شعار سال: خط لوله انتقال گاز به اروپا موسوم به " پرشین پایپ لاین" که در سال ۲۰۰۸ پیشنهاد شد و به منظور تامین گاز از میادین گازی ایران به خریداران اروپایی بود، همیشه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌ترین گزینه برای تامین انرژی اروپایی‌ها بوده است.

وبگاه " استِیتس من" با اشاره به اقتصادی بودن طرح انتقال گاز ایران از طریق خطوط لوله، این طرح روی کاغذ مانده را اقتصادی‌ترین و به صرفه‌ترین گزینه برای اروپا به منظور جایگزینی گاز روسیه دانسته، اما تاکید کرده این طرح اقتصادی برای اجرایی شدن با چالش‌های سیاسی و ژئوپلتیک زیادی مواجه است.

این گزارش در ادامه تاکید کرده:

"بحران اوکراین، اتحادیه اروپا را به تکاپو برای تامین گاز جدید برانگیخته است و علاقه جدیدی به خطوط لوله انتقال گاز از آسیای مرکزی و غربی از طریق ترکیه ایجاد کرده است. کارشناسان می‌گویند که ترکیه به طور بالقوه به عنوان قطب (انتقال) گاز اروپا در حال ظهور است، زیرا اتحادیه اروپا طرح خود را برای پایان دادن به وابستگی انرژی به روسیه تا سال ۲۰۲۷ روی میز گذاشته است.

در مقاله‌ای که اخیرا منتشر شده، "آمیت بنداری" و "سعید الدین فریدی" از اندیشکده "گِیت وی هاوس" معتقدند که برای توسعه منابع جایگزین و قابل دوام گاز برای اروپا، ترکیه کلید اتصال تامین کنندگان از این مناطق به بازار‌های اروپایی خواهد بود.

در همین راستا طی ماه‌های گذشته، تعدادی از خطوط لوله گازی که قبلا پیشنهاد شده و اکنون غیر فعال هستند، دوباره در کانون توجه اروپا قرار گرفته اند و آنکارا این کاوش گزینه‌ها را تشویق می‌کند، چون اگر این پروژه‌ها اجرا شوند، ترکیه از نظر اقتصادی و استراتژیک سود خواهد برد.

بنداری و فریدی خاطرنشان می‌کنند در حالی که روسیه بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد، ذخایر قابل توجه دیگری در همسایگی ترکیه - به ویژه در ایران، قطر، ترکمنستان و اسراییل- وجود دارد.

از این میان، قطر تولیدکننده و صادرکننده عمده گاز طبیعی مایع است و علاقه‌ای به بحث خطوط انتقال گاز ندارد. ذخایر گاز طبیعی ایران به سرمایه گذاری نیاز دارد، زیرا به دلیل تحریم‌های طولانی مدت و شدید، توسعه نیافته است. ذخایر گاز ترکمنستان نیز فراوان، اما توسعه نیافته است، زیرا این کشور محصور در خشکی است و دسترسی به آب‌های آزاد ندارد، از سوی دیگر دولت ترکمنستان یکی از اقمار روسیه محسوب می‌شود و تصور اینکه دولت عشق آباد بخواهد و یا بتواند به عنوان جایگزین، بازار روسیه را در اروپا از چنگ مسکو خارج کند، کمی دور از ذهن است. اکتشافاتات گاز اسراییل نیز اخیرا بوده و هنوز در حال توسعه است. در مجموع در بیشتر گزینه‌های انتقال گاز به اروپا مشکلات عملی فراوان است.

 

ایران تحریم شده است، ترکمنستان متحد روسیه است و به نظر می‌رسد قطر به خطوط لوله بی علاقه است. با توجه به وضعیت کنونی اروپا، ممکن است این پروژه‌های کنار گذاشته شده جان تازه‌ای بگیرند. اما اگر اتحادیه اروپا بخواهد عرضه گاز خود را متنوع کند، سیاست خارجی اتحادیه اروپا باید به سمت تعامل با این کشور‌ها حرکت کند.

خط لوله موسوم به پارسی که در سال ۲۰۰۸ پیشنهاد شد و به منظور تامین گاز از میادین گازی ایران به خریداران اروپایی بود، همیشه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه‌ترین بوده است.

همانطور که بهندری و فریدی می‌نویسند، ایران دارای مرز مستقیم با ترکیه است که انتقال به اروپا را آسان می‌کند و در حال حاضر هم ایران گاز طبیعی خود را از طریق خط لوله تبریز - آنکارا به ترکیه می‌فروشد. اما آیا به طور واقع بینانه می‌توان انتظار داشت که اتحادیه اروپا به مقابله با آمریکایی‌ها برود و سعی کند رژیم تحریم‌های غرب علیه تهران را برای تضمین امنیت انرژی خود به چالش بکشد؟

هر گونه اقدامی برای دسترسی به گاز از ایران باعث واکنش واشنگتن خواهد شد. صادرکنندگان گاز مایع در آمریکا از افزایش قیمت گاز منتفع شده‌اند و کاهش تحریم‌ها علیه ایران برای تسهیل صادرات گاز به اروپا به این تجارت پرسود آمریکایی‌ها لطمه خواهد زد. خط لوله قطر-ترکیه هم با توجه به اختلافات دوحه با عربستان سعودی با موانع جدی مرزی روبروست و قطری‌ها بر همین اساس به صادرات گاز مایع و از طریق کشتی رو آورده اند.




کریدور گاز جنوبی (آذربایجان-ترکیه ایتالیا) هم کاربردی است و اتحادیه اروپا به دنبال افزایش عرضه گاز از این مسیر است، اما این خط لوله حتی ۱۰ درصد گازی را که روسیه در حال حاضر عرضه می‌کند، تامین نخواهد کرد.

خط لوله ترانس خزر هم گاز ترکمنستان را از طریق زیر بستر دریای خزر به آذربایجان و از آنجا به گرجستان و اروپا متصل می‌کند. اما چنین پروژه‌ای در تئوری می‌تواند جایگزین بخش قابل توجهی از گاز صادراتی روسیه به اروپا شود، اما دریای خزر یک آبراه بین المللی نیست و این پروژه می‌تواند تاثیرات اکولوژیک و عوارض خاص زیست محیطی به همراه داشته باشد.