شعارسال: گیلان از قابلیت‌‌های منحصر به‌ فردی برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی برخوردار است؛ بنابراین سرمایه‌گذاری موفق در توسعه صنعت می‌تواند گامی موثر در ایجاد اشتغال پایدار برای جوانان استان باشد.

بدون شک ساختار طبیعی، آب و هوا و شرایط مناسب اقلیمی گیلان زمینه‌های رشد و توسعه کشاورزی را در منطقه فراهم کرده است بنابراین در میان بخش‌های مختلف اقتصادی، سرمایه‌‌گذاری در بخش کشاورزی به دلیل افزایش پیوسته تقاضا برای مواد غذایی و دیگر محصولات کشاورزی می‌‌تواند موجب رشد تولید و اشتغال در این بخش ‌شود. در نتیجه گسترش سرمایه‌‌گذاری در بخش کشاورزی می‌‌تواند موجب ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر در مناطق روستایی و در نتیجه جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهرها ‌‌شود. همچنین وجود اراضی کشاورزی مرغوب در سطح استان، ظرفیت بالای تولید سالانه، موقعیت ممتاز طبیعی و قابلیت زیست محیطی، مجاورت با دریا و دیگر اکوسیستم‌های با ارزش، تنوع اقلیمی و شرایط اکولوژیکی و منابع غنی آب‌های سطحی و پوشش گیاهی، داشتن اقلیم مساعد برای کاشت، داشت و برداشت انواع محصولات کشاورزی در یک سال زراعی از مهمترین ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل کشاورزی در استان به شمار می‌رود. با توجه به این ظرفیت‌های فراوان، برای تحلیل میزان بهره‌مندی و بهره‌وری این بخش با «قاسم رضائیان» رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی رشت گفت‌وگو کرده‌ایم.

تنها 20 هزار هکتار زمین چای باقی مانده است

استان گیلان و شهر رشت از نظر کشاورزی دارای چه ظرفیت‌هایی است و مهم‌ترین محصولات استان چیست و کدام محصولات بیشتر صادر می‌شوند؟

گیلان به ظاهر قطب کشاورزی است و ظاهر سرسبز و زیبایی دارد اما همه دردهای گیلان پشت آن نهفته است. در گذشته تنباکو و کنف اقتصاد گیلان را شکوفا می‌کرد و چرخه اقتصادی آن با کنف بود، اما به مرور کلا کنف از سیستم کشاورزی ما خارج شد بدون اینکه کسی از آن رد پا و تجربه‌ای به جا گذاشته باشد. بعد از آن نیز تنباکو خارج شد. بعد از آن محصولی که اقتصاد گیلان را شکوفا می‌کرد ابریشم بود که مایه دلخوشی مردم محسوب می‌شد و گران‌ترین فرش‌های دنیا را تزیین می‌کرد. در فصل نوغان از غرب تا شرق گیلان مشغول تولید ابریشم بوده‌اند، اما متاسفانه ابریشم هم تقریبا سرنوشت محصولی را پیدا می‌کند که در حال از دست رفتن است. گیلان محصولات برنج و چای را نیز تولید می‌کند اما آنقدر هزینه تولید برنج افزایش یافته و سایه واردات بی‌رویه بر سر کشاورز سنگینی می‌کند که کشاورز توان ادامه تولید را ندارد و به این ترتیب هر سال محصول ما کمتر می‌شود.

این در حالی است که برنج ایرانی مرغوب‌ترین برنج است. وضعیت چای ما هم همین طور است اما متاسفانه برنامه خاصی نداریم. اکنون حتی بحث گردو، فندق، گل گاو زبان و... نیز همین گونه شده است مثلا گل گاو زبان توسط کشاورز زیر ۶۰ هزار تومان فروخته می‌شود در حالی که در مشهد بالای ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. وقتی دلیل را سوال کردم گفتند این گل گاو زبان قزوین است در صورتی که ما در قزوین گل گاو زبان نداریم. در حقیقت حضور واسطه‌ها در کشور به بیشتر محصولات آسیب می‌زند زیرا دولت اینجا در ایجاد رابطه بین تولیدکننده و مصرف کننده خوب عمل نمی‌کند و دارای برنامه نیست. در بحث چای نیز همین گونه است ما زمانی بیشترین چای را تولید می‌کردیم و از مرز ۷۰ هزار تن می‌گذشت ولی دخالت‌های بیجای دولت وعدم حمایت و فشار ارگان‌های شبه دولتی و فشار سازمان‌های دولتی مثل دارایی، بانک‌ها و تامین اجتماعی همه دست به دست هم دادند و کاری کردند که دیگر کشاورزی قابل توجیه و به صرفه نیست.

