بهمن 1398،کدخبر:    - ،www.lastsecond.ir