شعارسال:منطقه خاورمیانه در سال 1396 شاهد تحولات دراماتیکی در عرصه های سیاسی و امنیتی و اقتصادی بود؛ تحولاتی که بازتاب های آن پا را از مرزهای منطقه ای فراتر نهاد و عرصه بین الملل را تحت تاثیر قرار داد.

خاورمیانه در سالی که گذشت ماه‌ ها و روزهای پرخبری را پشت سر گذاشت. جنگ، رسوایی‌ های مالی و سیاسی، پیروزی‌ های غیرمنتظره‌ در انتخابات، خط و نشان‌ های سیاسی و اقتصادی در عرصه بین‌ الملل، برکناری و کناره‌گیری‌ های اجباری سیاستمداران و ترورها از جمله تحولاتی بود که در سال گذشته شاهدش بودیم.

در ادامه نگاهی خواهیم داشت به مهمترین حوادث و اتفاقات حوزه خاورمیانه در سالی که گذشت:

1. عربستان

اصلاحات نمایشی ولیعهد

در سال گذشته «محمد بن سلمان» با پشتیبانی نسل جدید عربستان و البته طبقه اشراف معترض، با هدف نزدیک کردن جامعه بدوی عربستان به معیارهای جهانی دست به تغییراتی در جهت اصلاح جامعه و حکومت زده و در این مورد چراغ سبز دونالد ترامپ نیز بی تاثیر نبوده است.

در تازه ترین مورد، در تاریخ 22 اسفند حق حضانت فرزندان پس از طلاق به زنان سعودی رسید. پیشتر هم به زنان اجازه حضور در ورزشگاه ها، و رانندگی داده شده بود.

این اقدامات ولیعهد در راستای خاموش نگاه داشتن موج اعتراضات احتمالی در داخل با اعطای برخی امتیازات به جوانان صورت می گیرد.

بازداشت شاهزاده ها و مقامات برجسته

خبر بازداشت 11 شاهزاده سعودی، 4 وزیر کنونی، ده ها وزیر سابق و همچنین چند تن از مقامات برجسته این کشور به اتهام فساد، از جمله مهمترین اخباری بود که روز 14 آبان در رسانه‌ های بین‌ المللی منتشر شد.

خبر دستگیری‌ ها ساعاتی پس از آن اعلام شد که ملک سلمان، پادشاه عربستان وزرای جدیدی را نیز برای دو پست کلیدی اقتصاد و امنیت ملی منصوب کرد.

پادشاه این کشور همچنین از تشکیل کمیته جدیدی به نام کمیته ضدفساد به ریاست محمد بن سلمان خبر داد.

این سطح از دستگیری‌ ها و اخراج‌ ها که در تاریخ معاصر عربستان بی‌ سابقه است در حقیقت برای تحکیم پایه‌ های قدرت ولیعهد جوان این کشور انجام شده است. اگرچه این بازداشت ها تنها به نام مبارزه با فساد انجام شده اما بیشتر وسیله‌ ای برای حذف مخالفان و رقبای سیاسی بوده است تا به این ترتیب شرایط برای پادشاهی ولیعهد جوان در آینده آماده شود.

در میان بازداشت شدگان، نام شاهزاده «متعب بن عبدالله بن عبدالعزیز» وزیر گارد ملی و فرزند ملک عبدالله پادشاه فقید عربستان و همچنین «عبدالله بن سلطان بن محمد آل سلطان» دیده می‌شود.

بازداشت روحانیون مخالف

پیش از این در ماه سپتامبر (شهریور ماه) نیز ده ها نفر از جمله شماری از روحانیون بانفوذ عربستان دستگیر شدند.

‎

بسیاری از این بازداشت‌ شدگان در مقابل سیاست خارجی اتخاذ شده توسط ولیعهد جوان از جمله در انزوا قرار دادن کشور همسایه، قطر و همچنین برخی از برنامه‌های اصلاحات او مانند خصوصی‌ سازی دارایی‌ های دولتی و کاهش سطح یارانه‌ ها مقاومت کرده بودند.

عزل و حصر خانگی بن نایف

دستگیری‌ این مقامات برجسته تنها دو ماه پس از آن اتفاق افتاد که پادشاه عربستان شاهزاده «محمد بن نایف» وزیر کشور پیشین، ولیعهد و برادرزاده خود را عزل و پسر 32 ساله‌اش را جانشین خود معرفی کرد. با آغاز ولایتعهدی محمد بن سلمان، محمد بن نایف از تمام مناصب خلع شد و در حصر خانگی قرار گرفت.

