دوشنبه ۰۳ آذر ۱۴۰۴ - 2025 November 24
شعارسال: روی جلد “جهان پیش رو ۲۰۲۶” (The World Ahead ۲۰۲۶) نشریه اکونومیست منتشر شد و مجموعهای پیچیده و متراکم از تصاویر است که موضوعات اصلی مورد انتظار جهان در سال ۲۰۲۶ را نشان میدهد. این جلد، که عناصر مختلفی را در داخل یک گوی سفید درهم آمیخته، عدم قطعیت و تنشهای مختلف جهانی را به تصویر میکشد. اکونومیست معمولاً هرسال اینگونه کاور میزند که هم هشدار بدهد، هم بگوید «ما از قبل به شما گفتیم». طرح کلی، یک دایره سفید رنگ است که نماد کره زمین نیست و بیشتر به یک گلوله برفی شباهت دارد. رنگشناسی کاور قرمز-آبی- سفید بیشتر نشانگر رنگ پرچم آمریکا و بریتانیاست. جهان آنگلو-آمریکایی هنوز تعیینکننده است، اما زیر فشار است. همه چیز داخل گلولهٔ برفی سفید و قرمز است یعنی سرد، اما خونین.

حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید همچنان بزرگترین عامل تعیینکننده تحولات جهانی در سال ۲۰۲۶ خواهد بود. بازتعریف سیاست خارجی آمریکا، تنشهای تجاری با چین، و احتمال کاهش تعهد واشنگتن به نهادهای چندجانبه، مسیر نظم جهانی را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد. جهان در ۲۰۲۶، بیش از هر زمان دیگری میان دو قطب ملیگرایی اقتصادی آمریکا و بلندپروازی ژئوپلیتیک چین تقسیم شده است.
در بخش دیگری به فرصتهای تازه چین در نظم جدید جهانی میپردازد. پکن پس از شوکهای ناشی از رکود داخلی و بحران املاک، حالا در پی تثبیت نقش خود در آسیا، خاورمیانه و آفریقاست. سیاستهای جدید چین در حوزه سلامت، انرژیهای پاک و فناوریهای زیستی (BioTech) میتواند در سال ۲۰۲۶ این کشور را به پیشتاز نوآوریهای جهانی بدل کند.
یکی از محورهای مهم این شماره Economist، تحولات خاورمیانه است. مجله اکونومیست نشان میدهد: «پس از بحران غزه، منطقه وارد مرحلهای تازه از بازتعریف اتحادها شده است؛ جایی که ترکیه، عربستان و ایران هرکدام بهدنبال تثبیت نقش خود در نظم امنیتی جدیدند.» در اروپا نیز، پس از فرسایشی شدن جنگ اوکراین، روسیه در پی یافتن مسیرهای جدید برای تحکیم نفوذ خود است. نفوذ روسیه از بالکان گرفته تا قفقاز را شامل میشود.
بخش اقتصادی، اکونومیست نسبت به احتمال بروز رکود جهانی جدید هشدار میدهد. رشد کند چین، بدهی سنگین آمریکا، و فشار تورمی ناشی از کمبود انرژی میتواند در ۲۰۲۶ بحران تازهای را رقم بزند. با این حال، بخشهایی از فناوری، بهویژه در حوزه هوش مصنوعی، داروهای لاغری نسل جدید (که به زودی پتنتهای (به انگلیسی تجاری Patent) برندهای آمریکایی تمام میشود و چین میتواند داروهای ارزان را وارد بازار کند)، و رباتیک، موتور محرک سرمایهگذاری جهانی باقی میمانند. البته ممکن است رشد هوش مصنوعی و آیندهای که ترسیم میکند، حباب باشد و ترکیدن حباب هوش مصنوعی، اقتصاد جهانی را در شوک فرو برد.
موارد مهم قابل استنباط از جلد مجله اکونومیست:
۱ – دویست و پنجاهمین ساگرد تاسیس آمریکا (که عدد ۲۵۰ روی شمع کیک داخل تصویر نشان داده شده است): انتظار شنیدن روایتهای کاملاً متفاوت و پراکنده از گذشته، حال و آینده آمریکا را داشته باشید؛ جایی که جمهوریخواهان و دموکراتها، همان کشور را با واژههایی اساساً ناسازگار و دور از هم توصیف میکنند تا دویست و پنجاهمین سالگرد تأسیسش را گرامی بدارند.
