شعار سال: عربستان و کویت طی هفته جاری یادداشت‌تفاهمی برای توسعه میدان گازی مشترک آرش (الدره) امضا کردند، این یادداشت‌تفاهم در راستای تفاهم انجام شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۹ و پس از مذاکرات دو کشور و توافق بر سر سازوکار و اجرای توسعه این میدان گازی به منظور توسعه این میدان مشترک و با هدف تولید گاز غیر همراه به ارزشی معادل یک میلیارد فوت مکعب گاز در روز و ۸۴ هزار بشکه گاز مایع در روز امضا شده است. این تفاهمنامه درست در زمانی بین این دو کشور عرب به امضا رسیده که ریاض و پکن علیه ایران بیانیه صادر کرده،  حدود مرزی میدان که یک تریلیون فوت مکعب گاز و ۴۲ میلیون بشکه نفت را در خود جای داده و طبق یک برآورد حدود ۴۰ درصد ساختمان نفتی و گازی موجود نیز در آب‌های ایران قرار دارد،  هنوز مشخص نشده و همچنان محل بحث و مناقشه است.

محمود خاقانی، در ارزیابی برنامه توسعه میدان آرش توسط ایران و  از سوی دیگر عربستان و کویت اظهار داشت: در گذشته ابتکار عمل میدان آرش دست ایران بود، مدیران آن زمان بسیار حرفه‌ای بوده و دوران جنگ تحمیلی را هم درک کرده بودند و برای اینکه ابتکار عمل در این میدان دست ایران باشد اقداماتی را شروع کردند، به طوری که کویت ابراز علاقه کرده بود که با ایران مذاکره کند و به یک توافق برسند. اما متاسفانه بعد‌ها از موضوع غفلت شد و عنان ماجرا از دست ایران خارج و حتی در مقطعی محل مناقشه شد.  

 وی افزود: اکنون بعد از سفر رئیس‌جمهور چین به منطقه و شرکت در اجلاس همکاری‌های خلیج فارس هرچند عربستان در پروژه چندان سهیم نیست، اما دیگر بار اعلام کرده که سرمایه‌گذاری و همکاری برای توسعه میدان را تقبل می‌کند، سال گذشته آرامکو سود کلانی داشت و در همین حال برای اولین بار در طی ۱۰ سال گذشته رسما اعلام شد کسری بودجه ندارد بلکه اضافه بر بودجه‌ای که تصور می‌شد درآمد دارد؛ بنابراین اکنون پول زیادی دارد و در نظر دارد این پول را در پروژه‌های مختلف سرمایه‌گذاری کند در نتیجه خود را در میدان آرش درگیر کرده است.

این کارشناس بین‌الملل حوزه انرژی تصریح کرد: در حال حاضر شاید بتوان گفت میدان آرش امروز چالشی است که صنعت نفت ایران در مواجهه با آن بوده و باید در تقابل با عربستان راه حلی پیدا شود.  

وی خاطرنشان کرد: در واقع اکنون ایران باید در سیاست خارجی خود با عربستان و کویت تجدیدنظر کند و در دیپلماسی انرژی گفتمان و مذاکره را در اولویت قرار دهد و با هر دو کشور گفت‌وگویی با محوریت صرف انرژی داشته باشد تا به یک تفاهم مشترک و راه حل برسند.

محمدعلی خطیبی نیز در این خصوص، گفت: طبیعتا باتوجه به اینکه این میدان هنوز تحدید حدود نشده، ایران نسبت به آن موضع سیاسی خواهد داشت تا مسئله کاملا روشن شود.

وی افزود: معمولا میادین مشترک را یک اپراتور مشترک توسعه می‌دهد تا هزینه‌های دو طرف کم و بین شرکا تقسیم شود، بهترین حالت است که دو طرف یک شرکت را بکار می‌گیرند و عایدات را بین هم تقسیم می‌کنند نه اینکه هر طرف به تنهایی تشکیلات راه بیندازد و توسعه دهد، زیرا علاوه بر اینکه هزینه‌ها چند برابر می‌شود، میدان نیز دچار آسیب می‌شود.

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: متاسفانه این رویه فرهنگ منطقه ما رایج نیست، هر طرف به تنهایی توسعه می‌دهد و بعد برای رسیدگی و صیانت از میدان هر طرف منتظر است طرف دیگر این کار را انجام دهد، به عبارت دیگر در این برداشت‌های یکجانبه میدان لطمه می‌بیند و رسیدگی لازم هم به میدان انجام نمی‌شود، هر طرف سعی می‌کند بهره‌برداری بیشتر و صیانت کمتری داشته باشد.

وی تاکید کرد: اصولی اینکه یک اپراتور کار اکتشاف و بهره‌برداری را انجام دهد و عایدات تقسیم شود. اما این در منطقه ما باب نیست، هر طرف به تنهایی هزینه می‌کند و توسعه می‌دهد و علاوه بر صرف هزینه و صدمه بیشتری به میدان عایدی کمتری نیز خواهند داشت که مهم‌ترین دلیل آن هم اختلافات سیاسی است.

خطیبی اظهار داشت: بعد از مدتی که از میادین نفتی و گازی برداشت صورت می‌گیرد نیاز به رسیدگی و تولید صیانتی دارد، مثلا در مورد پارس‌جنوبی هم به همین شکل است هر دو طرف تا توانسته برداشت بدون صیانت از مخزن داشته‌اند و اکنون باید بیش از قبل هزینه کنند تا مشکلات حل شده و میادین با قوت بیشتری تولید داشته باشد.

 وی بیان داشت: در مورد میدان آرش باتوجه به اینکه حدود مرزی مشخص نشده استقرار سکوی از سوی هر یک از طرفین محل اشکال خواهد بود، زیرا ممکن است به حدود دیگری تجاوز کنند و این قانونی نیست و این علاوه بر کوتاه شدن عمر میدان منجر به پایین آمدن بهره‌وری نیز خواهد شد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایلنا، تاریخ انتشار:۲۵ آذر ۱۴۰۱، کدخبر: ۱۳۰۹۰۹۱، www.ilna.ir