این مساله در مرکبات نیز وجود دارد و به نحوی شده که کشاورز حتی نمی‌تواند ۶۰ درصد هزینه‌ای که کرده را در بیاورد. فشارهایی که دارایی، بانک‌ها و تامین اجتماعی به تولیدکننده‌ها وارد می‌کند، باعث می‌شود نتوانیم با تولیدکننده‌های همجوار، رقابت کنیم. شما می‌دانید که فائو کل دنیا را یک دهکده می‌داند و ما هم باید بتوانیم با کشاورزهای همسایه رقابت کنیم، ولی اینجا برنج برای کشاورز ما بالای ۸ هزار تومان تمام می‌شود ولی برنج را از هند و... کمتر از ۵ تا ۶ هزار تومان وارد می‌کنند. این در حالی است که کیفیت برنج ایرانی خیلی بالاست، ولی به خاطر سود یکسری افراد رانت خوار و واسطه و... این مسائل مشاهده می‌شود و رحمی هم به کشاورزی ما نمی‌کنند. از آن طرف وزارت جهاد کشاورزی برنامه مدونی ندارد و هر وزیر بنا بر سلیقه خودش کار می‌کند و این عملکردهای سلیقه‌ای در سیستم دولتی و فشارهای سیستم بانکی و فشارهایی که الان در صنایع تبدیلی از طریق تامین اجتماعی به آنها وارد می‌شود اذیت کننده است.

به طورکلی با توجه به این شرایط و همه مواردی که گفتید سهم کشاورزی استان در اقتصاد گیلان چقدر است؟

به نظر من سهم کشاورزی چیزی بیش از ۹۰ درصد است. متاسفانه مسولان واقعیت‌ها را به همه نمی‌گویند و همه به نوعی با هم تعارف دارند. رییس اداره، واقعیت را به رییس سازمان نگفته و رییس سازمان واقعیت را به وزیر نمی‌گوید، ولی اگر واقعیت‌ها گفته شود می‌توان مشکلات را حل کرد. وزیر جهاد کشاورزی به صورت سمبلیک در یک مسیر تعیین شده توسط سازمان زیر دستش با یک سری افراد خاص بازدید را انجام می‌دهد. اما با این روش نمی‌توان از مشکلات موجود در صنایع مختلف خبردار شد. من بارها به وزیر، این مشکلات را گفتم حتی در سفری که با وی به آذربایجان داشتم به صورت مکتوب، مشکلات را به وی اعلام کردم. هرچند که وزیر در آن لحظه خیلی استقبال کرد، ولی بعد از آن خبری نشد. وزرا فکر می‌کنند با این روش‌ها همه چیز تمام می‌شود، ولی این‌گونه نیست، چون پست و مقام می‌رود. وزرا باید مشاورانشان را از بخش خصوصی انتخاب کنند و آنقدر پشت شیشه‌های کدر بخش دولتی نباشند زیرا اطلاعاتشان ناقص مانده و سبب شده هر روز کشاورزی ما بیشتر لطمه ببیند و کشاورز نیز ناامید شود. وزیر کشاورزی باید نسبت به عملکردش توضیح بدهد که چه کاری برای برنج وچای و... کرده و کجا را نجات داده است.

در حال حاضر کدام یک از محصولات استان بیشتر تولید داشته و می‌توانید روی صادراتش حساب کنید؟

چای و غلات پتانسیل بالایی برای صادرات دارند ولی وزارت کشاورزی هیچ قدمی برای آن برنداشته است. از ۳۲ هزار هکتار زمین چای ما ۲۰ هزار هکتار بیشتر باقی نمانده است. مزارع برنج روز به روز کوچک‌تر می‌شوند چون با توجه به سود بانکی موجود و جریمه‌های آن، توجیهی برای کاشت وجود ندارد. برای آنکه تعاون روستا از بین نرود می‌خواهند تولید را از بین ببرند همه اینها سبب شده کشاورزی حال خوشی نداشته باشد.

