شعار سال:  از زمانی که نخستین موتورسیکلت توسط دو مخترع آلمانی به نام‌های دایملر و مایباخ در سال ۱۸۸۵ ساخته شد، تاکنون تغییرات زیادی یافته و هم‌اکنون بخش مهمی از حمل و نقل در ایران و جهان به این وسیله نقلیه اختصاص دارد. بیشترین میزان استفاده از موتورسیکلت در دنیا به ترتیب شامل پایتخت کشور‌های ویتنام با ۸۰ درصد، اندونزی با ۶۷ درصد، تایوان با ۴۸ درصد، هند، پاکستان و چین می‌شود.
 
تهران با ۱۳ درصد و اصفهان با ۱۱ درصد جزو بیشترین استفاده کنندگان از موتورسیکلت در ایران هستند. آمار‌ها نشان می‌دهند که در شهر‌های پرجمعیت و پرترافیک و با درآمد کمتر، استفاده از موتورسیکلت بیشتر است. جالب است که این کشور‌ها نیز آمار تصادف زیادتری دارند. بیش از ۲۵ درصد قربانیان تصادفات رانندگی در ایران، راکبان موتورسیکلت‌ها هستند که متأسفانه اغلب آن‌ها در سنین جوانی هستند. کارشناسان معتقدند که موتورسیکلت‌ها سهم زیادی در آلودگی هوای کلانشهر‌ها دارند و در اخبار سهم آلودگی آن‌ها را از سه تا ۲۱ برابر خودرو‌های سواری ذکر کرده‌اند و حتی تا ۷۰ درصد آلودگی هوا را به آن‌ها نسبت داده‌اند.

کاربراتوری‌های پردردسر
 
اکثر موتورسیکلت‌های موجود در کشور کاربراتوری هستند؛ انژکتوری‌ها به دلیل تنظیم و پاشش اندازه، کیفیت بهتری دارند، اما در مقابل گران‌تر هستند.
 
از آنجایی که آلودگی کاربراتوری‌ها زیاد بود؛ تولید و شماره‌گذاری‌شان از مهر سال ۹۵ ممنوع شد. مطابق با بررسی‌ها با تبدیل دو نوع موتورسیکلت انژکتوری ۱۲۵ سی‌سی به کاربراتوری ۵۹ درصد مونوکسید کربن، ۹۰ درصد هیدروکربن‌های نسوخته و ۲۱ درصد اکسید‌های نیتروژن کاهش پیدا خواهند کرد و این یعنی تبدیل کاربراتوری به انژکتوری در کاهش آلودگی هوا اثر بسزایی دارد. اما این موتور‌ها گران هستند و درآمد پایین راکبان اجازه این تغییر را نمی‌دهد.
 
در حال حاضر میانگین قیمت یک موتورسیکلت بنزینی در بازار ۳۵ میلیون تومان است و تبدیل یک کاربراتوری به انژکتوری ۳.۵ میلیون تومان هزینه دارد و این یعنی تبدیل آن‌ها به انژکتوری به‌صرفه است و دولت برای کاهش آلودگی هوا باید از طریق وام‌های قرض‌الحسنه یا هر تسهیلات دیگری، این اقدام را عملیاتی کند.

فرسودگی ۷۵ درصد موتورسیکلت‌ها
 
آنطور که بررسی‌ها نشان می‌دهد ۷۵ درصد موتورسیکلت‌های کشور فرسوده‌اند. هزینه اسقاطشان فقط ۳۵۰ هزار تومان، اما تا ۲ میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند. با این شرایط نوسازی قطعا به عقب خواهد افتاد و چاره‌ای جز نوسازی و تبدیل آن‌ها به موتور برقی وجود ندارد.

ضرورت نصب کاتالیست
 
همانطور که نصب کاتالیست بر روی خودرو‌ها سبب کاهش آلودگی هوا می‌شود، همین اثر را بر روی موتورسیکلت‌ها دارد، اما در مقابل از قدرت آن‌ها می‌کاهد، اما نسبت کاتالیست بر روی انژکتوری‌ها چنین مشکلی را ایجاد نمی‌کند.

معاینه فنی بی‌نتیجه موتورسیکلت‌ها!
 
