شعار سال:پس از اجرای اصلاحات ارضی، در ایران اراضی کشاورزی که در برخی نواحی متوسط آن ها بین ۱۰-۵ هکتار بالغ می‌شد، اکنون پس از یک نسل کوچک‌تر نیز گردیده است و برای کشاورز جوانی که می‌خواهد از مزایای زندگی بهتر بهره‌مند شود درآمد لازمه را نداشته و اصولاً قادر به تأمین زندگی یک خانوار روستایی نخواهد بود که خود یکی از دلایل کوچ کشاورزان به شهرها یا مهاجرت آن‌ها برای کشت به سایر مناطق مستعد از این مسئله اساسی سرچشمه می‌گیرد، از جمله مهمترین دلایل  توسعه کشت های گلخانه ای با توجه به شرایط بوجود آمده در حال حاضر می توان به مواردی همچون این که، در کشت های گلخانه ای و بهره‌برداری فشرده و استفاده تکنیک های جدید حتی کشاورزانی که اراضی کوچک و یا اینکه  مقدار محدودی آب در اختیاردارند، قادر به کسب درآمد کافی خواهند شد، یعنی با افزایش عملکرد در واحد سطح منافع کافی عاید آن‌ها خواهد شد، زودرسی در بازار سبزی و صیفی عامل مهمی در به دست آوردن درآمد است که پرورش‌دهنده با تجهیزات به وجود آورده قادر شد حداقل یک ماه در اکثر مناطق تولید زودرسی به وجود آورده و در پاره‌ای نواحی در هر زمان از سال که مایل باشد تولید را عرضه نماید، کیفیت محصولات گلخانه‌ای به دلیل استفاده بذور خالص بسیار بالا بوده و در بساط فروشندگان به مثابه نگین درخشش دارد که خود به اهمیت اقتصادی این تولید کمک می‌کند، صرفه جوبی در آب به دلیل سیستم های تحت فشار نیز از جمله امکانات مساعد تولید در گلخانه است، نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید ۲۰ تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در هوای آزاد یک سوم کاهش می‌یابد، مدیریت گلخانه کمی پیچیده است ولی می‌توان آن را خیلی به خوبی و به موقع در تمام شرایط فردی و اجتماعی انجام داد که روش‌های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می‌گیرد معمولاً در اکثر مناطق کشور کاشت در بهار و برداشت در اواخر تابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می‌انجامد در روش‌های معمول کشت تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است. در صورتی که بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به کار گیریی روش‌هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما، رطوبت نسبی و نور) را تحت کنترل داشته باشیم؛ که برای این منظور از گلخانه (Greenhouse) استفاده می‌کنیم، استفاده از گلخانه به منظور تولید خارج از فصل سبزی‌های گلخانه‌ای انجام می‌شود و اهمیت به سزایی در علوم باغبانی دارد. از اهداف  توسعه کشت گلخانه‌ای می توان به موارد زیر اشاره کرد ۱-تولید محصول در محلی که در آن محصول تولید نمی‌شود ۲- تولید در زمانی که کشت محصول در هوای آزاد غیرممکن است.
 
مزایایی کشت گلخانه‌ای دارند از جمله: افزایش تولید در واحد سطح (به عبارت دیگر ۱۰ برابر هوای آزاد) به این معنی که مثلاً در مورد خیار تولید ۲۰ کیلو گرم خیار در هر متر مربع در گلخانه به جای تولید ۲ کیلوگرم در متر مربع در هوای آزاد، تولید بیش از یک محصول در سال (که در مورد خیار تولید سه بار در سال و همچنین در مورد گوجه فرنگی تولید دو بار در سال ممکن می‌باشد)، افزایش کیفیت محصول تولیدی (که با کنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری‌ها با روش‌های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می‌شود، صرفه جویی در مصرف آب (با روش آبیاری تحت فشار)، استفاده از اراضی غیر قابل کشت با سیستم هیدروپونیک (مانند گلخانه‌های پرورش سبزی در کیش)، عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازار یابی مناسب و تنظیم برنامه کشت مطابق با نیاز بازار (مثلاً در مورد خیار طوری برنامه تنظیم شود که زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد)، تداوم کار و تولید محصول در تمام فصل‌های سال با توجه به امکان کنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای جوانان و کار آموختگان کشاورزی و استفاده از اوقات فراغت کشاورزان در فصل‌های پاییز و زمستان. 
 
