شعار سال: یارانه‌های پنهان و توزیع بی‌ضابطه آن در جامعه از جمله مسائل مهمی است که اقتصاد کشور را در سال و دهه‌های گذشته با چالش‌های فراوانی روبه‌رو کرده است؛ یارانه‌هایی که بررسی‌ها نشان می‌دهد به طور متوسط برای هر ایرانی چیزی حدود ۲۵ میلیون تومان در سال پرداخت می‌شود، اما درصد ناچیزی از آن به دهک‌های پایین جامعه تعلق می‌گیرد.

بر اساس آخرین مطالعات و بررسی‌های انجام شده، دولت‌ها در ایران سالانه حدود ۸۰ میلیارد دلار، برای حامل‌های انرژی پرداخت می‌کنند که حدود ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی و بیش از چهار برابر بودجه عمومی را در بر می‌گیرد.

با توجه به این آمار و ارقام، ایران با اختصاص بیش از ۸۴.۶ درصد یارانه به حامل‌های انرژی، رتبه دوم جهان را در نرخ پرداخت یارانه به حامل‌های انرژی به خود اختصاص داده است.

آمار و ارقامی بسیار بالا که نشان می‌دهد در ایران برای هر شهروند حدود ۲۵ میلیون تومان یارانه پنهان پرداخت می‌شود و جالب اینکه تنها ۷۰۰ هزار تومان از این مبلغ به ازای هر نفر به پایین‌ترین دهک درآمدی می‌رسد و بخش عمده آن توسط اقشار ثروتمند مصرف می‌شود.

همانطور که اشاره شد پرداخت بی‌رویه و بی‌ضابطه یارانه پنهان تبعات بسیار سنگینی برای اقتصاد کشور داشته است که از جمله آن می‌توان به افزایش تورم، مصرف بی‌رویه انرژی و نابرابری در بهره‌برداری از یارانه‌های پنهان اشاره کرد.

در میان همه حامل‌های انرژی شرایط برای صنعت برق نیز چندان مساعد ارزیابی نمی‌شود و دولت‌ها در همه سال‌های گذشته مبالغ بسیار زیادی را به صورت یارانه پنهان به مشترکین پرداخت کرده‌اند.

ارزیابی‌های دقیق حکایت از آن دارد که به صورت تقریبی وزارت نیرو سالانه حدود ۹۱۷ هزار تومان به صورت میانگین به هر مشترک خانگی یارانه انرژی پرداخت می‌کند؛ رقمی قابل تأمل که البته می‌دانیم بخش بسیار زیادی از آن به مشترکین پرمصرف تعلق پیدا می‌کند و اکثریت شهروندان جامعه به ویژه اقشار کم‌درآمد عملاً بهره چندانی از این یارانه نمی‌برند.

همچنین طبق آمار موسسه IEA در سال ۲۰۲۰ میلادی ایران با پرداخت ۳۰ میلیارد دلار یارانه انرژی بالاتر از چین و عربستان در رتبه اول تخصیص یارانه انرژی در جهان قرار دارد که از این میان بیش از ۱۲ میلیارد دلار یارانه به انرژی برق اختصاص دارد.

این وضعیت سبب شد تا مجلس در بودجه سال ۱۴۰۰ به موضوع ورود کرده و دولت سیزدهم با ورود تصویب یک آئین‌نامه نسبت به تغییر شرایط به سود اقشار کم‌درآمد و نیز جلوگیری از پرداخت یارانه پنهان و مازاد بر الگو مصرف به مشترکین پر مصرف اقدام کند.

بر اساس آئین نامه‌ای که در تاریخ ۵ دی ماه سال جاری به تصویب هیئت وزیران رسید، مقرر شد تا وزارت نیرو تعرفه مشترکین خانگی بالاتر از الگوی مصرف را تا یک و نیم برابر، تا دو برابر و مصارف بیش از دو برابر به ترتیب با ضریب یک و نیم (۱.۵)، دو و نیم (۲.۵) و سه و نیم (۳.۵) برابر هزینه تأمین برق محاسبه و دریافت کند.

تعرفه‌های جدیدی که البته بیش از ۷۵ درصد مشترکین به واسطه مصرف برق در چارچوب الگوی مصرف، مشمول آن نخواهند شد و تنها مشترکان پرمصرف را هدف قرار داده است تا ضمن پرهیز از پرداخت یارانه بی‌ضابطه به آنها، همچنین منابع حاصل از این محل را به یارانه پنهان اقشار کم‌درآمد و نیز مشترکین کم مصرف بیافزاید.

به نظر می‌رسد در آینده و مستند به این اقدام که الزام مشترکین خانگی به رعایت مصرف برق تا سقف الگو‌های بومی مصرف برق مناطق مختلف را به همراه خواهد داشت، علاوه بر اینکه شاهد نظم و نسق بخشیدن به نحوه توزیع یارانه انرژی برق در کشور خواهیم بود، همچنین بخش قابل توجهی از مصارف بی‌رویه مشترکین پرمصرف به دلیل حذف یارانه دریافتی شان کاهش خواهد یافت و مجموع این تحولات نقش موثری در پایداری انرژی برق خواهد داشت.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار: ۲۹ دی ۱۴۰۰، کدخبر:۱۱۸۳۳۰۰، www.ilna.news