شعار سال: استان سمنان با مساحتی بالغ بر 7/9 ميليون هكتار در بخش مركزی ايران قرار دارد، اغلب اراضی اين استان به دليل دوری از منابع رطوبتی دارای اقليم خشك و نيمه خشك است ، به نحوی كه قبل از انقلاب اسلامی حدود نيمی از اراضی اين استان فاقد پوشش گياهی بوده است.

اين اراضی بيشتر در بخش های جنوبی و جنوب شرق استان ( كوير حاج عليقلی ، شق بيارجمند و ....) قرار داشته و شامل شوره زار، كفه های رسی و نمكی، سنگلاخ، اراضی بدلند و ناهمواری های ماسه ای است همچنين سطح بسيار زيادی از اراضی استان ( به خصوص در نواحی مركزی ) دارای پوشش بسيار كم و ضعيف است.

از طرفی به دليل بهره برداری های بی رويه از منابع زيستي نظير مراتع جنگل و ذخاير آب زير زمينی و همچنين تبديل غير اصولی اراضی مرتعی و جنگل به زمين های كشاورزی، اغلب اين مناطق، حتی اراضی شمالی استان تحت تاثير شديد پديده بيابان زائی قرار گرفته اند.

اين مسئله موجب تخريب و انهدام اكوسيستم های طبيعی گرديده و در نتيجه سبب كاهش توليد بيولوژيك و همچنين ظهور اشكال مختلف تخريب خاك ( به ويژه فرسايش بادی ) گرديده است. اين پديده در نهايت زيان های جبران ناپذيری بر جوامع انسانی و محيط زيست وارد می آورد.

اما بعد از انقلاب اسلامی اقدامات زیادی در استان سمنان در جهت مقابله با بیابان زایی و اجرای طرح بیابان زدایی انجام شد.

علی ترابی مسئول امور بیابان اداره کل منابع طبیعی استان سمنان گفت: خطرات بیابان زایی شامل نابودی پوشش گياهی و منابع توليد علوفه، افزايش روان آب سطحی و خطر سيل، شور شدن اراضی و كاهش حاصلخيزيی خاك، فرسايش بادی و افزايش گرد و غبار و در نتيجه افزايش بيماری های تنفسی در سطح منطقه، نابودی منابع آب و افت سطح آب زير زمينی، تخريب خطوط مواصلاتی، نابودی حيات وحش و زوال محيط زيست و كاهش توليد مزارع تحت تاثير فرسايش و پديده مهاجرت است.

کانون های بحرانی فرسایش بادی در استان سمنان

مسئول امور بیابان اداره کل منابع طبیعی استان سمنان افزود: فرسایش بادی یکی از مهمترین جنبه های ظهور و بروز پدیده بیابان زایی است و با توجه به موقعیت جغرافیای كشور جمهوری اسلامی ایران و واقع شدن آن بر روی كمربند خشكی و فرسايش بادی جهان، بيش از 6/64 درصد مساحت كشور، از پدیده بیابان زایی به شدت متاثر است.

علی ترابی اظهار داشت: همچنین بررسی ها نشان می دهد كه فرسايش بادی در مساحتی بالغ بر 20 ميليون هكتار از اراضی كشور فعال است.

وی تاکید کرد: استان سمنان نيز به عنوان یک استانی با سيمای عمدتا بيابانی بشدت با اين معضل درگير بوده و روند فرسایش بادی و عوارض ناشی از آن، هر ساله خسارت بسیار زیادی را به تاسیسات اقتصادی و منابع زیستی آن وارد می کند .