اما در مورد معایب کشت گلخانه‌ای هم به چند مورد اشاره می کنم که از جمله آنها می توان به  هزینه اولیه زیاد آن اشاره کرد و این که قسمت عظیم این هزینه صرف احداث گلخانه می‌شود که البته در صورت سودمند بودن محصول تولیدی این هزینه حداکثر در سه سال برگشت داده می‌شود، نیاز به مراقبت دایمی (برخلاف کشت در هوای آزاد که با مراقبت کمتر می‌توان به سود قابل توجهی دست یافت. نکته مهم در کشت های گلخانه ای این است که در این نوع کشت  حتی لحظه‌ای غفلت می‌تواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند (مثلاً کاهش شدید دما در گلخانه در یک شب سرد زمستانی می‌تواند باعث نابودی کامل محصولات گلخانه‌ای شود.
 
در صورت تصمیم به کشت گلخانه‌ای چه باید کرد؟
 
مشخص کردن بازار فروش: باید مشخص شود محصول تولید در کجا به فروش خواهد رسید، تعیین زمان‌های مختلف سال از نظر میزان فروش محصول تولیدی، آگاهی واشراف کامل  به زمان کسادی و اشباع بازار و زمان خلاء و نیاز شدید بازار، تعیین نوع و ویژگی محصول مورد نیاز که مورد پسند مصرف کننده منطقه باشد (مثلاً تولید گوجه‌فرنگی ریز یا درشت، تولید فلفل زرد، سیاه و یا….)، جمع‌آوری اطلاعات هواشناسی منطقه مورد کشت (میانگین ده ساله حداقل دما در سردترین شب سال و میانگین حداکثر دما در گرم‌ترین روز سال، میانگین ده سال بارندگی، تعداد روزهای آفتابی، روزهای ابری، روزهای یخبندان،….)، تعیین جهت‌های جغرافیایی و جهت وزش بادهای غالب در منطقه،  نوع خاک از نظر بافت، ساختمان، pH  خاک،  EC خاک و عناصر پر مصرف و کم مصرف، میزان آهک، ظرفیت تبادل کاتیونی و….، وضعیت آب منطقه از نظر کمی و کیفی که برای هر مترمربع بستر خاکی گلخانه حدود یک مترمکعب آب باید در دسترس باشد بسیار مهم و با اهمیت می باشد و در آخر نیز باید مواد حل شده جامد در آب مانند بیکربنات سدیم، کلر، فلور آب، در حد مطلوب باشد، مسافت گلخانه تا بازار مصرف، دستمزد کارگر در منطقه مورد احداث گلخانه، جمع‌آوری اطلاعات علمی در مورد کاشت داشت و برداشت و آفات بیماری‌ها و انبارداری محصول مورد نیاز کشور و استان و منطقه، بازدید از گلخانه‌های اطراف جهت جمع‌آوری اطلاعات علمی و تجربی آنان به منظور جلوگیری از تکرار اشتباه دیگران،  همه ی موارد فوق لازمه احداث یک گلخانه مناسب برای تامین درآمد کافی یک یا چند خانوار در شرایط کنونی که با کمبود آب شدیدی ما مواجه شدیم می تواند بسیار کارساز و حائز اهمیت باشد به امید آن که جوانان استانمان در پیشبرد و توسعه کشت های گلخانه ای تمام تلاش خود را انجام داده و روزی استان چهارمحال و بختیاری در تولید محصولات گلخانه ای حرفی برای گفتن در عرصه ملی و بین المللی داشته باشد.
 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری تحلیلی عصر شهر کرد  ، تاریخ انتشار: 9 تیر  1400، کدخبر: ، www.asreshahrekord.ir،21587