شعار سال:  سالی که گذشت را می توان سالی با فراز و فرود های بسیار در روابط تهران –ریاض به عنوان دو بازیگر تاثیرگذار و قدرتمند در منطقه ارزیابی کرد و مصادیق بسیاری را نیز برای آن برشمرد.

در ابتدای سال ۹۴ دو حادثه مهم رخ داد که به تیرگی روابط میان ایران و عربستان منجر گردید و این آغازی برای شروع یک سال روابط پر تنش میان این دو کشور بود.

۸ فروردین سالی که گذشت حادثه فرودگاه جده رخ داد که در آن دو مامور عربستانی به دو زائر نوجوان ایرانی تعرض کرده و جنایت متفاوت در کارنامه سیاه آل سعود ثبت شد.

درهمین ایام اتفاق دیگری از جانب عربستان رخ داد و آن حمله نظامی آل سعود به همسایه جنوبی و فقیر نشین خود یعنی یمن بود که منجربه آن شد تا منطقه به بحران تازه ای وارد شده و دامنه جنگ، موجب گسترش ناآرامی و التهاب شود.

حملات آل سعود به یمن به بهانه کمک به رئیس جمهور فراری این کشور یعنی «منصور هادی» صورت گرفت که از عربستان خواسته بود به وی کمک کند تا با اعمال زور و فشار بتواند بار دیگر بر مسند قدرت تکیه بزند در این بین البته مقاصد و اهداف دیگری چون جلوگیری از قدرت یابی انقلابیون یمن (نیروهای انصارالله و نزدیک به ایران)، رقابت های داخلی میان شاهزادگان سعودی بر سر قدرت، سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی و فرار رو به جلو ریاض و ... نیز در تصمیم حمله نظامی به یمن موثر بوده است.

به گفته برخی تحلیل گران این اقدام ریاض را می توان در راستای تقابل با ایران در منطقه و به منظور جلوگیری از افزایش دامنه نفوذ و قدرت جمهوری اسلامی ایران در یمن تفسیر کرد. بدین ترتیب، سیاست های دو کشور در منطقه بار دیگر در تضاد با یکدیگر قرار گرفت.

در سال های اخیر سعودی ها در مساله سوریه، عراق، لبنان، فلسطین و بحرین و نقاط مشابه، سیاست های خود را علیه جبهه مقاومت اسلامی منطقه به طور خاص ایران تعریف کرده اند و بر این اساس تمام توان و همت خود را صرف مقابله با آن کرده اند. از آنجا که تهران و ریاضمقاصد و اهداف متناقضی را در منطقه دنبال می کنند، هر یک به دنبال بهره برداری از فرصت های پیرامونی بوجود آمده برای تامین حداکثری منافع خود هستند.

فاجعه منا و تلخی فراموش نشدنی

در این بین حادثه دیگری که سبب تیره تر شدن روابط میان این دو کشور گردید فاجعه منا بود. اقدامات نا مطلوب سعودی ها پس از این حادثه غمبار(تعلل در انتقال اجساد و مجروحان ایرانی به کشورمان و عدم صدور به موقع ویزا برای هیات ایرانی که به منظور بررسی ابعاد فاجعه منا قصد ورود به عربستان را داشتند) جهان اسلام را به شوک فرو برد و بهانه ای شد تا به اختلافات بیشتر میان تهران و ریاض دامن زده شود.

مقامات سعودی در مساله منا همکاری خوبی با مسئولان ایرانی نداشتند و از بار مسئولیت شانه خالی کردند، آنها همچنین سوء مدیریت خود را در اداره مناسک حج نپذیرفته و با دلارهای نفتی خود بار دیگر رسانه ها را بسیج کردند تا آنچنان که خود می خواهند فاجعه منا را پوشش خبری داده و افکار عمومی را هدایت کنند تا در نهایت به کمک رسانه های غربی - عربی که در اختیار دارند، فاجعه منا را امری طبیعی قلمداد کرده که به سبب ازدحام جمعیت و کهن سالی حجاج روی داده است.

البته در این میان بیانات رهبر معظم انقلاب که هشدارهای شدیدالحنی به آل سعود دادند، گشایشی در تعامل عربستان با ایران حاص کرده وزمینه نسبتا مناسبی برای پیگیری وضعیت مفقودان فاجعه فراهم آورد.

جنایت اعدام عالم انقلابی

دی ماه سال گذشته بود که رهبر شیعیان عربستان شیخ نمر به دست عمال آل سعود و به همراه عده ای دیگر به اتهام تروریست بودن اعدام شد. این اقدام تحریک آمیز ریاض نیز همچون دیگر رفتارهای این رژیم، موج تنش ها و ناآرامی ها را در منطقه بحران زده غرب آسیا افزایش داد و بر اختلافات میان شیعه و سنی دامن زد که البته این یکی از اهداف سعودی در اعدام شیخ نمر بود.

به دنبال این اقدام عربستان عده ای تحت تاثیر احساسات در ایران به سفارت خانه و کنسول گری عربستان در تهران و مشهد حمله کرده و این بهانه شد تا عربستان با مستمسک قرار دادن آن خود را از فشار خارج کرده و علیه ایران هجمه شدید تبلیغاتی - رسانه ای به راه انداخته و بدین نحو از مساله اعدام شیخ نمر با کمترین هزینهخارج شود.

البته رفتار خلاف قانون و تبعیض آمیز سعودی ها در عدم صدور روادید برای هیئت جمهوری اسلامی ایران در اسفند ۹۴ نیز تکرارشد و مانع از حضور ایرانی ها در اجلاس مقامات ارشد اعضای سازمان همکاری های اسلامی در جده شد.

اگرچه موارد مطرح شده فوق تنها گذری بود بر فراز و فرودهای رخ داده در رابطه ایران و عربستان که هر یک شرح و بررسی مفصلی را می طلبد اما به باور کارشناسان اقدامات اخیر سعودی ها در سالی که گذشت به دلیل نگرانی و ترس آنها از افزایش دامنه قدرت و نفوذ ایران در منطقه و عرصه بین المللی بوده است.

نگرانی دیگر ریاض گرایش غرب و آمریکا به ایران بوده که نمود عینی آن را می توان در پیشرفت مذاکرات هسته ای ایران و شش قدرت جهانی یافت.

کار شکنی های عربستان به همراه تل آویو و جنگ طلبان آمریکا در موضوع هسته ای ایران امری بود که بر کسی پوشیده نماند، آنها به وضوح همکاری خودبا رژیم صهیونیستی علیه ایران راآشکار کرده و تهران را خطری برای منطقه دانسته و آن را به حمایت از تروریسم متهم کردند!

به هر حال آنچه مد نظر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک هژمون منطقه ای مطرح است روابط متقابل بر اساس احترام و حسن همجواری با کشورهای همسایه است.

ایران خواهان کاستن از تنش ها، ایجاد امنیت در منطقه و مقابله با تروریسم است که این از اولویت های دستگاه سیاست خارجی ایران محسوب می شود و در این میان عربستان سعودی نیز می تواند در صورت تغییر نگرش و رفتارهای خصمانه خود، با تهران همچون دیگر بازیگران منطقه ای همکاری و تعامل داشته باشد.

اقدامی که با توجه به توفیقات متعدد منطقه ای و بین المللی ایران، به نظر برای هیئت حاکمه آل سعود لاجرم به نظر می رسد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری مهر، تاريخ انتشار: 7 فروردین 1395، کد خبر:3585031 ،www.mehrnews.com