حسین شیخرضایی:
حسین شیخ رضایی عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه در نشست «فلسفه، بیرون و درون دانشگاه» که در سهشنبه ۲۴ بهمن در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد،بیان داشت که از دیدگاه مردم، فلسفه دانشگاهی دو تا مشکل دارد؛ یکی اینکه با زبان فنی غیر قابل فهمی بیان میشودو دوم اینکه از دید افراد بیرونی، آن چیزی که فیلسوف درباره آن صحبت میکند ربطی به زندگی ندارد.بحث فلسفه کاربردی هم قادر به پاسخگویی به این دو چالش نبوده و لازم است وارد حوزه فلسفه برای عموم شویم . نکته مهم در تعریف فلسفه برای عموم این است که راجع به موضوعاتی صحبت میکند که دغدغه عموم مردم یا خیر عمومی است.فلسفه برای عموم میگوید تو مسئله داری، من میآیم از زاویه دید خودم میگویم مسئلهات چطور حل میشود.مثلا در غزه، اسرائیل به بیمارستان بمب میزند، فلسفه میتواند به ما چارچوب بدهد که آیا این دفاع مشروع به حساب میآید یا خیر. پس فلسفه کاملا نقش ابزاری دارد و فیلسوف میخواهد با این ابزار مسئلهای را حل کند که این مسئله، مسئله عموم است. در چنین شرایطی باید به حساسیت های داستان هم توجه نمود به گونه ای که فلسفه عامهپسند و فلسفه پوپولیست ،جای فلسفه برای عموم را نگیرد و جریان سازی پوپولیستی ( خصوصا در فضاهای سیاسی و اجتماعی) جای فلسفه برای عموم ننشیند.تجارب متشابه این حوزه را در ترویج علم، علم کاربردی و کاربردی سازی علم،زبان تخصصی علم و مواردی همانند نیز داریم.
«بلای بیتاریخی و جهان بیآینده»؛
دکتر رضا داوریاردکانی باور دارد متفکری که در رؤیای پدیدآمدن عهد و عصری دیگر باشد، چهبسا با عصر و عهد خود مخالفت کند. بسیاری از متفکران تنها دغدغهشان خلق مفاهیمی بوده است تا از عهد و عصر خود فراتر رفته و به انکار وضع موجود دست بزنند. همانگونه که دلوز میگوید کار فلسفه خلقِ مفاهیم است.
سهند ایرانمهر:
هانا آرِنْت (زادهٔ ۱۴ اکتبر ۱۹۰۶ در لیندن–لیمر، هانوفر – درگذشتهٔ ۴ دسامبر ۱۹۷۵ در نیویورک)، فیلسوف سیاسی و تاریخنگار آلمانی-آمریکایی بود. هانا آرنت، از مهمترین اندیشمندانی بود که آرا و افکارش تأثیری ژرف در سدهٔ بیستم میلادی بر جای گذاشت. او سالها در دانشگاههای ایالات متحده در رشتهٔ تئوری سیاسی تدریس کرد و از چندین کشور، دهها دکترای افتخاری گرفت و برنده جایزهٔ آلمانیزبان لِسینگ و فروید شد. او از یهودیانی بود که از هولوکاست جان سالم به در برد و به ایالات متحده مهاجرت کرد. زمینهٔ فلسفه و آثار او، موضوعاتی همچون دموکراسی مستقیم یا اقتدارگرایی و تمامیتخواهی حکومتهای استبدادی است. در متن حاضر سهند ایرانمهر اقدام به تشریح منظونه فکری هانا آرنت به زبان ساده نموده است.
محمد فنایی اشکوری بیان کرد:
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: در عصر ما علامه طباطبایی اولین کسی است که با تفکر فلسفی، به طرح مسائل جدید و ناظر به پرسشهای روز پرداخته و تأملاتی در این زمینه داشته و منشأ جریانی جدید در فلسفه اسلامی شده که امروزه در میان شاگردان با واسطه و بیواسطه وی ادامه دارد.
دوباتن، فرزند مدرنیته؛
تاکنون سه عنوان «هفت مهارت عاطفی برای خوب زیستن»، «فرهنگ به چه کار میآید» و «رام کردن سرمایهداری» از مجموعهی «مدرسهی زندگی» در انتشارات کرگدن منتشر شده است. بدین مناسبت، نشست هفتگی شهر کتاب در روز سهشنبه ۳۰ خرداد به تحلیل و بررسی فلسفهورزی به سبک دوباتن اختصاص داشت. این نشست با حضور حمیده بحرینی و رضا بهرامی و مشارکت از راه دور ایمان فانی (استرالیا) و کاوه بهبهانی (شیراز) برگزار شد.