۲ – انحراف ژئوپلیتیک:تحلیلگران سیاست خارجی اختلافنظر دارند: آیا جهان وارد یک جنگ سرد تازه شده است، میان بلوکهایی که آمریکا و چین هدایتشان را بر عهده دارند، یا آیا توافقی به سبک ترامپ، سیاره را به «حوزههای نفوذ» آمریکایی، روسی و چینی تقسیم خواهد کرد، جایی که هر کدام هر کاری دلش بخواهد بکند؟ به هیچکدام دلخوش نباشید.
۳ – جنگ یا صلح؟ هر دو: با کمی شانس، صلح شکننده غزه دوام خواهد آورد. اما درگیریها در اوکراین، سودان و میانمار همچنان به کندی پیش خواهند رفت. روسیه و چین با تحریکهای «حوزه خاکستری» در شمال اروپا و دریای چین جنوبی، تعهد آمریکا به متحدانش را به آزمایش خواهند کشید. در حالی که مرز میان جنگ و صلح روزبهروز محوتر میشود، تنشها در قطب شمال، در مدار زمین، روی کف اقیانوسها و در فضای سایبری بالا خواهد گرفت.
۴ – مشکلات برای اروپا: تمام این مسائل، آزمونی خاص پیش روی اروپا قرار میدهد. اروپا باید هزینههای دفاعی را افزایش دهد، آمریکا را در کنار خود نگه دارد، رشد اقتصادی را تقویت کند و با کسریهای هنگفت بودجه مقابله ورزد؛ حتی در حالی که سیاستهای ریاضتکشانه ممکن است حمایت از احزاب راست افراطی را شعلهور سازد. همچنین، اروپا میخواهد به عنوان مدافع اصلی تجارت آزاد و سیاستهای زیستمحیطی باقی بماند. اما نمیتواند همه این کارها را همزمان انجام دهد.
۵ – فرصت چین: چین مشکلات خودش را دارد از تورم منفی و کاهش رشد گرفته تا اشباع صنعتی. اما سیاست «آمریکا اول» آقای ترامپ، فرصتهای تازهای پیش روی چین میگشاید تا نفوذ جهانیاش را تقویت کند.
۶ – نگرانیهای اقتصادی: تاکنون اقتصاد آمریکا در برابر تعرفههای آقای ترامپ، مقاومتر از آنچه بسیاری انتظار داشتند، ظاهر شده است؛ اما این تعرفهها رشد جهانی را تضعیف خواهند کرد؛ و با توجه به اینکه کشورهای ثروتمند فراتر از توان مالی خود زندگی میکنند، خطر وقوع بحران در بازار اوراق قرضه رو به افزایش است.
۷ – نگرانیها درباره هوش مصنوعی: هزینههای سرسامآور بر زیرساختهای هوش مصنوعی ممکن است ضعف اقتصادی در آمریکا را نیز پنهان کند. آیا حباب میترکد؟
۸ – تصویری مختلط از وضعیت اقلیم: محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵ درجه سلسیوس دیگر از میز مذاکره خارج شده، و ترامپ از انرژیهای تجدیدپذیر متنفر است. اما انتشار گازهای گلخانهای جهانی احتمالاً به اوج خود رسیده، فناوریهای پاک در جنوب جهانی در حال شکوفایی است و شرکتها اهداف اقلیمی خود را برآورده یا حتی فراتر از آن خواهند رفت. هرچند در این باره سکوت خواهند کرد تا خشم ترامپ را برنخیزانند. انرژی ژئوترمال ارزش پیگیری دارد.
