نه به مهمانکشی

این روزها تالاب‌های مناطق شمال‌غربی کشور که در مسیر کوچ پرندگان مهاجر قرار دارد، میزبان شمار زیادی از گونه‌های مختلف است، اما برخی از افراد سودجو با این مهمانان، برخلاف رسم و مرام مهمان‌نوازی رفتار می‌کنند.

شعار سال: کانی‌برازان هر سال آغوش خود را به روی هزاران پرنده مهاجر و بومی می‌گشاید. مأمنی که این روز‌ها با افزایش آب و شرایط آب و هوایی خاص به پناهگاه امن پرندگان مهاجر تبدیل شده است. شیرینی جریان زندگی این روز‌ها در تالاب بین‌المللی کانی‌برازان شیرین‌تر از گذشته است. کانی‌برازان، تقریباً در تمام فصول سال امکان مشاهده پرندگان وحشی و کمیاب را به علاقه‌مندان می‌دهد که این امر از منحصر‌به‌فردترین ویژگی‌های این زیستگاه آبی در کشور است و آن را از دیگر تالاب‌های موجود متمایز می‌سازد.

در این تالاب زیبا، ساختمان نخستین برج پرنده‌نگری کشور در فضایی به‌وسعت ۱۲۰مترمربع احداث شده است که با داشتن امکاناتی نظیر دوربین و تلسکوپ، این فرصت را به گردشگران می‌دهد تا به تماشای پرندگان موجود در این تالاب بپردازند. براساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده، ۷۵گونه پرنده آبزی و کنارآبزی متعلق به ۱۱خانواده در این تالاب شناسایی شده است.

نام تالاب برازان به چه معناست؟

این تالاب در زبان کردی به‌معنای «گراز‌های چشمه» است که با وسعتی نزدیک به ۹۲۷هکتار، یکی از جاذبه‌های پر رفت و آمد مهاباد به‌شمار می‌رود. نعمت‌های بی‌حد و حصر خالق هستی در اشکال و تصاویر گوناگون نمود پیدا کرده است. گاهی در قالب مناظر سرسبز و آبی دریا، گاهی در هیبت کو‌های ستبر و گاهی نیز در ظاهر تالابی دیدنی، هویدا می‌شود.

تالاب بین‌المللی کانی‌برازان که با عنوان بهشت پرندگان ایران از آن نام برده می‌شود، یکی از مهم‌ترین تالاب‌های اقماری جنوب دریاچه ارومیه است که این روز‌ها با ورود انواع پرندگان مهاجر به یکی از بهترین قطب‌های صنعت اکوتوریسم منطقه تبدیل شده است و طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به حیات‌وحش را به سوی خود فرا می‌خواند.

مهمانی فلامینگو‌ها در تالاب کانی‌برازان

امید یوسفی، رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان‌غربی به باشگاه خبرنگاران جوان در این باره گفت: تخم‌گذاری فلامینگو‌ها در مناطق اقماری و تالاب کانی‌برازان نوید خوبی برای رونق حضور و زندگی پرندگان و حیات‌وحش در این منطقه طی سال‌جاری است. فلامنیگو‌ها تا آذرماه در دریاچه ارومیه و تالاب کانی‌برازان حضور دارند و پس از آن به‌علت کمبود غذا و زمستان‌های سرد به مناطق گرمسیر جنوب کشور مهاجرت می‌کنند.

این مقام مسئول در مهاباد ادامه داد: پارسال بین ۵۰ تا ۶۰هزار فلامینگو به تالاب کانی‌برازان مهاجرت کردند که امسال نیز پیش‌بینی می‌شود، به‌علت بارندگی‌های مطلوب میزان مهاجرت به همین میزان باشد.

رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان‌غربی گفت: تالاب‌های «سولدوز» و «حسنلو» در شهرستان نقده، کانی‌برازان در مهاباد و پارک ملی دریاچه ارومیه مهم‌ترین زیستگاه فلامینگو‌ها در استان به‌شمار می‌رود. آذربایجان‌غربی با دارا بودن بیش از ۳۰۰گونه از انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی و بیش از ۷۰تالاب دائمی و فصلی یکی از مهم‌ترین مکان‌های مهاجرت و زیست انواع پرندگان است.

لانه‌سازی هزاران قطعه پرنده در تالاب کانی‌برازان مهاباد

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست مهاباد نیز گفت: ۱۰هزار قطعه انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر و بومی در تالاب بین‌المللی کانی‌برازان این شهرستان لانه‌سازی و تخم‌گذاری کردند.

