شعار سال: امیر پسنده‌پور، دانش‌آموخته روابط دیپلماتیک؛ فرایند صلح در افغانستان با توجه به عدم یکپارچگی قدرت نزد حاکمیت فعلی و اختلافات به‌جامانده از نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ادوار گذشته، دورنمای چندان روشنی ندارد و همین، گره مذاکرات با طالبان جهت رسیدن به یک توافق جامع را کورتر می‌کند.

 

شاید یکی از مشکلات پیش روی صلح در افغانستان، دو رقیب سیاسی به نام‌های اشرف غنی و دکتر عبدالله باشد. این دو که در جریان و فرایند تشکل دولت، تنها به واسطه اعمال نفوذ امریکا حاضر به تشکل دولت ائتلافی و تقسیم قدرت شده‌اند، حالا و در آستانه رسیدن به یک مرحله حساس برای آینده افغانستان، همچنان بر سر چگونگی رسیدن به یک سند جامع راهبردی و توافق با طالبان، همچنین چگونگی تشکیل یک دولت موقت، اختلاف نظر‌های فاحش و جدی دارند.

اختلاف اساسی و اصلی میان این دو بر سر تشکیل دولت موقت و همچنین سهیم کردن طالبان در قدرت است. اشرف غنی به واسطه حضور امرالله صالح در کابینه‌اش به هند نزدیک است و مخالف سفت و سخت تشکیل دولت موقت است و دولت موقت را در تضاد با جمهوریت می‌داند. دکتر عبدالله که به نظر می‌رسد طرفدار تشکیل دولت موقت است تنها راهکار عبور از بحران فعلی را تشکیل یک دولت موقت با مشارکت طالبان می‌داند. وی همچنین در این مسیر به نظر می‌رسد از پشتیبانی ایران و پاکستان هم برخوردار است. اما ضلع سوم این جریان یعنی طالبان، غنی را سدی در مسیر رسیدن به صلح می‌دانند و این موضوع را در جریان مذاکرات دوحه به صراحت اعلام کرده اند.

آنچه باب نگرانی را برای برخی فعالان سیاسی افغانستان و ناظران خارجی ایجاد کرده این نکته است که با توجه به احتمال حضور طالبان در قدرت سیاسی، همچنین پافشاری آنان بر تغییر قدرت و ساختار سیاسی افغانستان فعلی، احتمال این که نهاد‌های دموکراتیک مانند پارلمان که از ارکان اصلی دموکراسی هستند منحل شده و جای خود را به شورا‌های مشورتی انتصابی بدهند بسیار است، که این به عقب گردی اساسی در راستای رسیدن به یک حکومت مردمسالار منجر خواهد شد.

با این حال به نظر می‌رسد ایالات متحده نسبت به همکاری درازمدت با اشرف غنی خوشبین نبوده و به همین جهت در فرایند صلح ایفای نقش و مذاکره کننده اصلی را به دکتر عبدالله سپرده است. آنچه مسلم است، وضعیت صلح و رسیدن به آن بسیار شکننده است و تقریبا می‌توان گفت با هر سفر خلیل‌زاد (نماینده امریکا در مذاکرات صلح) به افغانستان؛ سیاست‌ها به طور کلی تغییر می‌کند. آنچه مسلم است این است که تلاش‌های دیپلماتیک عبدالله به جهت همراه ساختن همسایگان افغانستان در آینده سیاسی او موثر خواهد بود. به همین جهت اشرف غنی نیز به تکاپوی یارگیری در عرصه سیاست داخلی پرداخته است و با جذب مهره‌های موثر که از دایره قدرت دور مانده اند (مانند محمد محقق معاون ریاست جمهوری و عطا محمد نوروالی سابق بلخ هم اکنون مشاور ارشد رییس جمهور) خواسته در تشکیل دولت موقت، همراهی با عبدالله را به حداقل رسانده و جبهه واحدی در مقابل جریان او ایجاد کند. آنچه مسلم است در افغانستان اقوام نقش مهمی در ساختار سیاسی این کشور ایفا می‌کنند و شکاف‌های قومی باعث سخت‌تر شدن رسیدن به یک صلح پایدار است.

 

۳ گروه عمده قومیتی

سه گروه عمده قومیتی در افغانستان را به ترتیب جمعیت، پشتون‌ها، تاجیک‌ها و هزاره‌ها تشکیل می‌دهند.

پشتون‌ها در نواحی شرقی و جنوبی افغانستان هم‌مرز با پاکستان متمرکز شده‌اند. گروه‌های کوچکی از آن‌ها هم در شرق ایران در نواحی هم‌مرز با افغانستان و همچنین شمال افغانستان در نتیجه جابجایی‌هایی که در زمان امیر عبدالرحمن انجام شد در میان دیگر گرو‌های قومی زندگی می‌کنند. بر اساس برآورد‌ها ۳۸٪ تا ۵۰٪ درصد ساکنان افغانستان را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند.

تاجیک‌های فارسی‌زبان دومین گروه قومی در افغانستان، بالغ بر ۱۳ میلیون نفر جمعیت دارند. بیشتر تاجیک‌ها در مناطق شمال شرقی و غرب و در شهر‌های بزرگ زندگی و کار می‌کنند و پیشه‌هایی در بخش‌های دولتی دارند. گروه‌های بزرگی از تاجیک‌ها در شهر‌های هرات، مزارشریف، کابل و غزنی زندگی می‌کنند.

هزاره‌ها یکی از مردم بومی افغانستان هستند که بیشتر در مرکز افغانستان در منطقه هزارستان زندگی می‌کنند. هزاره‌ها به گویش هزارگی از زبان فارسی که دارای برخی لغات ترکی و مغولی است، صحبت می‌کنند. جمعیت هزاره‌ها بیش از ۸ میلیون نفر برآورد می‌شود. به دلیل تبعیض سیستماتیک در گذشته، هزاره‌ها ولسوالی (استان) ندارند و جمعیت شان در ولایات و ولسوالی‌های دیگر تقسیم شده‌است.

ازبک‌ها، ایماق‌ها، ترکمن‌ها، قزلباش‌ها و بلوچ‌ها، نورستانی‌ها، پشه ای‌ها، پامیری‌ها و سادات هم از دیگر اقوام ساکن افغانستان هستند. اشرف غنی از قوم پشتون و عبدالله عبدالله تاجیک است.


شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از اعتماد آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۰ اسفند ۱۳۹۹، کدخبر:۴۶۷۷۹۴، etemadonline.com