سفر ترامپ

دونالد ترامپ در چارچوب نخستین سفر خارجی خود به عنوان رئیس‌ جمهور آمریکا، در تاریخ 30 اردیبهشت به ریاض رفت.

ترامپ در عربستان قرارداد فروش بیش از 100 میلیارد یورو تجهیزات نظامی را امضا کرد.

ترامپ در سه نشست در ریاض شرکت کرد: نخست نشست مشترک آمریکا و عربستان سعودی، سپس حضور در کنفرانس کشورهای عربی خلیج فارس و سرانجام نشست مشترک آمریکا با سران کشورهای عربی- اسلامی.

در حقیقت در همین سفر بود که ترامپ چراخ سبز را به ولیعهد عربستان برای اقدامات تندروانه سال جاری نشان داد.

2. سوریه

شکست داعش و سلسله پیروزی ها و آزادسازی ها

آزادسازی شهر حلب و قطع ارتباط داعش با مرزهای ترکیه مقدمه ای برای پیروزی های پیاپی از شمال تا جنوب سوریه بود که در ماه های بعد به وقوع پیوست.

پاکسازی شهر حلب این امکان را برای نیروها در سوریه فراهم کرد تا به پیشروی ها در محور شرقی ادامه دهند و با رساندن خود به حومه مناطق تحت تصرف نیروهای کُرد، ارتباط داعش را با مرزهای ترکیه قطع کنند.

نیروهای مستقر در سوریه در 12 ماه گذشته از فرصت طلایی به وجود آمده در شمال سوریه به خوبی استفاده کردند و توانستند در چند عملیات متوالی ضربات سنگینی را به داعش وارد کنند که در نوع خود بی سابقه بود.

همزمان، نیروها عملیات پاکسازی صحرای سوریه را در استان «حمص» آغاز کردند.

با پاکسازی شهرهای بسیار مهم «آراک» و «السخنه» در استان حمص، نیروهای جبهه مقاومت این فرصت را به دست آوردند که با همکاری نیروهای مستقر در جنوب غرب استان رقه به حضور تروریست های داعش در استان حماه هم پایان دهند و امنیت را به مرکز سوریه بازگردانند.

پاکسازی کامل استان حلب، حماه و آزادسازی بخش های وسیعی از استان رقه و حمص همه حامیان گروه های تروریستی را به وحشت انداخت اما این پایان پیروزی های جبهه مقاومت نبود و شمارش معکوس برای شروع عملیات شکست حصر شهر «دیرالزور» به صدا درآمد.

در حالی که همه رسانه های از حرکت قریب الوقوع نیروهای جبهه مقاومت به سمت مناطق اشغالی استان دیرالزور خبر می دادند، شوک خبر دیگری به رسانه ها وارد شد و یک مصیبت بزرگ برای آمریکا و متحدانش بود. نیروهای جبهه مقاومت در یک عملیات غافلگیرانه به سمت جنوب حمص پیشروی کردند و در مدت زمانی کوتاه موفق شدند خود را به مرزهای مشترک با عراق برسانند که به معنای برقراری خط ارتباطی تهران - بغداد - دمشق - بیروت - مدیترانه بود که جبهه های دشمن را در بُهت فرو برد.

پس از این پیروزی بزرگ، نیروهای جبهه مقاومت به سمت استان دیرالزور، آخرین پایگاه داعش پیشروی کردند و پس از درگیری های سنگین موفق شدند محاصره شهر دیرالزور را پس از 4 سال در هم بشکنند.

آزادی دیرالزور، مرحله نخست عملیات نیروهای جبهه مقاومت در شرق سوریه بود و در ادامه شکست گروه تروریستی داعش با آزادسازی شهرهای مهم «المیادین» و «البوکمال» در غرب رود فرات تکمیل شد که به معنای متلاشی شدن گروه داعش بود.

پیروزی های جبهه مقاومت در سوریه فقط منحصر به شکست دادن داعش نبود و سایر گروه های تروریستی به ویژه جبهه النصره متحمل خسارت های سنگینی شدند.