فاروق سخنور اظهار کرد: کارشناسان این اداره در پایش‌ها خود در تالاب بین‌المللی کانی‌برازان هزاران جفت پرنده آبزی و کنارآبزی را مشاهده کردند که مشغول لانه‌سازی و تخم‌گذاری در نیزار‌های حاشیه این تالاب بودند.

این مقام مسئول اضافه کرد: پرندگانی که در این فصل در تالاب بین‌المللی کانی‌برازان لانه‌سازی می‌کنند، شامل انواع مرغابی، چنگر، کشیم بزرگ و کوچک، اردک سرسفید، اردک مرمری، اردک بلوطی و خروس‌کولی هستند. برخی از این پرندگان پس از جوجه‌آوری و با افزایش دما در این منطقه، کوچ خود را به مناطق شمالی‌تر ادامه می‌دهند و برخی نیز تا شروع فصل سرما در این تالاب ماندگار می‌شوند.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست مهاباد افزود: شمار پرندگان موجود در تالاب کانی‌برازان در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته و درحال‌حاضر هزاران قطعه از انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی در این تالاب به‌منظور لانه‌سازی و جوجه‌آوری حضور دارند.

سخنور گفت: هم‌اکنون در تالاب‌های این شهرستان بیش از ۳۵گونه مختلف انواع پرندگان شناسایی شدند که اغلب شامل فلامینگو، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب‌پا، پرستوی دریایی، کشیم بزرگ، غاز خاکستری، غاز پیشانی‌سفید، سیلوش، آووست، خروس‌کولی، حواصیل، تنجه، انواع مرغابی و اردک ازجمله اردک سرسبز، ارده‌ای، سرحنایی، سرسفید و بلوطی هستند.

با یک تیر می‌توان چند نشان زد

تالاب کانی‌برازان از بین مجموعه تالاب‌های حاشیه جنوب و شرق دریاچه ارومیه بی‌شک یکی از با ارزش‌ترین آن‌هاست. با توجه به آمار کل کشور ۳۶۵تالاب در سراسر ایران وجود دارد و از مهم‌ترین این تالاب‌های می‌توان به تالاب کانی‌برازان مهاباد، بهشت پرندگان؛ تالاب میانکاله بهشهر، سمفونی پرندگان؛ قلعه‌ی لک‌لک‌های زنجان، قلمرویی ناشناخته؛ تالاب هورالعظیم خوزستان و تالاب میقان اراک، گوش سپردن به آوای پرندگان اشاره کرد.

بخش اعظمی از تالاب‌های ذکر شده، طبق استاندارد جهانی پیاده شده‌اند، اما در این میان تالاب کانی‌برازان نقش مهمی می‌تواند از نظر درآمدزایی داشته باشد. این تالاب براساس استاندارد جهانی طرحی و ساخته نشده که می‌توان با همت مسئولان و با ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در جوار تالاب کانی‌برازان به درآمدزایی هم رسید.

حجم آب ذخیره شده در تالاب کانی‌برازان ۱۵درصد افزایش یافت

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان مهاباد با اشاره به این‌که هم‌اکنون وضعیت آبی تالاب بین‌المللی کانی‌برازان مطلوب است، اظهار کرد: هم‌اکنون حجم آب ذخیره شده تالاب کانی‌برازان یک‌متر و ۳۰ سانتی‌متر است و این میزان نسبت به سال گذشته یک‌متر و ۲۰سانتی‌متر بوده که ۱۵درصد افزایش داشته و حجم آب ورودی به تالاب چهار دهم مترمکعب در ثانیه است.

سخنور با اعلام این‌که ظرفیت ذخیره آب در این تالاب، محدود به دو متر است، افزود: درصورت افزایش این حجم، آب وارد زمین‌های زراعی اطراف تالاب شده و باعث ایجاد خسارت به راه‌های دسترسی و زمین‌های زراعی می‌شود.

۲۰ شکارچی متخلف طی ۲ ماه گذشته دستگیر شدند

این روز‌ها تالاب‌های مناطق شمال‌غربی کشور که در مسیر کوچ پرندگان مهاجر قرار دارد، میزبان شمار زیادی از گونه‌های مختلف است، اما برخی افراد سودجو با این مهمانان برخلاف رسم و مرام مهمان‌نوازی رفتار می‌کنند.