ترابی گفت: مطالعه ای در جهت شناسایی کانون های بحرانی فرسایش بادی و اولویت بندی آن در سطح كشور و از جمله استان سمنان انجام گردید و بر طبق آن حدود یک میلیون و 262 هزار و ششصد و 43 هکتار از اراضی استان در 22 منطقه تحت تاثیر این فرسایش قرار دارد، همچنین بر اساس مطالعه مذكور با در نظر گرفتن شاخص های ارائه شده در طرح (مناطقی كه بواسطه فرسايش بادی خسارت می بينند) حدود چهار صد و 77 هزار و 791 هکتار از اراضی استان در 20 منطقه به عنوان کانون های بحرانی فرسایش بادی شناخته شده است، که از سطح فوق حدود 15 هزار و 391 هکتار آن دارای اولویت درجه یک است و همچنین دویست و 51 هزار و 531 هکتار از اراضی مذکور دارای اولویت درجه 2 و دویست و 10 هزار و 891 هکتار نیز دارای اولویت درجه سه هستند.

اقدامات بيابان زدائی در سطح استان سمنان

علینقی حیدریان مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان گفت: جمهوری اسلامی ايران به اذعان سازمان های ذيربط بين المللی به عنوان يكی از موفق ترين كشورهای جهان در زمينه كنترل فرسايش بادی بوده است كه توانسته در طول چهار دهه گذشته با اجرای عمليات كنترل این نوع فرسايش ها و بيابان زدائی خسارات ناشی از اين پديده را كنترل نمايد.

وی افزود: اداره كل منابع طبيعی و آبخیزداری استان سمنان از اولين استان های پيشگام در زمينه جلوگیری از بیابان زایی است.

مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان اظهار داشت: از سال 1347 در استان سمنان اقداماتی برای جلوگیری از بیابان زایی و کنترل فرسایش بادی شامل اقدامات تشويقی و حمايتی جهت حفظ پوشش گياهی منطقه و ايجاد راهكارهايی جهت اين منظور با مشاركت ساكنين منطقه، انجام مطالعات مدیریت مناطق بیابانی، كنترل كانون های فرسايش بادی و مديريت جنگل های دست كاشت در سطح استان، اجرای طرح های تثبيت تپه های ماسه ای (احداث بادشكن)، انجام پروژه های نهالكاری و بذركاری در سطح استان با استفاده از گونه های گياهی مقاوم تاغ، آتريپلكس، قره داغ، اسكمبيل و ... و مراقبت و آبياری پروژه های اجرا شده، انجام پروژه کنترل هرز آب جهت توسعه پوشش گیاهی در اراضی بیابانی استان و اجرای طرح های مديريت جنگل های بيابانی دست كاشت در تاغزارهای دست كاشت قديمی انجام شد.

وی افزود: در حال حاضر و در جهت کنترل و تثبیت ماسه های روان در کانون های بحرانی فرسایش بادی، اداره کل منابع طبیعی استان سمنان اقدام به متمرکز کردن پروژه های مطالعات و اجرایی بیابان زدائی خود در این مناطق نموده است که به این منظور تاکنون 400 هزار هکتار طرح بیابان زدائی تهیه شده و حدود 140 هزار هکتار از سطح کانون های بحرانی استان را در بر می گیرد.

مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان تصریح کرد: در سطح استان بیش از صد هزار هکتار تاغزار دست کاشت موفق وجود دارد که حدود 56 هزار هکتار آن در محدوده کانون های بحرانی قرارداد.

علینقی حیدریان اظهار داشت: در سال 1396 عمليات بيابان زدايی در سطح بیش از 10 هزار هكتار از اراضی بيابانی استان به اجرا درآمده است كه شامل 3 هزار و 500 هكتار نهالكاری و آبیاری و مراقبت، 6 هزار هكتار مديريت هرزآب و بذركاری و بیش از 100 كيلومتر احداث بادشكن اطراف مزارع ( که سطحی معادل 500 هكتار از اراضی كشاورزی را پوشش می دهد) است.

وی گفت: عمليات آبياری مراقبت در سطح هزار و 450 هكتار از نهالكاری های سال های گذشته از محل اعتبارات ملی و استانی در حال انجام است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازباشگاه خبرنگاران جوان ، تاریخ انتشار 19بهمن 96، کدمطلب:۶۴۲۷۴۱۴، www.yjc.ir