شعار سال : جلسه شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با حضور حجت الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه و به ریاست دکتر سعید رضا عاملی و با حضور اعضا در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با موضوع آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی حوزه علوم انسانی و هنر برگزار شد. سعیدرضا عاملی در جلسه شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی، به تلاشهای انجامشده برای تدوین و بهروزرسانی آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی اشاره کرد و گفت که همکاران ما با تلاش و همت فراوان، مجموعهای منسجم و جمعبندیشده را آماده کردهاند ،همچنین تاریخچه آییننامههای پیشین نیز بهصورت دقیق و مدون در این مجموعه ارائه شده است.
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی همچنین به مشارکت گسترده و نظرخواهی از نخبگان و دانشگاهیان در تدوین این آییننامه اشاره کرد و گفت: در این فرآیند، جلسات متعدد مشورتی با دانشگاهها از جمله دانشگاه علامه طباطبایی و همچنین گروههای معارف و هنر برگزار شد. در این جلسات، دیدگاههای مختلف دریافت و در چارچوب تعیینشده لحاظ شد. این رویکرد تعاملی، بدون تعصب و با انعطافپذیری نسبت به نظرات، یکی از نقاط قوت این پروژه بود.
سادهسازی و تدوین آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی با رویکردی تخصصی و جامع
عاملی بر اهمیت سادهسازی و اختصار در تدوین اسناد تأکید کرد و گفت: یکی از رویکردهای جدید در سندنویسی، تهیه اسنادی است که حتیالامکان ساده و مختصر باشد. در برخی کشورها مانند چین، مسیر توسعه در قالب چند بند کوتاه تعریف شده است. البته این نوع سادهسازی نباید به سادهانگاری منجر شود؛ چرا که اسناد اولیه معمولاً نیاز به جزئیات و برنامههای عملیاتی برای اجرا دارند. وی با اشاره به ضرورت توجه به ویژگیهای خاص هر رشته علمی در تدوین آییننامهها افزود: یکی از گلایههای اساتید علوم انسانی، اجتماعی و هنر این بود که آییننامههای قبلی بیشتر بر اساس ساختارهای علوم پایه و مهندسی طراحی شده و فعالیتهای علمی این حوزهها در آن انعکاس کافی نداشت. به همین دلیل، با وجود برخی مخالفتها در شورای عالی انقلاب فرهنگی، این تصمیم گرفته شد که آییننامه جدید بهصورت سهفصلی تنظیم شود. یک فصل مختص علوم انسانی، اجتماعی و هنر؛ یک فصل برای آموزش پزشکی و سلامت؛ و فصل دیگر برای سایر علوم.طبق ماده واحدهای که در جلسات ۸۹۴ و ۸۹۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید، قرار بر این شد که آییننامه ارتقا در سه بخش بازنگری شود: حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر، حوزه علوم پزشکی، و سایر علوم شامل علوم پایه، فنی مهندسی، کشاورزی و منابع طبیعی. برای بخش مربوط به علوم انسانی و اجتماعی، مسئولیت به شورای تحول و ارتقا واگذار شد.
رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی گفت: این ساختار جدید ضمن توجه به نیازها و ویژگیهای رشتههای مختلف، تلاش میکند بهصورت تخصصی و منسجم، چارچوبی فراهم کند که قابلیت اجرا داشته باشد و پاسخگوی انتظارات و فعالیتهای علمی در هر حوزه باشد.عاملی در ادامه با ابراز امیدواری نسبت به نهاییسازی سه فصل پیشنهادی آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی گفت: امیدواریم این روند به نحوی پیش برود که تمامی نظرات و نیازهای وزارت علوم، وزارت بهداشت و درمان و سایر نهادهای مرتبط در تدوین این آییننامه لحاظ شود. این اقدام میتواند به ایجاد محیطی آرامتر و احساس آسایش بیشتر برای اساتید منجر شود، چرا که ارتقا یکی از شاخصهای مهم برای ارزیابی جایگاه و رشد اعضای هیئت علمی است.
تأکید بر اهمیت تخصصگرایی در اصلاحات جدید آییننامه ارتقای هیات علمی
رضا داووی عضو شورای تحول و ارتقای علوم انسانی نیز به تاریخچه تدوین آییننامه ارتقا اشاره کرد و گفت طبق روال شورای تحول، کارها بر اساس کمیتههای تخصصی پیش میرود و در جلسه ۲۳۱ شورای تحول علوم انسانی، ایجاد کارگروه و اعضای آن تصویب شد. اولین جلسه کارگروه در تاریخ ۲۳ خرداد برگزار و کمیتههای تخصصی از جمله کمیته تخصصی هنر تشکیل شدند. اساتید حوزه هنر از این تغییرات استقبال زیادی کردند، زیرا در سالهای گذشته امکان ارتقا برای بسیاری از آنها فراهم نبوده بود. از فرهنگستان هنر خواسته شد که معاون پژوهشی فرهنگستان به این کمیته معرفی شود. همچنین، نمایندگانی از دانشگاه تهران، دانشگاه هنر ایران و دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان اعضای کمیته در این فرآیند حضور دارند و وظیفه پیشبرد کار را بر عهده دارند. در این راستا، تمامی اصول و ملاحظات از طرف شورای تحول، اسناد بالادستی و جلسات مختلف به طور مفصل به اعضا اعلام شد تا در تدوین آییننامه لحاظ شود.