هم‌زمان با شروع موج سرما در شمال اورآسیا، کوچ طیف‌های مختلف پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی در قالب کلنی‌های چند صدتایی به زیستگاه‌های آبی و تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه به ویژه تالاب بین‌المللی کانی‌برازان مهاباد آغاز شده است.

به گفته مسئولان اداره حفاظت محیط‌زیست مهاباد طی دو ماه گذشته بیش از ۲۰شکارچی متخلف و صیاد در تالاب‌های کانی‌برازان، گروس و اطراف آن‌ها دستگیر شدند و از آنان علاوه‌بر لاشه چندین قطعه پرنده، ۱۲ اسلحه شکاری کشف شد. طبق قانون، حفاظت از محیط‌زیست وظیفه عمومی تلقی می‌شود و علاقه‌مندان به طبیعت و حیات‌وحش و ساکنان حاشیه تالاب‌ها به‌خصوص روستاییان باید همچون گذشته در حفاظت از این میراث‌های طبیعی ارزشمند محیط‌بانان را یاری کنند.

تکرار هر ساله نامهربانی شکارچیان در تالاب‌های مهاباد

این نامهربانی شکارچیان غیرمجاز در تالاب‌های مهاباد درحالی تکرار می‌شود که هر ساله در فصل زمستان و زمانی که بر اثر شدت سرما بخش‌هایی از تالاب یا رودخانه مهاباد یخ می‌بندد، اهالی و دوستداران محیط‌زیست مقدار زیادی غذا و مواد خوراکی را برای استفاده حیوانات و پرندگان در حاشیه این تالاب‌ها رها می‌کنند. تأسیس اولین انجمن زیست‌محیطی ایران در مهاباد و داوطلب‌شدن شماری زیادی از شهروندان مهابادی به‌عنوان دوستدار و مدافع طبیعت نیز گواه دیگری بر نهادینه شدن این فرهنگ در بین مهابادی‌هاست، اما نامهربانی‌ها ادامه دارد.

حمله گله گراز‌ها به مزارع همجوار تالاب کانی‌برازان

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست مهاباد اظهار کرد: حمله گله گراز‌ها به مزارع روستا‌های حاشیه تالاب کانی‌برازان مهاباد باعث از بین رفتن مزارع و ایجاد خسارت زیادی به کشاورزان شد.

سخنور با بیان این‌که روستاییان برای جبران خسارت ناشی از حمله گراز‌ها باید مزارع خود را بیمه محصولات کشاورزی کنند، افزود: طبق قانون، کشاورزان باید در مزارعی که به زیستگاه گراز‌ها در سواحل جنوبی دریاچه ارومیه و تالاب بین‌المللی کانی‌برازان نزدیک است، با فنس‌کشی مزارع و ایجاد گودال از حمله گزار‌ها به مزارع خود جلوگیری کنند.

این مقام مسئول درخصوص سرشماری گراز‌ها در محدوده تالاب کانی‌برازان اذعان کرد: گراز‌های کانی‌برازان بیش‌تر در محدوده نیزار‌های روستای داشخانه زیست می‌کنند و تاکنون گله‌های ۸۵، ۴۴ و ۳۶قلاده‌ای در این منطقه مشاهده شده است.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست مهاباد همچنین در رابطه با مجوز شکار گراز‌ها اضافه کرد: با توجه به افزایش جمعیت گراز‌ها و حمله آن‌ها به‌صورت گله‌ای به مزارع، مجوز شکار آن به برخی اقلیت‌های مذهبی منطقه (برای مصرف) و تعدادی میرشکاران (به شرط دفن لاشه) داده شده است. تالاب کانی‌برازان از گذشته یکی از زیستگاه‌های گراز‌ها در منطقه بوده و حتی نام این تالاب هم در زبان محلی چشمه گرازهاست.

صدای مرگ ماهی‌ها این روز‌ها بیش‌تر از هر چیز دیگری شنیدنی است

به‌دلیل استفاده از شیوه ناجوانمردانه در صید، برق صیادان غیرمجاز جان آبزیان مهاباد را گرفت. اگر تا دیروز صدای اعتراضات فعالان محیط‌زیست از خوزستان بلند بود، حال روش ماهی‌گیری با استفاده از برق صدای مسئولان در غرب کشور را هم درآورده است.

