شعار سال: در آمپول دندان‌پزشکی به دلیل اینکه ماده بی‌حسی در یک محفظه کپسول مانند قرار دارد برای تزریق آن به ناچار از یک سرنگ فلزی بلند با سرسوزنی که اندازه آن بین دو و نیم تا چهار و نیم سانتی‌متر است، استفاده می‌شود. کل این مجموعه از نوک سر سوزن تا انتهای سرنگ حدود ۲۵ سانتی‌م‌تر طول دارد. برای بیماری که در زیر دست دندان‌پزشک قرار دارد دیدن چنین آمپول بلند و فلزی که به طرف داخل دهان وی در حال حرکت است می‌تواند ترسناک باشد.

چه کنیم که از تزریق آمپول بی‌حسی نترسیم و تزریق اینقدر برای ما دردناک نباشد؟
– باید به خود یادآوری کنید که تزریق بی‌حسی از درد خیلی بیشتر در حین عمل دندان‌پزشکی جلوگیری می‌کند. باید یک درد کوچک را تحمل کرد تا مانع از احساس درد بیشتر شود. از طرفی می‌توان از دندان‌پزشک خود بخواهید که پیش از تزریق بی‌حسی، مخاط ناحیه ورود سوزن را با ژل یا اسپری بی‌حس کند.

چرا گاهی تزریق بی‌حسی باعث احساس تپش قلب می‌شود؟ چگونه می‌توان از بروز چنین حالتی جلوگیری کرد؟
– شرایط محیط دندان‌پزشکی و حالات روحی فرد که خود را آماده رفتن به دندان‌پزشکی می‌کند، باعث آزاد شدن یک سری هورمون‌ در بدن می‌شود که سردسته آن‌ها آدرنالین است. ماده بی حسی معمول دندان‌پزشکی هم دارای مقدار اندکی از همین ماده است که به‌دنبال تزریق آن ضربان قلب و در برخی مواقع فشار خون بالا می‌رود. البته این وضعیت معمولا گذرا است و حدود پنج تا ۱۰ دقیقه بعد برطرف می‌شود اما چنانچه بیمار دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشارخون یا ناراحتی قلبی است، یا سابقه ابتلا به تپش قلب پس از تزریق بی‌حسی را دارد، لازم است دندان‌پزشک خود را پیش از تزیق مطلع سازد تا برای وی از ماده بی‌حسی دیگری که فاقد آدرنالین است استفاده گردد.

چند نوع آمپول بی‌حسی در دندان‌پزشکی داریم و تفاوت آن‌ها در چیست؟
– تفاوت آمپول‌های بی‌حسی دندان‌پزشکی در نوع ماده بی‌حسی و نیز ماده رگ فشار یا‌‌ همان وازوکانستریکتور آنهاست. انواع مواد بی‌حسی آمپول دندان‌پزشکی که در کشور ما وجود دارد شامل حداقل پنج نوع ماده بی‌حسی و دو نوع ماده رگ فشار است که تفاوت عمده آنها در قدرت و زمان اثربخشی دارو است.

چرا پس از تزریق بی‌حسی در فک پایین احساس می‌کنیم فک و دهانمان سنگین شده اما در فک بالا چنین احساسی نداریم؟
– استخوان فک بالا ساختار اسفنجی دارد. به همین دلیل ماده بی‌حسی پس از تزریق به سادگی از ضخامت استخوان می گذرد و دندان و نواحی مجاور را بی‌حس می کند. اما استخوان فک پایین ساختار متراکم‌تری دارد و ماده بی‌حسی نمی‌تواند به سادگی از ضخامت آن بگذرد و روی دندان اثر بگذارد. پس دندان‌پزشک مجبور است با وارد کردن سوزن به نقطه‌ای در داخل و انتهای فک پایین، تنه عصبی فک را بی‌حس کند. به همین دلیل علاوه بر دندان مورد نظر و نسج اطراف، نیمی از صورت که توسط آن رشته عصبی، عصب‌دهی می‌شوند هم بی حس می‌شود.

چرا گاهی هر چه دندان‌پزشک بی‌حسی تزریق می‌کند دندان بی‌حس نمی‌شود و هنوز درد دارد؟ آیا این جمله که دندان چون عفونی است بی‌حس نمی‌شود، درست است؟
– بی‌حس شدن دندان عمدتا به مهارت دندان‌پزشک و توانایی بیمار در باز نگه داشتن دهان خود بستگی دارد. در برخی موارد چنانچه دندان عفونی باشد، به علت تغییر در Ph ایجاد شده در محیط انتهای ریشه، با اختلال در بدست آوردن بی‌حسی کامل مواجه می‌شویم. در این مواقع هرچند از بی‌حسی‌های بلوک کننده هم استفاده شده باشد که درناحیه دور‌تر از عفونت تاثیرمی کند باز احساس درد ممکن است به صفر نرسد و نیاز به استفاده از روش‌های بی‌حسی کمکی باشد.

آیا تزریق بی‌حسی در زنان حامله و افراد سالمند خطرناک است؟
– تزریق برخی از انواع بی‌حسی‌ها در زنان باردار ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد. معمولا توصیه می‌شود در این افراد از لیدوکایین به صورت خالص و بدون ماده رگ فشار استفاده شود. در خصوص افراد سالمند، چنانچه سابقه بیماری خاصی را ذکر نکنند، مشکلی از نظر تزریق بی‌حسی وجود ندارد.

کدام بیماران باید پیش از تزریق بی‌حسی، بیماریشان را به دندان‌پزشک اطلاع دهند؟
– کلیه بیمارانی که دارای مشکل قلبی عروقی یا هرگونه بیماری دیگری که این سیستم را تحت تاثیر قرار می‌دهد، چه تحت کنترل باشند یا نباشند، هستند و نیز زنان باردار لازم است پیش از شروع درمان وضعیتشان را به دندان‌پزشک اطلاع بدهند.

آیا جایگزینی برای تزریق بی‌حسی وجود ندارد؟ نمی‌توان بدون تزریق بی‌حسی دندان را ترمیم یا جراحی کرد؟
– درحال حاضر جایگزین مناسب و همه‌گیری برای تزریق بی‌حسی ایجاد نشده است. در برخی از افراد می‌توان از تکنیک‌های هیپنوتیزم جهت القای احساس بی‌دردی اسود جست و در برخی دیگر از بی‌هوشی عمومی جهت انجام امور دندان‌پزشکی استفاده کرد. البته مزایا و معایب این روش‌ها باید در مورد هر بیمارد مورد سنجش قرار گیرد. برخی از ترمیم‌های سطحی در حد مینای دندان را می‌توان بدون تزریق بی‌حسی انجام داد.

اینکه برخی ادعا می‌کنند برای ترمیم و درمان ریشه دندان نیازی به بی‌حس شدن دندانشان ندارند، درست است؟ راز چنین افرادی در چیست؟
– برخی افراد از آستانه تحمل دردبالایی برخوردارند این امر موجب می‌شود تا جهت ترمیم دندان خود بی‌حسی درخواست نکنند ولیکن در خصوص درمان ریشه این امر بسیار کمتر دیده می‌شود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت مجله تازه های دندانپزشکی، تاریخ 20 شهریور 96، کد مطلب: -: www.dentistrynews.ir