داوودی ادامه داد: اولین اصل حاکم بر این آییننامه، رعایت اصول شورای انقلاب فرهنگی است که باید در تمامی بخشهای آییننامه بهطور کامل رعایت شود. همچنین، چهار موضع اصلی شورای تحول، شامل اسلامیسازی، بومیسازی، کارآمدی و روزآمدی، از همان ابتدا به اعضای کمیته اعلام شد تا در همه بندهای آییننامه گنجانده شود. همچنین آییننامه باید به گونهای تنظیم شود که نه تنها فرآیند ممیزی را تسهیل کند، بلکه از پیچیدگیها و ابهامهای احتمالی جلوگیری شود. همچنین، تأکید شده که این آییننامه باید به گونهای باشد که جهتگیریهای مشخصی در راستای تحقق تحول در علوم انسانی و در جهت اسناد بالادستی کشور داشته باشد. یکی از دغدغههای ما در جلسات شورای تحول، ایجاد فرآیندهایی است که به مشارکت حداکثری اساتید در تدوین و بازنگری سرفصلهای درسی و کتب دانشگاهی منجر شود. این فرآیند باید به گونهای طراحی شود که الزاماتی برای استناد به این سرفصلها ایجاد کند و آییننامه نیز در این راستا نقش بسزایی ایفا کند. باید به ارزش تدریس به زبان دوم و امتیاز بالاتر برای ارجاعات به مقالات فارسی توسط اساتید خارجی توجه ویژهای صورت گیرد تا در سیاستگذاریها و آییننامهها گنجانده شود. یکی دیگر از اهداف اصلی این آییننامه، تأکید بر پررنگ شدن نقش رسانهها و هنر در علوم انسانی است. در این راستا، تلاش داریم که بتوانیم فهم و درک علوم انسانی را برای تمام اقشار جامعه تسهیل کنیم و اساتید تنها به حوزههای وزارت علوم و آموزش عالی محدود نشوند. همچنین، توجه ویژهای به بازنگری در فرآیند ارزیابی و ارتقا و استفاده از همتایان و شاخصهای کیفی برای ارزیابی دقیقتر افراد و آثار آنها داریم.
تنوعبخشی به مسیرهای ارتقا؛ هدف اصلی اصلاحات آییننامه جدید
سید سروش قاضی نوری نائینی رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور طراحی جدید در آییننامه ارتقا را ، بر اساس اصول ۱۱گانه و مواضع شورا شامل بومیسازی، کارآمدی و روزنامهنگاری بیان کرد و افزود: این تنوع نه تنها شامل مسیرهای آموزشی و پژوهشی است، بلکه باید در تفاوتهای نهادی نیز دیده شود؛ به این معنا که اعضای هیات علمی دانشگاههای مختلف با توجه به ماموریتهای خاص موسسات خود، امکان اعمال تفاوت در فرآیندهای ارتقا را دارند. وی همچنین اشاره کرد که آییننامه نباید به گونهای طراحی شود که اعضای هیات علمی احساس محدودیت یا اذیتکنندگی کنند و باید فضایی برای آزادی عمل و خلاقیت ایجاد شود. وی بر لزوم حمایت از فعالیتهای تیمی و گروهی تأکید کرد و افزود که این روند در بسیاری از رشتهها بهویژه در علوم اجتماعی، در دنیا مورد تشویق و ترغیب قرار دارد. قاضی نوری ، به اصلاحات در مواد ۲ و ۳ این آییننامه اشاره کرد و افزود که تمرکز اصلی بر اصلاح این مواد جهت بهبود فرآیند ارتقا و تطبیق بهتر با نیازهای دانشگاهها بوده است. همچنین تمرکز اصلی شورا بر تقسیم بندیها و اصلاحاتی بود که به منظور تنوع بخشی به فرآیندها و مسیرهای ارتقا در نظر گرفته شد. این تغییرات شامل سه حوزه اصلی تنوع رشته و گرایش، تنوع ماموریت موسسه، و تنوع مسیرهای ارتقا بود.
قاضی نوری در خصوص تنوع رشته و گرایش بیان کرد که تلاش شده است در تبصرهها و مواد آییننامه، فعالیتهای مختلف رشتهها به ویژه در حوزههای علوم انسانی، اجتماعی و هنر به تفکیک ذکر شود و تفویض اختیار به دانشگاهها برای ایجاد کمیسیونهای مجزا برای رشتههای خاص پیشبینی شده است. در بخش ماموریت موسسه، شورا به این نتیجه رسید که موسسات بتوانند به طور مستقلتر عمل کنند و اختیارات بیشتری در این زمینه داشته باشند. وی همچنین به تشریح پنج مسیر ارتقا برای اعضای هیات علمی اشاره کرد و این پنج مسیر شامل مسیر آموزشی، پژوهشی، آموزشی پژوهشی، پژوهشی لبه دانش و پژوهشی لبه مساله است که هر یک به نوعی از اعضای هیات علمی پشتیبانی میکند. البته آییننامه فعلی معلمان برجستهای را که تنها در حوزه آموزش فعالیت میکنند، به رسمیت نمیشناخت، اما در این اصلاحات، مسیر آموزشی صرفاً بر کیفیت و نوآوری در آموزش تمرکز دارد. قاضی نوری به نحوه اعمال ضرایب و جداول مربوط به مسیرهای ارتقای هیات علمی اشاره کرد و گفت که این تغییرات به گونهای طراحی شدهاند که به راحتی قابل اجرا باشند و ظرفیت تغییر مسیر بر اساس نوع فعالیت هر فرد فراهم شده است.
در ادامه این نشست، اعضای شورای تحول و ارتقای علوم انسانی و حاضران نظرات خود را درباره پیشنویس آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی حوزه علوم انسانی و هنر مطرح کردند.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال،برگرفته از منابع گوناگون