شعارسال: کشمش بعد از پسته دومین کالای مهم غیرنفتی کشور به‌شمار می‌رود و کشمش ملایر به بیش از ۱۰۰ کشور جهان ازجمله روسیه، عراق، آذربایجان، افغانستان، امارات، بلاروس، آلمان و انگلیس صادر می‌شود. ایران درحال‌حاضر از نظر تولید انگور و سطح زیرکشت آن هم‌ردیف کشورهایی همچون چین، ایتالیا، آمریکا، اسپانیا، ترکیه، فرانسه و آرژانتین است و رتبه هشتم جهانی را از نظر سطح زیرکشت و رتبه نهم جهانی را در تولید انگور دارد. اما ایران به‌واسطه حمایت‌های دولت و برنامه‌های راهبردی، سال 97 موفق شد عنوان جهانی را در این محصول راهبردی کسب کند و نظام تولید انگور دره جوزان ملایر در استان همدان به‌عنوان اولین محصول کشاورزی جمهوری اسلامی در سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به ثبت رسید.

همدان در کنار استان‌های قزوین، فارس، آذربایجان‌شرقی و غربی از تولیدکنندگان عمده انگور در کشور به‌شمار می‌رود که نیمی از سطح تاکستان‌های این استان با حدود 11هزار هکتار در شهرستان ملایر واقع شده است و سالانه بیش از 240هزار تن انگور از سطح باغ‌های ملایر برداشت می‌شود. طبق آمار 316هزار هکتار باغ انگور در کشور وجود دارد که میانگین برداشت آن 15تن در هکتار و از این میزان سطح زیرکشت 21 هزار و 539 هکتار معادل 8/6درصد باغ انگور در استان همدان واقع شده که میزان تولید سالانه آن 404 هزار و 631 تن معادل 6/10درصد از تولید کشوری با میانگین تولید 19تن در هکتار است؛ درحالی‌که میانگین تولید انگور در ملایر 23تن در هکتار است و بالاتر از میانگین کشوری و استانی قرار دارد. از سویی سرانه تولید انگور در استان همدان 237کیلوگرم است و از نظر سطح زیرکشت و تولید در رتبه نخست محصولات باغی استان قرار دارد و حدود 53درصد از تولیدات باغی را به خود اختصاص داده است.

سهم ناچیز ایران در صادرات تازه‌خوری انگور

مزیت‌های محصول تولیدی انگور در استان همدان، به‌ویژه ملایر بی‌شمار است. ظرفیت‌های بالقوه‌ای که تمام نگاه دولت و وزارت جهاد کشاورزی را برای بالفعل کردن این مزیت به خود معطوف کرد تا بتواند قطب مهم اقتصادی در بخش کشاورزی باشد و سهم خود را در بازارهای جهانی کسب کند. سهمی که به گفته معاون امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان، حالا در اندیشه ارتباط‌گیری با کارشناسان جهانی و دعوت از گردشگران‌ برای بازدید از شهر جهانی انگور است.

حجت‌الله شهبازی در توضیح اقدامات اصولی برای توسعه کشت انگور و اصلاح تاکستان‌های این استان گفت: با توجه به این‌که صادرات ما در تازه‌خوری انگور بسیار ناچیز است، در صدد کشت ارقام جدید در کنار اصلاح باغ‌های انگور در این استان هستیم.

وی با اشاره به ارزش صادراتی 9میلیارد دلاری انگور در دنیا بیان کرد: سهم ایران از این میزان صادرات تازه‌خوری انگور حدود 20میلیون دلار است که بسیار ناچیز است؛ درحالی‌که در صادرات کشمش جایگاه ما محفوظ است و 13درصد کشمش دنیا در ایران تولید و همین میزان هم صادر می‌شود. معاون امور باغبانی سازمان جهان کشاورزی همدان ادامه داد: در دلِ ثبت جهانی انگور ملایر، طرح‌هایی را برای ارتقای کیفیت انگور و افزایش سهم این استان در تازه‌خوری انگور شناسایی و ثبت کردیم و در کنار داربستی کردن باغ‌ها، رقم‌های بیش‌تری درحال کشت است که بازارپسندی محصول را تغییر می‌دهد.

سرانه 237کیلوگرمی تولید انگور در همدان

شهبازی خاطرنشان کرد: در تمام سال‌هایی که با تحریم روبه‌رو بودیم، صادرات کشمش انجام می‌شد، چراکه برند ما در محصول کشمش در جهان ثبت شده است و آن‌ها به‌دنبال محصول ما هستند، اما در تازه‌خوری انگور این جایگاه را نداریم. به گفته وی، سالانه 10کیلوگرم انگور به‌ازای هر نفر در جهان تولید می‌شود، درحالی‌که این رقم به‌ازای هر نفر در ایران 38کیلوگرم و در استان همدان به‌ازای هر نفر 237کیلوگرم است که یکی از ظرفیت‌ها و مزیت‌های نسبی کشاورزی در این استان به‌شمار می‌رود و به‌واسطه شرایط اقلیمی مناسب و بهره‌گیری باغداران از تکنیک‌ها و دانش بالا در حوزه باغداری این اتفاق خوب را رقم زده‌اند.