برگزاری نشست «داوری در ترازوی داوری» :
محقق داماد گفت: فکر انسان را رشد و تعالی میدهد و داوری یک متفکر است و متفکر آن است که اگر دید حرفش را میتواند عوض کند تغییر دهد. او شجاعت اعتراف اینکه فکرم اشتباه بوده را داشته است.
مصطفی ملکیان:
مصطفی ملکیان در پاسخ به این سوال که "چرا کتاب روح اسپینوزا را برای ترجمه انتخاب کردم؟"، اظهار داشت:انتخاب این کتاب به خاطر چهار چیز است که در اسپینوزا مییابم و برایم خیلی عزیزند.این چهار مورد عبارتند از: اسپینوزا بزرگترین مصداق جمع عقلانیت و معنویت است، اسپیوزا از وجود خدای غیرمتشخص دفاع میکند، از دل فلسفه اسپینوزا روش رواندرمانگری قابل استخراج است و نکته چهارمی که برایم مهم است، این است که اسپینوزا اخلاق خارج از دین را پایهگذاری کرد.
آیا دو فیلسوف نقطه مقابل یکدیگرند؟
ما نباید میان امام خمینی به عنوان یک حکیم سیاسی و علامه طباطبایی به عنوان یک حکیم اجتماعی، «تعارض» فکری قائل شویم. بلکه این دو «تمایز» دارند. تمایز به معنای تعارض نیست. البته که این مساله نمونههای مشابهی را نیز در دوران مختلفِ فلسفه و حکمت داشته است. شاید برجستهترین نمونه آن ارسطو و افلاطون بودهاند. افلاطون بیشتر فیلسوفی نظری و تئوریک است، اما ارسطو، فیلسوفی عملیاتی است.
نشست «فلسفه و اخلاق اجتماعی»؛
نشست «فلسفه و اخلاق اجتماعی» به مناسبت روز جهانی فلسفه، ۳۰ آبان ۱۴۰۱ در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد. سیداحمد غفاری مجری این نشست بیان کرد: موضوعی که برای این نشست در نظر گرفته شد رابطه میان فلسفه و اخلاق اجتماعی است، موضوعی مربوط به جهان زنده و با چالشها و پرسشهایی زنده. حال سوال این است فلسفه چگونه میتواند به اخلاق اجتماعی خدمت کند؟
داود عرفانی:
حجتالاسلام داود عرفانی، استاد حوزه علمیه، تاکید کرد: مکتب تفکیک و معارف خراسان که مبدع آن، مرحوم میرزا مهدی اصفهانی بود، علوم را به دو دسته الهی و بشری تقسیم کرده و به شدت با علوم بشری و به خصوص فلسفه و عرفان مقابله میکردند، حتی در رفتار هم واکنشهای تندی نسبت به فلاسفه و عرفا داشتند.
درسگفتارهایی دربارهی سهروردی؛
خوانشهای مختلفی که دربارهی سهروردی صورت میگیرد عمدتا آمیخته با شیفتگی است. این شیفتگی باعث تقدیس اندیشهی سهروردی میشود که با ذات فلسفه همخوان نیست. با این رویکرد دو اشکال ایجاد میشود: چنانچه اندیشهی سهروردی فلسفی است باید همواره مورد نقد و تردید قرار بگیرد. همچنین این تقدیس با روش خود سهروردی هماهنگ نیست.
سهروردی و ابن عربی؛
هشتمین نشست از مجموعه درسگفتارهایی دربارهی سهروردی به «سهروردی و ابن عربی» اختصاص داشت که با حضور دکتر مهدی حیدری، عضو هیات علمی دانشگاه یزد، چهارشنبه هفتم اردیبهشت برگزار شد.
آیا فلسفه در ایران زنده است؟
دکتر آیتاللهی گفت: گاهی در فضاهای فکری -فلسفی با ادعاهایی، چون «پایان فلسفه» یا «پایان متافیزیک» مواجه شده ایم. اما برخلاف اظهار نظرهایی از این دست، من به انسداد تفکر در جامعه ایرانی قائل نیستم؛ چراکه معتقدم نفس این اظهارنظرها، کلیگویی است. فارغ از این، بر این باورم که پیش از طرح هر ادعایی باید برای آن شواهدی ارائه کرد.