برخی از سودجویان که برای پرکردن جیب خود کمر به قتل ذخایر آبزیان بسته‌اند، این روز‌ها با اتصال شبکه برق در رودخانه‌ها ماهی را به هلاکت می‌رسانند تا از این راه سودی به جیب بزنند. بنابر گفته افراد محلی صیادان یک سمت رودخانه را با تور عرضی سد می‌کنند و از بالادست سم می‌ریزند و هرچه جانوری که در آب است، تلف می‌شود. این روش دیگری برای کشتار دسته‌جمعی آبزیان است که بنابر گفته آن‌ها ماهی‌ها را به عمق بیش‌تر فراری می‌دهد و احتمال می‌رود که بعد از این روش، صیادان برای بالاکشاندن ماهی‌ها از شوک استفاده کنند.

کارشناسان محیط‌زیست هم می‌گویند: صیادان از سمی استفاده می‌کنند تا ماهی روی آب بیاید و راحت صید شود، اما غافل از این‌که این روش همه آبزیان را می‌کشد و اکوسیستم رودخانه را برهم می‌زند. البته این‌ها یک‌سوی ماجراست؛ چراکه سم باقی‌مانده در رودخانه در آب حل می‌شود و بعد‌ها غیرمستقیم با صید ماهی‌های باقی‌مانده به چرخه غذایی انسان وارد می‌شود و انسان‌ها هم با بیماری‌های مانند سرطان درگیر خواهند شد.

صید به روش ناجوانمردانه

تلف شدن تعداد زیادی از آبزیان و ماهی‌های رودخانه اصحاب مهاباد طی هفته گذشته حال نشان از رد پای صیادان غیرمجاز و بهره‌گیری از روش‌های صید ناجوانمردانه دارد. متأسفانه در رودخانه‌های مهاباد از ابتدای سال تاکنون به دفعات شاهد تخلفات در صید بودیم و صیادان با استفاده از روش‌های غیرمعمول ازجمله ریختن سم در رودخانه یا اتصال برق در آب به قتل دسته‌جمعی ماهیان اقدام می‌کنند.

رئیس اداره محیط‌زیست شهرستان مهاباد در همین راستا با تأیید این اقدامات غیرانسانی و صید غیرمجاز ماهی به روش برق‌زنی در پایین‌دست رودخانه مهاباد اظهار کرد: متأسفانه در این اقدام غیرمجاز سایر آبزیان و بچه‌ماهی‌ها نیز تلف می‌شوند و خسارت غیر قابل‌جبرانی به زیان وارد می‌شود.

سخنور با اشاره به این‌که برای صید ماهی، فعلاً مجوز تنها به روش قلاب انداختن صادرشده و با کسانی که از روش تور انداختن استفاده کنند، برخورد می‌شود، ادامه داد: متأسفانه اوایل مردادماه نیز بیش از ۵۰هزار قطعه ماهی در رودخانه روستای گرد شیلان مهاباد از توابع خلیفان با ریختن سم، توسط افراد سودجو و با هدف صید تلف شدند. این مقام مسئول در مهاباد گفت: پیگیری این موضوع در دستورکار یگان حفاظت این اداره قرارگرفته و مراتب از طریق تشکیل پرونده برای شناسایی عاملان این حادثه در مراجع قضایی در دست پیگیری است.

او بیان کرد: متأسفانه در مهرماه نیز برخی افراد سودجو در روستای اصحاب در بخش خلیفان مهاباد با استفاده از برق و شوک نسبت به قتل بسیاری ماهیان و آبزیان در رودخانه پایین‌دست این روستا اقدام کردند. این روش یک نوع جنایت زیست‌محیطی محسوب می‌شود که در اثر آن، علاوه‌بر ماهی‌ها تمام جانوران آبزی موجود در آب نیز تلف می‌شوند. گفتنی است، تالاب بین‌المللی کانی‌برازان مهاباد با وسعتی افزون‌بر ۹۱۰هکتار یکی از مهم‌ترین تالاب‌های اقماری جنوب دریاچه ارومیه و با ارزش‌ترین زیستگاه‌های انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی مهاجر و بومی در شمال‌غرب کشور به‌شمار می‌رود. این تالاب که به‌دلیل موقعیت ویژه و شرایط زیستی منحصربه‌فرد خود در سال۱۳۸۵ به‌عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شد، به نخستین پناهگاه حیات‌وحش آذربایجان‌غربی تبدیل و به این ترتیب به‌عنوان یکی از مناطق چهارگانه کشور با جایگاه قانونی معرفی شده است.