یکی از تاکیدات امروز مسئولان، معاینه فنی موتورسیکلت‌ها است، اما آنطور که کارشناسان می‌گویند؛ معاینه فنی آن‌ها تاثیر زیادی در کاهش آلایندگی‌شان ندارد، زیرا «معاینه فنی خودرو‌ها در زمینه آلودگی هوا تنها برای دو آلاینده منواکسیدکربن و هیدروکربن‌های نسوخته در حالت کار درجا انجام می‌شود. حتی اگر همه خودرو‌ها و موتورسیکلت‌ها این استاندارد را بگذرانند، کمتر از سه درصد کاهش در آلاینده‌ها را خواهیم داشت، زیرا می‌توان با تنظیم سوخت در حالت درجا به راحتی به این استاندارد دست یافت.» در نتیجه اجرایی شدن معاینه فنی با این سطح استاندارد کمکی نخواهد کرد و همزمان اراده قوی نیز برای عملیاتی کردن آن وجود ندارد.

موتور برقی بهترین گزینه است
 
جعفر تشکری هاشمی، رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، درباره اثر فرسودگی موتورسیکلت‌ها بر آلودگی هوا می‌گوید: آلودگی کلانشهر‌ها به ویژه تهران عمدتا ناشی از ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون است. در گذشته آلودگی غالب ما CO بوده است که با حذف ماشین‌های کاربراتوری و موتو‌رهای دو زمانه در حد زیادی به مدیریت درآمد. در این سال‌های اخیر آزمایش‌هایی که توسط ایستگاه‌های اندازگیری آلودگی هوا انجام شد نشان داد که آلودگی قالب، ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون هستند که این ذرات در طبیعت تولید نمی‌شوند و منشأ صنعتی دارند. مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۸۰ درصد این آلاینده‌ها از منابع متحرک یعنی موتورسیکلت‌ها و خودرو‌ها هستند و بقیه نیز به کارخانه‌ها و صنایع سیستم‌های گرمایش خانگی مربوط می‌شوند.
 
او ادامه می‌دهد: با توجه به این موضوع، موتورسیکلت‌های کاربراتوری که به شدت آلاینده هستند و حتی موتورسیکلت‌هایی که تازه ساخته شده‌اند آلایندگی چندین برابری نسبت به خودروی یورو ۲ دارند. گفته شده است موتورسیکلت نو بین ۶ تا ۸ برابر خودروی یورو ۲ آلودگی تولید می‌کنند که نسبت به خودرو‌های استاندارد این عدد بیشتر می‌شود.
 
تشکری هاشمی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود به دلیل شرایط اقتصادی نمی‌توان هیچ اقدامی جهت کنترل تردد موتورسیکلت‌های آلوده انجام داد، تاکید می‌کند: برخی مالکان موتورسیکلت‌ها و خودرو‌های فرسوده افرادی هستند که با همین وسایل ناایمن گذران زندگی می‌کنند. باید با نظام‌های حمایتی امکان این تعویض موتور را برایشان فراهم کرد مثلا خریدن موتورسیکلت برقی که ۶۰ تومان قیمت دارد برای بسیاری از افرادی که با موتورسیکلت‌های آلاینده کار می‌کنند ممکن نیست مگر اینکه خدمات حمایتی مثل کمک‌های بلاعوض، وام‌های ارزان قیمت و تلاش برای پایین آوردن قیمت این وسایل صورت بگیرد.
 
رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، در تشریح راهکارهای کاهش اثرات فرسودگی موتور‌ها بر آلودگی هوا می‌گوید: باید به سمت موتورسیکلت‌های برقی برویم. سهم موتور‌های آلاینده چندین برابر یک خودروی سواری است. یک موتورسیکلت برقی هیچ آلودگی تولید نمی‌کند، چون احتراقی صورت نمی‌گیرد. دومین بحث آلودگی صدا است که این موتورسیکلت‌ها دارند که یکی از آزاردهنده‌ترین آلودگی‌های صوتی است که ما در سطح شهر داریم. شاید هیچ صنعتی به اندازه این موتور‌های ۳۲۵ که اگزوز‌های پر صدایی دارند صدا تولید نمی‌کند.
 
وی با بیان اینکه نزدیک به ۵۰ درصد فوت شدگان تهران به موتورسیکلت سواران مربوط می‌شود، اظهار می‌کند: همه این‌ها باعث می‌شود که ما به سمت یک وسیله نقلیه‌ موتوری مطمئن برویم. قاعدتا وسایل برقی بهترین گزینه هستند. او معتقد است که باید انحصار تولید وسایل نقلیه در داخل برداشته شده و اجازه واردات به کشور داده شود که از قیمت‌ها کاسته شود.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری تحلیلی جامعه 24 ، تاریخ انتشار:  26دی 1400، کدخبر: ، www.jameh24.com،25856