معاون امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان اضافه کرد: به‌ازای هر هکتار انگور در جهان 11تن انگور تولید می‌شود، درحالی‌که این رقم تولید در ایران 13تن در هر هکتار، در استان همدان 19تن و در شهرستان ملایر 23تن در هکتار است که یک رکورد محسوب می‌شود.

شهبازی با بیان این‌که همدان از نظر مساحت رتبه چهارم کشوری و از نظر تولید انگور رتبه نخست را به خود اختصاص داده است، اظهار داشت: نیمی از باغ‌های استان همدان با حدود 11هزار هکتار در ملایر واقع شده و نیمی دیگر در سایر شهرستان‌هاست که در تمام 10شهرستان همدان انگور کشت می‌شود.

وی ثبت جهانی انگور ملایر در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) را موفقیتی بزرگ برای جمهوری اسلامی ایران و استان همدان دانست که از سال95 به‌مدت سه سال روند ثبت جهانی انگور ملایر طول کشید و در نهایت آذرماه سال97 نظام تولید انگور دره جوزان ملایر به‌عنوان پنجاه‌وسومین میراث مهم کشاورزی جهان و نخستین محصول تولیدی کشاورزی ایران در فائو به ثبت رسید.

طرح فراز؛ نمره قبولی دولت در توسعه باغداری

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان همچنین طرح فراز را یکی از بهترین برنامه‌های دولت در راستای اصلاح باغ‌های انگور و افزایش عملکرد این محصول عنوان کرد و گفت: این طرح هم‌اکنون یکی از اولویت‌های مهم استان در سند راهبری توسعه و برنامه عملیاتی است و در برنامه پیش‌بینی‌ شده در سال‌های 98، 99 و 1400، باید 600 هکتار طرح فراز در این استان اجرا شود.

شهبازی با بیان این‌که تا پایان سال97 تنها 20هکتار طرح فراز در تاکستان‌های این استان اجرا شده بود، ادامه داد: سال گذشته با کمک سند راهبردی سه‌ساله استان 85هکتار سطح زیرکشت طرح فراز افزایش یافت که شهرستان ملایر در اجرای این طرح پیشرو است. وی افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش کیفیت محصول، جلوگیری از بیماری‌ها و آفات، افزایش بازدهی آبیاری با اجرای آبیاری نوین (قطره‌ای)، جذب نور مناسب و تهویه مناسب، کاهش مصرف سموم در سیستم کاشت، داشت و برداشت و کاهش ضریب مکانیزاسیون را از مزیت‌های مهم اجرای طرح فراز برشمرد و گفت: این طرح را می‌توان هم در باغ‌های قدیمی و هم جدید با روش‌های مناسب اجرا کرد.

تولید 15رقم انگور در ملایر

درحال‌حاضر بیش از 15رقم انگور در تاکستان‌های ملایر تولید می‌شود که رقم اصلی آن با 85درصد سطح زیرکشت، رقم انگور بی‌دانه سفید است که انگور بی‌دانه قرمز، صاحبی، شاهانی، خلیلی، لعل، یاقوتی، عسکری، شصت‌عروس و انگورسیاه از دیگر رقم‌های انگور در شهر جهانی انگور است. حدود 75درصد از انگور تولید شده در شهرستان ملایر به 45هزار تن انواع کشمش تیزابی، آفتابی و گوگردی تبدیل می‌شود، حدود شش‌درصد از انگور تولیدی ملایر به سه‌هزار و 390 تن کشمش سایه‌خشک، هفت‌درصد به سه‌هزار و 955 تن شیره انگور، یک‌درصد به دوهزار و 260 تن آبغوره و دو درصد معادل چهارهزار و 520 تن به سرکه، شربت، باسلق و سایر مشتقات انگور تبدیل می‌شود و 10درصد انگور تولیدی این شهرستان معادل 22هزار و 600تن به‌صورت تازه‌خوری در بازار مصرف می‌شود.

به گفته مدیر اداره جهاد کشاورزی ملایر، با وجود منابع آبی فراوان که در اختیار بهره‌برداران این شهرستان قرار دارد حدود 22هزار هکتار انواع محصولات باغی در ملایر وجود دارد که از این میزان حدود 11هزار هکتار آن باغ انگور است و 15هزار بهره‌بردار باغی از این طریق امرار معاش می‌کنند.

سیدمهدی میرباقری با بیان این‌که ملایر با تولید بیش از 100تن انگور در هر هکتار دارای رتبه نخست کشوری است و در جهان نیز حرف برای گفتن دارد، افزود: سالانه بیش از 240هزار تن انگور از سطح باغ‌های ملایر برداشت می‌شود که امسال به‌دلیل خسارت بارش تگرگ بهاره حدود 30درصد کاهش محصول داریم.

وی در عین حال نگاه اقتصاد خانوار به باغداری، دانش‌بومی این محصول، خاک‌کردن سنتی مو انگور در هنگام سرما، وجود نظام تولید انگور دره جوزان با 12پارچه روستا و سه‌هزار هکتار باغ انگور، قدمت چند صد ساله تولید انگور، وجود ابزار و وسایل تولید انگور در کاوش‌های باستانی‌شناسی و کیفیت برتر قند انگور ملایر را ازجمله مزیت‌های این محصول در ثبت جهانی فائو عنوان کرد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار:17 شهریور ۱۳۹۹، کدخبر:-، www.sabzineh.com