۹ – ارزشهای ورزشی: ورزش معمولاً پناهگاهی از سیاستهاست، اما شاید در سال ۲۰۲۶ این قاعده نقض شود. جام جهانی فوتبال به طور مشترک توسط آمریکا، کانادا و مکزیک میزبانی میشود؛ کشورهایی که روابطشان این روزها پرتنش است. ممکن است هواداران علاقهای به شرکت نشان ندهند. اما بازیهای تقویتشده در لاسوگاس، جنجالبرانگیزتر هم خواهد بود: ورزشکاران مجاز به استفاده از داروهای دوپینگی هستند. آیا این تقلب به حساب میآید یا فقط رویکردی متفاوت؟
۱۰ – داروهای لاغری مانند اوزمپیک و حتی بهتر از آن: داروهای GLP-۱ برای کاهش وزن، که کارآمدتر و ارزانترند، در راهند و حتی به شکل قرص هم تولید خواهند شد. این پیشرفت دسترسی را بیشتر میکند. اما آیا مصرفشان واقعا تاثیر طبیعی دارد و بدون عوارض بدن را لاغر میکنند یا بعدا عوارض خواهند داشت؟
۱۱- چارت نزولی قرمز در مرکز گلولهٔ برفی: مهمترین و بزرگترین المان. یک خط کاملاً نزولی که از بالا سمت چپ به پائین به سمت راست میرود و مفهوم یک بحران بزرگ بدهی دولتهای ثروتمند و احتمال یک شکست در بازارهای جهانی در ۲۰۲۶ را تداعی میکند. آمریکا، اروپا و ژاپن بیش از ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی خود بدهی دارند، نرخ بهره بالا میرود، بازار اوراق قرضه میترکد و رکود عمیقتر از ۲۰۰۸ پیش میآید.
۱۲- موشکها، پهپادها، تانک قرمز، سرباز چینی، زیردریایی یعنی تشدید همزمان سه جبههٔ نظامی تایوان (چین)، اوکراین (روسیه)، خاورمیانه (اسرائیل-ایران-حوثیها): اکونومیست مینویسد سال ۲۰۲۶ ممکن است سال «جنگ سرد ۲» یا حتی «توافق بزرگ سهجانبهٔ ترامپ-پوتین-شی جینپینگ» باشد.
۱۳- تنشهای ژئوپلیتیکی و درگیری نظامی: کشتی سهلایهٔ یونانی باستانی + پارلمان آتن یعنی سال ۲۰۲۶ دقیقاً با ۲۵۰۰مین سالگرد نبردهای ترموپیل و سالامیس (دموکراسی آتن در برابر امپراتوری پارسی) همزمان است. استعارهٔ مستقیم برای تقابل امروز «جهان آزاد» در برابر «محور استبداد» (چین-روسیه-ایران-کره شمالی). قایق بادبانی میتواند اشارهای به نقش ایران، روسیه و چین (که به عنوان “گروه چهارگانه هرج و مرج” در برخی تحلیلها ذکر شدهاند) در ایجاد بینظمی در جهان باشد، یا اشاره به فرصتهای چین برای افزایش نفوذ جهانی در سایه سیاستهای آمریکا. مشت گرهکرده و ماهوارهها: نشاندهنده جنگهای هیبریدی و گسترش تنشها به فضاهای جدید مانند فضای مجازی، قطب شمال و مدار زمین.
۱۴- وضعیت اقتصادی جهانی: علامتهای دلار و یورو پراکنده: اشاره به مشکلات اقتصادی، تورم، کسری بودجههای بزرگ در کشورهای ثروتمند و ریسک بحران در بازار اوراق قرضه. یک بازی ویدئویی/کنترلر بازی ممکن است استعارهای از بازارها، اقتصاد یا سیاست به عنوان یک بازی بزرگ و ناپایدار باشد. قطعهای از پازل به شکل آسیا/چین با توجه به متن نشریه، نشاندهنده فرصتهای چین در پی سیاست “اول آمریکا” و مشکلات اقتصادی داخلی چین (رکود و مازاد تولید) میباشد.
۱۵- کنسول بازی، کنترلر، گوشی، عینک VR، نماد وایفای یعنی نسل آلفا کاملاً در دنیای سایبر زندگی میکند؛ سیاستمداران برای رأی آنها باید در متاورس و گیمینگ کمپین برپا کنند.
۱۶- قطار زیرزمینی لندن، اتوبوس قرمز دوطبقه، نماد پوند در حال سقوط است یعنی فروپاشی اقتصادی بریتانیا پس از بودجه فاجعهبار ۲۰۲۵ و افزایش مجدد تورم.
۱۷- بادکنکهای عدد ۵۰ روی کره زمین یعنی ۲۰۲۶ سال پنجاهمین سالگرد برخی اتفاقات مهم است (مثلاً مرگ مائو، تولد اپل، یا چیزهای دیگر)، اما مهمتر اشاره به «نیمقرن جهانیسازی لیبرال» دارد که اکنون در حال پایان است.
۱۸- افرادی در لباس رسمی/کت و شلوار و مغزها: اشاره به تداوم تنشها میان رهبران سیاسی داخلی و بحثهای فکری دارد.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، برگرفته از منابع گوناگون