حسابداری تسعیر ارز

برخی از شرکت‏‏ها علاوه بر ریال ناچار هستند برخی از معاملات خود را با ارزهای خارجی انجام دهند. به این معاملات، معاملات ارزی گفته می‏شود. از مهم‏ترین انواع معاملات ارزی می‏توان به خرید و فروش کالاها و خدماتی اشاره نمود که وجه آن‏ها به صورت ارزی پرداخت یا دریافت می‏شود. همچنین معاملات مربوط به خرید یا فروش دارایی‏ها و ایجاد یا تسویه بدهی‏ها در صورتی که مبالغ آن، به ارز پرداخت یا دریافت شوند نیز از مثا‏ل‏ های معاملات ارزی هستند.

شعار سال: در هنگام ثبت معاملات ارزی، مبلغ این معاملات باید به ریال محاسبه شود. به عملیات تبدیل ارز به ریال تسعیر گفته می‏شود. در فرهنگ دهخدا تسعیر به معنای نرخ نهادن و قیمت گذاری می‏باشد. برای انجام عمل تسعیر باید به دو سوال زیر پاسخ دهیم:

1.برای تبدیل ارز به ریال باید از چه نرخ ارزی استفاده کنیم؟

2.در صورت تغییر نرخ ارز، اثر ناشی از این تغییر چگونه اندازه‏گیری و افشا می‏شود؟

برای تبدیل ارز به ریال باید از چه نرخ ارزی استفاده کنیم؟

ثبت اولیه در تاریخ معامله :

تمام معاملات ارزی در زمان ثبت اولیه باید براساس نرخ ارز در تاریخ انجام معامله به ریال ثبت شوند .

مثال: شرکت آلفا که فروش ارزی نیز انجام می‏دهد، کالایی را به قیمت 1000 دلار به شرکت بتا به صورت نسیه می‏فروشد. در تاریخ انجام این معامله نرخ دلار 30000 ریال بوده است، ثبت این رویداد در دفاتر شرکت آلفا به صورت زیر است:

حسابهای دریافتنی شرکت بتا 30000000

فروش 30000000

بابت فروش کالا به شرکت بتا به مبلغ 1000 دلار

در تاریخ ترازنامه :

اقلام پولی: با نرخ ارز در تاریخ ترازنامه مجددا تسعیر می‏شوند. بنابراین ممکن است تفاوت در نرخ تسعیر داشته باشند.

اقلام غیر پولی: با نرخ ارز در تاریخ انجام معامله تسعیر می‏شوند. بنابراین تفاوت در نرخ تسعیر ندارند.

اقلام پولی: عبارت است از وجه نقد و دارایی‏ ها و بدهی‏ هایی که قرار است به مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت یا پرداخت شوند (حساب‏هایی نظیر نقد و بانک، حساب‏ها و اسناد دریافتنی و حساب‏ها و اسناد پرداختنی جزو اقلام پولی هستند).

نمونه اقلام پولی: موجودی نقد( شامل موجودی ارزی)، سپرده‏ های کوتاه مدت، اوراق مشارکت، حساب‏ها و اسناد در یافتنی، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، مطالبات بلند مدت، حساب‏ها و اسناد پرداختنی، هزینه‏ های تعلق گرفته و پرداخت نشده، سود سهام پرداختنی.

نمونه اقلام غیر پولی: سرمایه گذاری در سهام، موجودی کالا، پیش پرداخت‏ها، دارایی‏ های ثابت مشهود و نامشهود، پیش دریافت، سرمایه.

در صورت تغییر نرخ ارز، اثر ناشی از این تغییر چگونه اندازه گیری می شود؟

ادامه مثال: در تاریخ ترازنامه نرخ ارز 35000 ریال بوده است. از آنجا که حساب‏های دریافتنی جزو اقلام پولی به حساب می آید،

باید با نرخ تاریخ ترازنامه مجددا تسعیر و تفاوت آن محاسبه شود:

5000000=(30000-35000)*1000

این مبلغ در اصل باید به حساب‏های دریافتنی شرکت آلفا اضافه شود، زیرا اگر شرکت بتا قصد تسویه بدهی خود را داشته باشد با

توجه به نرخ جدید ارز باید 5 میلیون ریال بیشتر پرداخت کند، بنابراین:

حسابهای دریافتنی شرکت بتا 5000000

سود (زیان) ناشی از تسعیر ارز 5000000

روش برخورد حسابداری با سود و زیان ناشی از تسعیر ارز :

مبلغ سود و زیان ناشی از تسعیر ارز شناسایی شده در سود و زیان دوره تحت سرفصل “خالص سایر درآمدها و هزینه ‏های عملیاتی” یا “خالص سایر درآمدها و هزینه‏ های غیر عملیاتی” افشا می‏شود.
زیان حاصل از تسعیر ارز براساس اصول متداول حسابداری مشروط براتخاذ یک روش یکنواخت طی سال های مختلف از طرف مؤدی جزو هزینه های قابل قبول می‏باشد.