اگرچه نیروهای جبهه مقاومت و متحد در بازه زمانی شش ماه توانستند بیش از 95 درصد مساحت تحت اشغال داعش را در سوریه بازپس بگیرند اما با دخالت آمریکا، گروهی از تروریست ها موفق شدند در شرق رود فرات به فعالیت های خود ادامه دهند.

پاکسازی غوطه غربی دمشق، آزادسازی مناطق اشغالی در مرزهای مشترک سوریه و لبنان (عرسال)، بیرون راندن تروریست ها از جنوب دمشق و بخش هایی از استان «سویدا»، بازپس گیری مناطق اشغالی شمال استان حماه بخش دیگری از موفقیت های جبهه مقاومت است که در ماه های گذشته محقق شد.

در حال حاضر، عملیات پاکسازی غوطه شرقی دمشق در دستور کار قرار گرفته و نیروهای جبهه مقاومت با وجود فشار سنگین حامیان غربی تروریست ها، بیش از 80 درصد از این منطقه را به کنترل خود در آورده اند.

اشغال عفرین

بیش از دو ماه از عملیات «شاخه زیتون» در شمال سوریه می‌ گذرد؛ عملیاتی که ارتش ترکیه در شهر عفرین و اطراف آن علیه مواضع کُردها آغاز کرد.

عملیات نظامی ارتش ترکیه از 20 ژانویه 2018 (30 دی) در عفرین واقع در شمال غرب سوریه آغاز شده که به گفته رسانه های ترکیه، بیش از 6 هزار نیروی نظامی این کشور مشارکت دارند.

دولت ترکیه که پیشتر بخش های از شمال حلب را به بهانه مبارزه با داعش و نیروهای کُرد به اشغال خود درآورده بود، در ماجراجویی جدید در تلاش است، عفرین را به تصرف خود در بیاورد و تاکنون نزدیک به 40 درصد از مناطق به اشغال نیروهای ارتش ترکیه و عناصر تروریستی موسوم به «سپر فرات» درآمده است.

به نظر می‌ رسد ناتو هم انتقاد چندانی به این عملیات ندارد.

در روزهای پایانی سال، ارتش ترکیه عفرین را به اشغال خود درآورد و گروه های مسلح وابسته به ترکیه پس از اشغال این شهر، اقدام به غارت بزرگ فروشگاه های تجاری و خانه ها در این شهر کردند.

دولت آنکارا می گوید که هدفش از این عملیات، نابودی عناصر پ.ک.ک، حزب اتحاد دموکراتیک سوریه، یگان‌های مدافع خلق سوریه و داعش در عفرین است. نکته قابل تامل در ادعاهای ترکیه این است که گروه تروریستی داعش هیچ نیرویی در عفرین ندارد.

هنوز آمار دقیقی از شمار کشته ها و زخمی های تجاوز هوایی و توپخانه ای ارتش ترکیه به منطقه عفرین در دست نیست.

سرنگونی جنگنده اف-16 رژیم صهیونیستی

رژیم صهیونیستی در تاریخ 21 بهمن ادعا کرد که یک پهپاد ایرانی از سوریه وارد بلندی‌ های جولان اشغالی شده و هدف یک بالگرد صهیونیستی قرار گرفته است. در پی این حادثه، جنگنده‌ های اسرائیلی با ورود به حریم هوایی سوریه، مناطقی را هدف قرار دادند.

در جریان این عملیات یک جنگنده اف-16 رژیم صهیونیستی هدف پدافند هوایی ارتش سوریه قرار گرفته و سرنگون شد. رژیم صهیونیستی تاکنون مدرکی دال بر ایرانی بودن پهپاد یا ورود این پهپاد به آسمان جولان ارائه نکرده است.

حمله رژیم صهیونیستی به فرودگاه دمشق

در تاریخ 11 آذر رژیم صهیونیستی مواضع ارتش سوریه در فرودگاهی در نزدیک دمشق را مورد حمله هوایی و موشکی قرار داد. دولت سوریه ضمن تایید این خبر، ارتش رژیم صهیونیستی را متهم کرد که از طریق هوا مواضع ارتش این کشور را در فرودگاه «مزه» بمباران کرده ‌است.

مجموعا 8 موشک به این فرودگاه شلیک شد. سامانه پدافند هوایی این کشور به سوی جنگنده‌ ها و موشک‌ های صهیونیستی شلیک کرد و بسیاری از موشک ها را در هوا منهدم کرد.

3. عراق

پایان داعش

سال 1396 برای عراق، سال عبور از تهدید وجودی داعش بود. آزاد سازی «موصل» توسط ارتش عراق و نیروهای مردمی در اوایل تابستان امسال، نقطه عطفی در شکست پروژه خلافت اسلامی بود که «ابوبکر بغدادی» در سال 2014 از مسجد جامع این شهر، از آن پرده برداشت.

روند شکست های داعش در عراق در نهایت به جایی رسید که «حیدر العبادی» نخست وزیر دولت عراق، رسما در 18 آذرماه اعلام کرد که داعش به پایان رسید.

در تاریخ 25 مهر نیز نیروهای عراقی از تحقق اهدافشان در منطقه کردستان و برقراری نظم و امنیت در کرکوک و کلیه مناطق در این استان خبر داده بودند.

همه پرسی استقلال اقلیم کردستان

یکی از تحولات مهم عراق در سال 96، برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان در تاریخ 3 مهرماه بود؛ طرحی که هر چند با مخالفت های گسترده منطقه ای و بین المللی مواجه شد اما با اصرار «مسعود بارزانی» این همه پرسی برگزار شد. روند تحولات پس از همه پرسی، به شکست تاریخی کردها در عراق منجر شد؛ باختن کرکوک و بازگشت کردها به مرزهای سال 2003.

ورود ارتش عراق و نیروهای مردمی به کرکوک که با سکوت واشنگتن همراه بود نشان داد که شرط بندی بارزانی بر روی آمریکایی ها برای خروج از بحران همه پرسی، یک شرط بندی اشتباه بود.

مرگ جلال طالبانی

در تاریخ 11 مهرماه، «جلال طالبانی» رئیس‌ جمهور عراق که برای ادامه درمان به برلین سفر کرده بود، درگذشت.

4. مصر

انتخابات مصر

انتخابات ریاست‌ جمهوری مصر که از روز جمعه این هفته در خارج از کشور آغاز شده، طی روزهای 26 تا 28 مارس (6 تا 8 فروردین) در داخل مصر برگزار می‌ شود و در صورتی که انتخابات به دور دوم برود، انتخابات طی روزهای 19 تا 21 آوریل (30 فروردین تا 1 اردیبهشت) در داخل کشور و 24 و 26 آوریل(4 تا 6 اردیبهشت) نیز در خارج از کشور برگزار می‌‌ شود.

این انتخابات با رقابت «عبدالفتاح السیسی» و «موسی مصطفی موسی» رئیس حزب الغد برگزار می شود.پیروزی السیسی از قبل تضمین شده است زیرا همه رقابت قدرتمند خود از جمله ژنرال «سامی عنان» را به زندان انداخت یا وادار به پس گرفتن کاندیداتوری خود کرد و موسی نیز رقیب بسیار ضعیفی برای وی است.

عملیات بزرگ سینا

ارتش مصر روز 20 بهمن‌ ماه، از آغاز عملیات گسترده نظامی در شمال و مرکز سینا و نیز مناطق صحرایی غرب «وادی النیل» خبر داد و نیروهای مسلح این کشور عملیاتی تحت عنوان «طرح گسترده مقابله با عناصر تروریستی و جنایتکاران» را آغاز کردند.

سخنگوی نظامی مصر، در بیانیه‌ای گفت این عملیات در چارچوب اجرای دستورات فرمانده کل قوا و وزارت کشور، جهت مقابله با نیروهای تروریستی و جنایتکاران، و همکاری نزدیک با تمام نهادهای دولتی صورت می‌گیرد».

در پی حملات‌ گروه‌ های تندرو در مصر، به‌ ویژه در ماه‌ های گذشته، صدها نفر از نیروهای ارتش و پلیس کشته شدند.

موج حملات تروریستی

در روز 28 مهر تروریست ها به یک مرکز پلیس در منطقه «الواحات» در جنوب استان «جیزه» حمله کردند که در این حمله 16 نیروی دولتی کشته و 13 نیروی دیگر زخمی شدند.

در خونین ترین حمله امسال، در روز 3 آذرماه تروریست ها به نمازگزاران مسجد «الروضه» در شهر «العریش» در سینا حمله کردند و 235 نفر را کشتند و 120 نفر را زخمی کردند. تروریست ها هنگام اقامه نماز جمعه به نمازگزاران حمله کردند. این حمله با پرتاب بمب آغاز شد سپس تروریست های مسلح با 4 خودرو نمازگزاران را در مسجد محاصره کردند و به سوی آنها تیراندازی کردند.

در روز 5 خرداد هم بیش از 29 مسیحی از جمله چند کودک به ضرب گلوله افرادی مسلح در استان «المنیا» در جنوب مصر کشته شدند و 24 مسیحی نیز زخمی شدند.

در روز 7 ژوئیه 23 نیروی ارتش مصر از جمله 5 افسر در حمله انتحاری تروریست ها به مراکز نظامی استان سینای شمالی کشته شدند و بیش از 30 نیروی ارتش هم زخمی شدند.

تیران و صنافیر

در سال جاری، دو جزیره تیران و صنافیر پس از آن همه اعتراض و سر و صدا در سال گذشته، در سکوت کامل به عربستان واگذار شد.

پس از آنکه دادگاه عالی مصر توافقنامه واگذاری این دو جزیره راهبردی را به عربستان لغو کرد، دادگاه عالی تجدید نظر مصر، در اسفند ماه به دنبال اعلام موافقت رژیم صهیونیستی از طریق سفارت این رژیم در قاهره، اجازه انتقال مالکیت این دو جزیره به عربستان را صادر کرد.

5. فلسطین

تصمیم ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به قدس

ترامپ در اقدامی جنجالی بیت‌ المقدس را به‌ عنوان پایتخت رسمی رژیم صهیونیستی دانست و از انتقال سفارت این کشور به این شهر خبر داد.

این اقدام او اعتراضات بسیاری در جهان به پا کرد.

کاخ سفید در تاریخ 14 اسفند اعلام کرد ممکن است ترامپ به‌ منظور انتقال سفارت آمریکا در بیت‌المقدس، به سرزمین های اشغالی سفر کند.

قرار است سفارت امریکا در ماه می همزمان با هفتادمین سال ایجاد رژیم جعلی، در بیت‌ المقدس افتتاح شود.

عملیات استشهادی

عملیات های استشهادی فلسطینیان علیه صهیونیست ها در سال جاری با افزایش چشمگیری مواجه بود. این عملیات ها را می توان نوعی از انتفاضه جدید فلسطینیان دانست.

با توجه به دشواری انجام عملیات های مسلحانه، مردم فلسطین با استفاده از چاقو و خودرو و هر وسیله دیگری که در توانشان باشد با اشغالگران به مبارزه می پردازند که تاکنون باعث رعب و وحشت در میان اشغالگران صهیونیست شده است.

در تازه ترین مورد در پانزدهمین جمعه خشم علیه تصمیم ترامپ برای انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس، یک فلسطینی با خودرو شماری از نظامیان صهیونیستی را در «جنین» زیر گرفت.

موج تظاهرات ها و جمعه های خشم

فلسطین در سال جاری بی سابقه ترین تظاهرات ها را شاهد بود. پس از گذشت 100 روز از اعلام قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی از سوی دونالد ترامپ این هفته پانزدهمین جمعه خشم برگزار شد.

هر بار ده ها فلسطینی در این اعتراضات توسط صهیونیست ها به شهادت می رسند یا زخمی می شوند.

معامله قرن

«جارد کوشنر‌» داماد ترامپ و مشاور وی اخیرا به یک کشور عربی سفر کرده و ضمن بررسی مواضع «محمود عباس» و «عبدالله دوم» رئیس تشکیلات خودگردان و پادشاه اردن خواستار اعمال فشار بر آنها برای پذیرش طرح ترامپ موسوم به «معامله قرن» شده است و این کشور عربی نیز اعمال فشار بر اردن برای قبول این طرح را آغاز کرده است.

6. یمن

ادامه شکست های ائتلاف عربی

امسال بحران یمن در حالی سه ساله شد که عربستان و امارات بر خلاف پیش‌ بینی‌ های خود موفق به تسلط بر صنعا و بازگرداندن «عبد ربه منصورهادی» رئیس‌ جمهور فراری و مستعفی یمن به قدرت نشدند. در واقع عربستان تمام روش‌ های جنگی برای شکست یمنی ها را در سه سال گذشته به کار گرفت اما در نهایت موفق به پیروزی نشد.

فتنه صنعا و مرگ علی عبدالله صالح

عربستان و امارات اقدام به طراحی فتنه‌ ای در صنعا کردند. نیروهای وابسته به «علی عبدالله صالح» رئیس جمهور پیشین اوایل آذرماه فتنه تازه‌ ای را در یمن کلید زدند که به مرگ 40 تن منجر شد.

این اقدام صالح اما از سوی حوثی های یمن به خیانت تعبیر شد چرا که در سه سال گذشته صالح اعلام کرده بود در کنار نیروهای انقلابی باقی خواهد ماند اما سرانجام این خیانت به قیمت جان وی تمام شد. سرانجام علی عبدالله صالح 12 آذرماه حین فرار به «مارب» از سوی افراد ناشناس کشته شد.

انصارالله پس از انتشار خبر مرگ وی اعلام کرد، «فتنه صنعا خاموش شد.»

قدرت موشکی انصارالله و هدف قرار گرفتن کاخ ریاض

انصارالله یمن در سال جاری با هدف قراردادن نقاط حساس عربستان و امارات، جنگ را از زمین به هوا انتقال دادند و در واقع موشک‌ های بالستیک یمن بارها از سد سامانه‌ های دفاعی پاتریوت عربستان گذشتند و پایگاه‌ های نظامی عربستان را هدف قرار دادند.

اما در هزارمین روز تجاوز عربستان به یمن، انصارالله مهم‌ترین عملیات خود در 33 ماه گذشته را انجام داد. اواخر آذر ماه ارتش یمن با یک فروند موشک بالستیک کاخ «الیمامه» در ریاض را هدف قرار داد. هر چند که پیش از این، عملیات موشکی موفقی مانند حمله به فرودگاه ملک خالد در ریاض و همچنین تاسیسات هسته‌ ای «البراکه» در ابوظبی صورت گرفته بود اما عملیات اخیر به دلیل اهمیت کاخ الیمامه بسیار راهبردی بود.

انصارالله یمن با این عملیات مرحله جدید جنگ را آغاز کرد.

شکاف میان امارات و عربستان

تحولات میدانی باعث بر هم خوردن اتحاد امارات و عربستان شد. تشکیل شورای انتقالی جنوب یمن خود نتیجه این برهم خوردگی بود. این شورا به منصور هادی رئیس‌ جمهوری مستعفی یمن تا یکشنبه (8 بهمن) برای انحلال کابینه به ریاست «احمد عبید بن دغر» مهلت داده بود.

با نزدیک شدن به پایان این ضرب‌الاجل اوضاع جنوب یمن بسیار ملتهب شد. حتی نیروهای تحت حمایت امارات کاخ «المعاشیق» را نیز محاصره کردند و حتی خبرهایی منتشر شد که نشان می‌داد عناصر مسلح وابسته به «شورای انتقالی جنوب» یمن تحت حمایت امارات به کاخ «المعاشیق» شهر عدن که در آن مسئولان محلی و نظامی وابسته به دولت مستعفی یمن تحت حمایت عربستان مستقر هستند، حمله کرده‌ اند. این مسئله به خوبی نشان داد که شکست‌ های میدانی باعث تقابل اهداف ریاض و ابوظبی شده است. هرچند دو کشور موفق به کنترل تنش‌ ها شدند، اما این مسئله شکاف بین این دو کشور را به خوبی برملا کرده است.

7. لبنان

اعلام استعفای حریری و توطئه سعوی ها

در تاریخ 3 نوامبر (12 آبان) «سعد حریری» که به دعوت ولیعهد عربستان به این کشور سفر کرده بود، در فرودگاه ریاض بازداشت شد و تلفن همراهش ضبط شد.

یک روز بعد او در تلویزیون عربستان مقابل دوربین ظاهر شد و استعفای خود را اعلام کرد و اظهاراتی نیز ضد ایران و مقاومت حزب الله بر زبان آورد.

ماجرای اعلام استعفای حریری از ریاض و نوع ادبیاتی که برای استعفا نامه او تنظیم شده بود باعث شد تا شک و تردیدهای زیادی در این خصوص به وجود آید به گونه ای که بسیاری از صاحب نظرات تاکید کردند که حریری را به صورت اجباری در ریاض نگه داشته اند و تحت فشار سعودی ها او مجبور به استعفا شده است.

پس از اعتراضات بسیار مقامات لبنانی و با پادرمیانی برخی کشورها از جمله فرانسه، حریری در نهایت به لبنان بازگشت و استعفای خود را پس گرفت و توطئه عربستان شکست خورد.

چهار ماه بعد و در اسفند ماه، ملک سلمان که می دید رابطه اش با سعد حریری تیره شده، بار دیگر او را به ریاض دعوت کرد. برای این منظور پادشاه سعودی «نزار العلولا» نماینده خود را در راس هیاتی عالی رتبه به لبنان فرستاد؛ سفری که ظاهرا با پا در میانی «محمد بن زاید» ولیعهد امارات متحده عربی، و برای آشتی دادن سعد حریری و محمد بن سلمان انجام شد.

به رغم اینکه عربستان سعودی تلاش کرده است که نشان دهد سفر نزار العلولا به لبنان و ملاقات وی با مقامات عالی رتبه این کشور تلاشی در جهت تقویت روابط بین دو طرف بوده است، اما تردیدی نیست که این کشور مجموعه ای از خواسته ها را از سعد حریری مد نظر داشته است.

نزاع نفتی و مرزی لبنان و رژیم صهیونیستی

تنش میان رژیم صهیونیستی و لبنان بر سر استخراج منابع نفت و گاز دریای مدیترانه زمانی بالا گرفت که لبنان، پروژه استخراج دو بلوک از پنج بلوک گازی خود در دریای مدیترانه که شامل «بلوک 9» بود را به مناقصه گذاشت ولی مقامات صهیونیستی بر روی این «بلوک»، حساسیت زیادی نشان دادند. نزاع نفتی و گازی بین لبنان و رژیم صهیونیستی پس از آن آغاز شد که در بهمن ماه «آویگدور لیبرمن» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی مدعی شد که بلوک نهم نفت و گاز لبنان نه به این کشور که به رژیم صهیونیستی تعلق دارد.

نزاع بر سر محدوده مرزهای دریایی در حالی است که همزمان بحث بر سر ساخت دیوار حائل از سوی رژیم صهیونیستی در مرز با لبنان نیز بر شدت اختلاف های دو طرف افزوده است.

لبنان می گوید بین دو طرف بر سر 13 نقطه مرزی اختلاف نظر وجود دارد و به دلیل تعیین نشدن محدوده مرزها، رژیم صهیونیستی نباید دست به ساخت و ساز در این منطقه بزند.

8. تونس

آغاز اعتراضات در تونس از ژانویه 2018 در اعتراض به بیکاری و مشکلات اقتصادی کلید خورد. دولت قانون جدیدی را برای افزایش قیمت بنزین، اینترنت ، اجاره و … از اول ژانویه 2018 اجرایی کرد که در پی آن اعتراضات در شهرهای مختلف تونس آغاز شد.

اعتراضات به حدی گسترد بود که ارتش را وادار به دخالت کرد.

Related image

در این اعتراض ها دست کم چند نفر کشته و صدها نفر بازداشت شده اند و این نگرانی به وجود آمده است که آینده دموکراسی در نظام سیاسی شکننده این کشور عربی شمال آفریقا در معرض خطر قرار گیرد.

9. قطر

یکی دیگر از مهمترین تحولات در حوزه خاورمیانه قطع روابط تجاری و سیاسی بین قطر با عربستان، مصر، امارات و بحرین بود.

در ماه ژوئن سال 2017 این 4 کشور به طور همزمان به بهانه حمایت مالی قطر روابط تجاری، سیاسی و حتی مرزی خود با قطر را متوقف کردند. قرار بود در پس این اقدام سعودی‌ ها و متحدان آنها با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالاهای اساسی مردم قطر از مرز زمینی با عربستان و مرز دریایی با امارات و بحرین تامین می‌ شد، قطر به فاصله چند روز با بحران جدی مواجه شود. اما اقدام به موقع این کشور در توسعه روابط خود با ایران و ترکیه باعث شد تا بتواند بخش قابل توجهی از این توطئه را خنثی کرده و بخش قابل توجهی از کالاهای اساسی مورد نیاز خود را از ایران و ترکیه تامین کند.

سه کشور همسایه قطر حتی آسمان خود را به روی هواپیماهای قطری بستند که با بازتر شدن مسیرهای پروازی آسمان ایران به روی قطر این مشکل نیز تا حدودی برای قطری‌ ها برطرف شد. سعودی‌ ها در طول این بحران بارها تلاش کردند با تعیین ضرب الاجل قطر را به تسلیم شدن در برابر سیاست‌ های سعودی‌ ها وادار کنند که این اقدامات نیز نتیجه‌ ای جز شکست برای خاندان سعودی به بار نیاورد.

10. افغانستان

در سال 96 در افغانستان داعش دست به حملات تروریستی متعددی زد؛ همزمان با اینکه طالبان حملات شان را علیه غیرنظامیان کاهش داده اما در منازعه با نیروهای دولتی پیشرفت داشته اند.

عملیان همزمان داعش و طالبان در افغانستان شمار کشته شدگان را در این کشور افزایش داد و این کشور سال خونینی داشت.

براساس گزارش سازمان ملل، طی این سال در حملات تروریستی بیش از 3500 نفر کشته و بیش از 7000 نفر زخمی شدند.

عوامل گوناگونی باعث شد تا سال 1396 تبدیل به یکی از خونین‌ ترین سال‌ ها برای افغانستان شود. ضعف در رهبری نیرو‌های امنیتی و دفاعی و عدم هم‌ آهنگی بین این نیروها، عدم توجه به فرهنگ و هنجارهای کاری بین‌ اداری و بین‌ وزارتی شماری از این عوامل است. اما رهبران حکومت وحدت ملی می‌ گویند که افزایش حملات تروریستی به دلیل ضعف آنها نیست بلکه به دلیل موفق شدن روند صلح است.

70 درصد خاک افغانستان با خطر و تهدید مستقیم طالبان روبرو است.

11. سرزمین های اشغالی

سال 96 سال گرفتاری «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در پرونده فساد و رسوایی بود.

ابعاد پرونده‌ های فساد مالی نتانیاهو و بازجویی‌ های پلیس از مظنونان در حالی هر روز گسترش می‌ یابد که حتی وزیران کابینه و اعضای شورای امنیتی رژیم صهیونیستی هم دیگر از نتانیاهو در برابر اتهامات حمایت نمی‌ کنند.

در روز 20 اسفند پلیس رژیم صهیونیستی از او و همسرش «سارا» برای نهمین بار بازجویی کرد. این بازجویی به عنوان بخشی از تحقیقات در جریان پرونده فساد دولتی موسوم به «پرونده 4000» و پس از اعترافات «نیر حفتز» دستیار پیشین نتانیاهو انجام شد. در «پرونده 4000» گروهی از نزدیک‌ ترین یاران نتانیاهو در مظان اتهام سوء استفاده از جایگاهشان برای ارتقا تصویر رسانه‌ ای نخست‌ وزیر و همسرش قرار گرفته‌ اند.

پلیس رژیم صهیونیستی اعلام کرده که برای تکمیل مدارک و اظهارنامه شاهدان در پرونده‌ های فساد نتانیاهو، فقط به دو هفته دیگر زمان احتیاج دارد.

پلیس رژیم صهیونیستی سه پرونده درخصوص فساد دولتی و مالی علیه نخست وزیر خود تشکیل داده و طی یک سال اخیر از منابع مختلفی شامل دستیاران و وزیران پیشین کابینه، بازجویی کرده است. اولین مورد موسوم به «پرونده 1000» است که در آن نتانیاهو به دریافت مستقیم رشوه و رانت‌ خواری متهم است.

پرونده دوم فساد مالی نتانیاهو موسوم به «پرونده 2000» درباره سوء استفاده از قدرت و جایگاه خود جهت تحت فشار قرار دادن «آرنون موزس» صاحب‌ امتیاز نشریه «یدیعوت آحارونوت» برای ارائه پوشش بهتر از اخبار نخست‌ وزیری است.

نتانیاهو همچنین در پرونده دیگری موسوم «پرونده 3000» که به رسوایی «زیردریایی اسرائیل» نیز شهرت دارد، درگیر است. این پرونده درباره زد و بند در جریان قرارداد دو میلیارد دلاری برای خرید سه زیردریایی با سوخت اتمی و چهار کشتی نظامی از آلمان است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت جماران، تاریخ انتشار2فروردین 97، کدخبر: 886483، www.jamaran.ir