کتاب بخوانیم؛
خیلی از ما سوالهایی در ذهنمان داریم که فکر میکنیم پاسخشان را با مطالعۀ فلسفه پیدا خواهیم کرد؛ سوالهایی دربارۀ معنا و هدف زندگی و دربارۀ نسبت خودمان با جهان. اما آیا میشود در طول چند روز تعطیلی و فراغت به قلمرو فلسفه وارد شد؟ چه کتابهایی میتوانند به ما در این مسیر کمک کنند؟
دکتر همایون همتی؛
علم کلام نیاز به ترمیم و بازسازی دارد. نظر صریح من این است که کلام سنتی برای جامعۀ امروز به هیچوجه کافی و پاسخگو نیست، اما باید خوانده و تدریس شود. البته برخی سخنان متقن و صحیح هم در آثار گذشتگان وجود دارد، ولی چالشها فراوان است از بحث پلورالیسم گرفته تا مباحث فرهنگ و نظریات جدید در حوزه ایمان و وحی امروز وجود دارد که در کتابهای گذشتگان وجود نداشته و امروز باید بررسی شود و در کتابهای اندیشمندان معاصر نیز مثل دکتر شریعتی، مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی و استاد مطهری و جوادی آملی و مصباح این مباحث یا اصلاً مورد توجه قرار نگرفته است یا غالباً با همان روشهای قدیمی و سنتی به آن مسائل پرداخته شده است که پاسخگوی نیازهای امروزی نیست.
گفتگو با احسان شریعتی؛
فوکو در یکی از این مقالات خود در بحبوحه انقلاب مینویسد: «من نمیتوانم تاریخ آینده را بنویسم، در پیشبینی گذشته هم چندان مهارت ندارم. با این حال دوست دارم بکوشم چیزی را که دارد رخ میدهد، دریابم؛ چون این روزها هیچ چیزی به سرانجام نرسیده و تاسها هنوز از چرخش باز نایستادهاند. شاید کار روزنامهنویس همین باشد؛ اما واقع این است که من در این راه نوپا هستم»
هیئت علمی دانشگاه:
در مورد تاثیرپذیری حکمت متعالیۀ ملاصدرا از فلسفۀ اشراقی سهروردی سخن بسیار گفتهاند و ملاصدرا خود نیز به این امر معترف است، اما در مطالعات تاریخی و تطبیقی در حوزۀ فلسفه و عرفان اسلامی، از تاثیرپذیری عرفان نظری محی الدین یا “مکتب فصوص” از فلسفۀ اشراق کمتر سخن به میان آمده است. با این همه میتوان نظام وجودشناسی ابن عربی را که در “مکتب فصوص” توسط صدرالدین قونوی و شاگردانش نظم و انسجام و شرح و بسط یافت تحت تاثیر فلسفۀ سهروردی دانست
فیلسوف آمریکایی:
مایکل سندل فیلسوف سیاسی آمریکایی پس از شرکت در اولین کنفرانس فلسفه در پادشاهی عربستان گفت: تمایل مقامات سعودی برای ترویج تفکر انتقادی تعیین میکند که آیا یک حرکت اصلاحی که در این کشور به راه افتاده است موفقیتآمیز خواهد بود یا نه.
جستجوی معنا؛
ما موجوداتی در جست و جوی معنا هستیم که باید با دنیایی که خود ذاتا بیمعناست کنار بیاییم. برای پرهیز از پوچ گرایی، ابتدا طرحی سترگ برای معنای زندگی ابداع کنیم که پشتوانه زندگی باشد. بعد تدبیری بیندیشیم تا عمل ابداعمان را فراموش کنیم و خود را متقاعد سازیم که ما معنای زندگی را ابداع نکردهایم بلکه کشفش کردهایم. این توضیحات، بخشی از منظومه فکری اگزیستانسیالیستی دکتر اروین یالوم استاد بازنشسته روانپزشکی دانشگاه استنفورد، و رواندرمانگر اگزیستانسیال شهیر آمریکایی است. تاکید خاص و محوریت مداخله گری درمانی او بر تشریح اگزیستانسیال (هستی شناختی) و مواجهه عریان و بی پرده با زندگی و معناسازی و معنایابی برای زندگی قرار دارد.
گفتگو با لوئیس دی میراندا؛
سلامت فلسفی، برخلاف برخی از اشکال رواندرمانی، مرزها، برچسبها و تمایزهایی را بین ذهنها یا انواع انسانها ایجاد نمیکند: پیشفرض میگیرد که همه ما در سیاره زمین از یک جسم کیهانی هستیم و بنابراین ملزم به درک یکدیگر هستیم.