کشورهایی که با این شرایط به آنها صادرات انجام می‌شود، کدام‌ها هستند؟

به کشورهای آذربایجان، روسیه، تاجیکستان، ارمنستان و ازبکستان صادرات داریم. چای ما جزو سالم‌ترین چای‌های دنیاست. با توجه به سوزش سرمای زمستان و سوزش گرمای تابستان در استان گیلان، ما، هیچ سمی در باغات خود استفاده نمی‌کنیم؛ اینها شرایطی هستند که چای را طبیعی می‌کنند و دنیا این را می‌پذیرد. علاوه بر چای سیاه، چای اولنگ، چای سفید و چای سبز نیز عرضه می‌کنیم، ولی صرفه اقتصادی ندارد. دنیا زیر ۲ درصد سود بانکی دارد و ما بالای ۱۸ درصد. فشار تامین اجتماعی و دارایی نیز که مشکلات را زیاد و کار را سخت‌تر می‌کنند.

چند درصد کشاورزی استان صنعتی هست؟

بعضی تولیدات ما ارگانیک هستند و برخی از صنعتی به ارگانیک رسیده‌اند؛ کشاورز، تولیدکننده و سرمایه‌گذار تمام سعی خود را می‌کنند و سرانجام سیستم دولتی باید کمک بکند ولی این کمک وجود ندارد. ما به جای پیشرفت، پس رفت داریم و اگر روزی در مرز خودکفایی بودیم الان خیلی از آن مرز عقبیم؛ تولیدمان نصف شده است و این هزینه‌های اضافی باعث شده از دنیا عقب بمانیم. برنج و چای از محصولات مصرفی محسوب می‌شوند ولی از آقای وزیر بپرسید برنج و چای برای کشاورز چقدر تمام می‌شود؟ حال ببینید برنجی که بار کشتی می‌کنند و می‌آورند با نصف قیمت تمام شده برنج ایرانی عرضه می‌شود و اینها را وزیر باید پیگیری کند تا دارایی و تامین اجتماعی فشار نیاورند.

با همه این بحث‌ها اتاق بازرگانی و کمیسیون کشاورزی برنامه‌ای برای بهبود وضعیت دارد ؟

ما درکمیسیون کشاورزی در رابطه با کمک به تولید و عرضه در داخل و خارج کشور طرح‌ها و برنامه‌هایی داریم و در حال اقدام برخی از آنها هستیم. مثلا از طریق آذربایجان وارد منطقه اوراسیا شده‌ایم. الان حدود ۲ سال است که بحث کارگروه اقتصادی ایران و ارمنستان را با مسوولیت خودم تشکیل داده‌ و ارتباطات خوبی بین تولیدکننده‌ها با کشور ارمنستان برقرار کرده‌ایم که می‌تواند کانال خوبی برای ورود به منطقه اوراسیا باشد. کمیسیون‌های مختلف اتاق زیر نظر هیات رییسه در حال فعالیت هستند و گزارشات را تحویل می‌دهند. برای مثال بحث گردشگری سلامت و بحث گردشگری چای در حال برقراری هستند و به دنبال این هستند تا مصرف‌کنندگان خارجی و داخلی را با چای ارگانیک و سالم گیلان آشنا کنند. به علاوه در آستاراخان روسیه یک سرای تجاری حدود ۳ سال پیش افتتاح شد که ۱۴ استان دفاترشان را در این ساختمان تحویل گرفته و سایر استان‌ها نیز در حال تحویل گرفتن دفاترشان هستند. این سرای تجاری می‌تواند زمینه مناسبی برای تجارت و کمک به تولید محصولات ما بشود و آینده خوبی در پیش دارد البته اگر دولت کمک کند چون ما به عنوان بخش خصوصی تلاشمان را می‌کنیم.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار: 2خرداد1397، کدخبر: 3391628: www.donya-e-eqtesad.com