شعارسال: منطقه مکران حدود ۶۰۰ کیلومتر از نوار ساحلی جنوب شرقی ایران است که در غرب به تنگه هرمز (گسل راستا لغز راستگرد میناب) و در شرق به نزدیکی شهر کراچی (گسل‌های راستا لغز چپگرد چمن و اورناچ نال Ornach Nal) محدود شده است. گسل مکران از جنوب شرق ایران و ساحل دریای عمان، یکی دیگر از گسل‌های طولانی کشورمان است. مکران تنها گسلی است که به دلیل قرار گرفتن در لبه فرورانش پوسته اقیانوسی به زیرپوسته قاره‌ای، زلزله‌هایی با بزرگی بیشتر از ۸ ریشتر و حتی تا ۹ ریشتر در بدترین حالت در آن رخ می‌دهد. گسل مکران در ۷ آذر ۱۳۲۴ هجری شمسی (۲۸ نوامبر ۱۹۴۵ میلادی)، زلزله ۸.۲ ریشتری را تجربه کرده بود. در امتداد مکران شاهد فروراندگی قسمت اقیانوسی صفحه عربی به زیر صفحه اوراسیا هستیم. یکی از اثرات این فروراندگی ایجاد آتشفشان‌های تفتان و بزمان در ایران و سلطان در پاکستان است و همچنین کوه‌های مکران یکی دیگر از نشانه‌های اثر فرو راندگی در منطقه است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد زلزله‌های مختلف و شدیدی در مکران روی داده، ولی تنها زلزله شدیدی که به صورت دستگاهی ثبت شده و سونامی نیز ایجاد کرده، زلزله سال ۱۹۴۵ است که سونامی به ارتفاع ۱۲ متر ایجاد کرد که به گفته تعدادی از محققان حدود ۴ هزار نفر کشته شدند. گسل مکران فقط حدود ۱۰۰ کیلومتر از سواحل جنوبی ایران فاصله دارد و چنانچه فعال شود، پیش‌بینی می‌شود امواج ناشی از فعالیت آن در مدت زمان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به سواحل ایران و پاکستان برسد. از این رو به اعتقاد محققان زلزله‌شناس کشور با توجه به نزدیکی این پهنه تاریخی به منطقه عملیاتی پارس جنوبی و عسلویه، اهمیت برآورد‌های مربوط به خطر سونامی در استان بوشهر به طور خاص و در خلیج فارس به طور کلی ضروری است.
درازگودال مکران (Makran Trench) یک چاله فیزیوگرافی ناشی از وجود منطقه فرورانش در امتداد حاشیه شمال شرقی دریای عمان و در نزدیکی ساحل ایالت بلوچستان پاکستان و سواحل جنوب شرقی ایران است. در این محل پوسته اقیانوسی صفحه عربستان به زیر پوسته قاره‌ای صفحه اوراسیا رانده می‌شود. در منطقه مکران، پوسته عربستان با سرعت تقریبی ۴ سانتی‌متر در سال به زیر پوسته اوراسیا فرو رانده می‌شود. این فرورانش به همراه گوه برافزایشی رسوبات از زمان نوزیستی فعال بوده‌است. درازگودال مکران از سمت غرب توسط گسل میناب به گسل سراسری زاگرس می‌پیوندد و از سمت شرق با گسل‌های امتدادلغز ترافشارشی اورانچ-نال و چامان که به کوه‌زایی هیمالیا می‌پیوندد، محدود می‌شود.
در ساحل مکران، سازوکار پهنه گسله (گسله ساحل مکران) نرمال است و روند غالب آن خاوری - باختری می‌باشد. مستقیم بودن حاشیه شمالی پادگانه‌هایی مانند جاسک، پوزم، کنارک و بریس هم دلیلی بر عملکرد گسلش نرمال در منطقه می‌باشد. در بررسی‌های میدانی صورت گرفته، وجود این گسل در چابهار و خاور آن و همچنین در جاسک و پیرامون آن محرز شده است. اما در محدوده کنارک تا ۲۰ کیلومتری جنوب هیما وجود گسل چندان مشخص نیست.

منطقه خشکی مکران توسط گسل‌های امتداد لغز بزرگ (گسل چمن، گسل قزابند، گسل اورنچ-نال و گسل میناب) محدود می‌شود. تکانه‌های اصلی زمین‌لرزه‌های فاجعه‌بار، به عنوان مثال کویته ۱۹۳۵ با بزرگای ۷.۷ در راستای گسل غذابند و زلزله آوران پاکستان با بزرگای ۷.۷ به ترتیب در امتداد گسل چمن رخ داده است. این فرضیه که ناحیه فرورانش غربی مکران در مقایسه با شرق مکران از نظر لرزه‌ای ساکت‌تر و کم‌لرزه‌تر است عمدتاً از بررسی رخداد زلزله‌های ثبت‌شده و مطالعات دیرینه‌لرزه‌ای نشأت می‌گیرد. زمین‌لرزه‌های بزرگ کمی در امتداد بخش غربی، به‌ویژه در طول ۵۰۰ سال گذشته رخ داده و تنها یک رویداد مهم که فرض می‌شود در سال ۱۴۸۳ با بزرگی استنباط شده ۸.۰ به این پهنه منتسب است. بررسی‌های پادگانه‌های ساحلی نشان می‌دهد که بخش غربی حدود ۲ متر در ده هزار سال گذشته (عهد حاضر: هولوسن) بالا رفته است، با ارتفاع موج احتمالی سونامی تا ۴ متر که احتمالاً با زلزله‌ای مربوط به سال ۱۰۰۸ پس از میلاد مرتبط است، اما شواهد دیرینه لرزه‌ای مستقیم کمی وجود دارد که نشان دهد زمین‌لرزه‌های بزرگ در نیمه غربی در ۱۰۰۰ سال گذشته رخ داده است.

برآورد‌های حداکثر بزرگا برای زمین لرزه‌های ناحیه فرورانش در مکران کمتر تحت تأثیر استدلال‌های قطعه‌بندی گسل ساحلی قرار گرفته است. برآورد‌های جدید برای بزرگای زمین‌لرزه در مکران بر اساس مطالعات حرارتی و هندسه گسل محاسبه و حد بالایی بر اساس این فرض است که کل گسل ساحلی مکران از جاسک تا کراچی در یک رخداد زلزله و با هم گسیخته شود. ابرگسله ناحیه فرورانش مکران با طول حدود ۸۰۰ کیلومتر از جاسک تا کراچی، و از گسل میناب-زندان در ایران در غرب، تا گسل چمن در پاکستان در غرب منتهی می‌شود. اگر کل طول این گسل در بدترین حالت به یکباره در یک زلزله گسیخته شود، زلزله‌ای با بزرگای ۹ قابل انتظار خواهد بود. چنین زمین‌لرزه‌ای در مرز پهنه فرورانش موجب سونامی با ارتفاع بیش از ۲۰ متر نیز می‌تواند بشود. بر اساس اطلاعات موجود بازگشت چنین زمین‌لرزه بزرگی هر ۳ تا ۵ هزار سال یک بار ممکن است؛ بنابراین احتمالش بسیار بسیار کم است، ولی به هر حال احتمال کم آن نیز قابل توجه است.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون